Zjednoczenie Niemiec 1990
Termin zjednoczenie Niemiec (
niem.
Deutsche Wiedervereinigung) oznacza przyłączenie
Niemieckiej Republiki Demokratycznej
oraz
Berlina Zachodniego
do
Republiki Federalnej Niemiec
. Zjednoczenie
Niemiec
stało się faktem
3 października
1990
roku na mocy porozumienia zawartego
12 września
podczas
moskiewskiej
konferencji
dwa plus cztery
. Układ ten podpisały obok NRD i RFN cztery dawne mocarstwa okupacyjne:
Stany Zjednoczone
,
Wielka Brytania
,
Francja
i
Związek Radziecki
.
Podłoże historyczne
Wraz z zakończeniem
II wojny światowej
Niemcy zostały podzielone na cztery strefy okupacyjne, sama stolica –
Berlin
również dostała się pod jurysdykcję czterech okupantów – Francji, Wielkiej Brytanii, USA oraz ZSRR. Wraz z rozpoczynającą się
zimną wojną
w
1949
roku
alianci
połączyli swoje strefy w jedną, formując w ten sposób
RFN
, a
Berlin Zachodni
ustanawiając obszarem specjalnego administrowania przez aliantów (status wolnego miasta, jednakże silnie związanego ekonomicznie i politycznie z RFN), podczas gdy Związek Radziecki utworzył z okupowanej strefy (łącznie ze wschodnią częścią Berlina) zależną od siebie
NRD
.
Z pierwszą propozycją połączenia Niemiec wystąpił
Stalin
w
1952
. Rząd Zachodnich Niemiec pod przewodnictwem
Konrada Adenauera
był zwolennikiem integracji połączonych Niemiec z Zachodem, domagając się wolnych wyborów w nowym państwie, monitorowanych przez obserwatorów międzynarodowych. Na takie warunki Stalin nie chciał przystać.
W wyniku coraz częstszych ucieczek swoich obywateli na zachód, rząd Wschodnich Niemiec w
1961
zamknął wszystkie punkty graniczne z RFN i rozpoczął budowę
Muru Berlińskiego
, co przyczyniło się do coraz większego pogłębiania podziału Niemiec na dwie części oraz izolacji NRD.
Koniec podziału
W połowie
lat 80. XX wieku
zjednoczenie obu państw niemieckich wydawało się nierealnym marzeniem wielu Niemców. Na drodze do realizacji tego marzenia stała zimna wojna dzieląca Europę na dwa wrogie sobie obozy. Zakończenie ery konfrontacji było niemożliwe bez politycznych zmian w
ZSRR
i bez upadku, narzuconego siłą środkowo-wschodniej Europie,
komunizmu
. Wzrost niewydolności gospodarczej i politycznej radzieckiego imperium w drugiej połowie lat 80. wymusił na kierownictwie
KPZR
wprowadzenie pewnych reform. Przywódca ZSRR
Michaił Gorbaczow
ogłosił okres tak zwanej "przebudowy" (po rosyjsku
pieriestrojka
). Zmiany polityczne w ZSRR szybko wpłynęły na rozwój wypadków w podporządkowanych mu państwach europejskich. W Polsce, Czechosłowacji, na Węgrzech jak i w samym NRD odżyły dotychczas brutalnie tłumione ruchy
demokratyczne
i niepodległościowe.
Nieokreślona, acz bardzo duża liczba mieszkańców NRD wyjeżdżała m.in. do Polski, na terenie której porzucając swoje samochody wchodzili na teren konsulatów i ambasady RFN, gdzie otrzymywali dokumenty uprawniające ich do łatwego dostania się do RFN i osiedlenia się tamże (prawo RFN w kwestii jednolitości Niemiec przyznawało swoje obywatelstwo każdemu Niemcowi, który znalazł się na terenie Republiki Federalnej, tj. na przykład w ambasadzie czy konsulacie RFN).
2 maja
1989
władze
Węgier
zniosły restrykcje dotyczące ruchu granicznego z
Austrią
. Otworzyło to Niemcom z NRD drogę, poprzez Węgry i Austrię, do RFN. We wrześniu z takiej możliwości skorzystało ponad 13 tysięcy Niemców, uciekając tą drogą do Niemiec Zachodnich (tzw. Rewolucja
Trabantów
). Masowe demonstracje w NRD przeciwko rządom
Ericha Honeckera
zwane demonstracjami poniedziałkowymi, wobec wydarzeń w Europie i ZSRR (tzw.
Jesień Ludów
), doprowadziły do jego rezygnacji w październiku 1989 roku. Nowy rząd
9 listopada
1989 roku zniósł ograniczenia w podróżowaniu do RFN. Na wieść o nowych przepisach obywatele NRD natychmiast i masowo ruszyli na granicę. Służby graniczne nie potrafiąc zapanować nad rozwojem sytuacji zdecydowały się ustąpić. Granica stanęła otworem, zaś Niemcy z obu państw jeszcze tej samej nocy przystąpili do spontanicznego burzenia znienawidzonego
muru berlińskiego
.
3 października 1990 roku – fajerwerki pod Bramą Brandenburską z okazji przywrócenia jedności Niemiec.
Rozpoczął się proces zjednoczeniowy. W listopadzie 1989 roku kanclerz RFN
Helmut Kohl
ogłosił 10 punktowy plan zjednoczenia. W lutym roku
1990
odbyło się wspólne posiedzenie rządów obu państw niemieckich. W lipcu tego samego roku wszedł w życie układ o unii walutowej, zaś 12 września 1990 na konferencji w Moskwie
2 plus 4
uregulowano sprawy zagraniczne i kształt granic nowego państwa.
Na mocy ratyfikowanego przez parlamenty obu państw w dniu
20 września
1990 roku układu (traktat zjednoczeniowy) pomiędzy RFN a NRD o przywróceniu jedności Niemiec, landy NRD w dniu 3 października
1990
przystąpiły do RFN. Dzień ten jest uznawany za oficjalną datę zjednoczenia Niemiec.
Ekonomiczną ceną zjednoczenia było 2
biliony
euro
jakie Niemcy zachodnie przekazały do
2009
roku wschodnim
krajom związkowym
w celu dostosowania wschodnioniemieckiej gospodarki i infrastruktury do poziomu zachodnich krajów związkowych. Cena społeczna to duża liczba (według sondaży tygodnika "Der Spiegel" jest to 30%) mieszkańców byłego NRD, którzy uważają się za ofiary procesu zjednoczeniowego.
Zobacz też