Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Związek Walki Zbrojnej

Związek Walki Zbrojnej

Historia Polski
Kotwica

Ten artykuł jest częścią cyklu:
Polskie Państwo Podziemne

Związek Walki Zbrojnej (ZWZ) (SSS[1]) - Siły Zbrojne w Kraju podczas II wojny światowej , w okresie od 13 listopada 1939 do 14 lutego 1942 , a następnie przemianowane na Armię Krajową .

ZWZ powstało jako odpowiedź na raport Michała Tokarzewskiego , przekazany przez marszałka Rydza-Śmigłego gen. Sikorskiemu , w którym Tokarzewski informował o powstaniu Służby Zwycięstwu Polski . Sikorski uznał, że jeśli raport otrzymał najpierw Rydz-Śmigły, mimo że Tokarzewski wiedział, że naczelnym wodzem został już Sikorski, jest to objaw nielojalności[2]. Obawiając się braku kontroli ze swej strony nad tą organizacją rozwiązał SZP, a w jej miejsce powołał ZWZ.

Spis treści

Organizacja

Początkowo krajowa konspiracja podlegała rządowi polskiemu w Paryżu . Na czele ZWZ stanął wówczas jako jej Komendant Główny gen. "Józef Godziemba" Kazimierz Sosnkowski , który po kampanii wrześniowej przedostał się do Paryża . Jednak dowodzenie z odległej Francji organizacją w okupowanej Polsce , przy braku stałej łączności było właściwie niemożliwe.

Instrukcję gen. Sosnkowskiego z 4 grudnia 1939 o powołaniu do życia ZWZ przywiózł do Warszawy, na początku stycznia 1940, emisariusz Jerzy Michalewski ("Dokładny"). Nakazywała ona przekształcenie istniejących już komórek SZP w myśl zasad organizacyjnych ZWZ. Instrukcja, w połączeniu z instrukcją Komitetu Ministrów dla Spraw Kraju o powoływaniu instytucji mężów zaufania (nigdy nie zostali powołani), odrzucała koncepcję ZWZ jako organizacji wojskowo-politycznej na rzecz organizacji wojskowej. Instrukcja nie wspominała o komisarzach cywilnych przy dowództwach obszarów i okręgów, podkreślała natomiast "ogólno-narodowy, ponadpartyjny i ponadstanowy"[3]charakter organizacji. Została też sprecyzowana po raz pierwszy koncepcja "przygotowania powstania zbrojnego na tyłach armii okupacyjnych, które nastąpi z chwilą wkroczenia regularnych wojsk polskich do kraju"[3]. Twórcy koncepcji nie przewidzieli, że jako pierwsze wkroczą do okupowanej Polski wojska sowieckie.

Komendantowi Głównemu w Paryżu podlegali komendanci Obszarów w kraju.

Po upadku Francji , depeszą z 18 czerwca 1940 Wódz Naczelny i Premier Rządu gen. Sikorski mianował płk. Roweckiego Zastępcą Komendanta Głównego ZWZ z prawem podejmowania samodzielnie pilnych decyzji w przypadku braku łączności z rządem, zaś 30 czerwca Komendantem Głównym, z równoczesnym ustanowieniem Komendy Głównej w kraju. Gen. Sikorski polecił także ścisłą współpracę z Głównym Komitetem Politycznym, który stanowili: Kazimierz Pużak ("Bazyli") – delegowany przez PPS , Aleksander Dębski ("Stachurski") – delegowany przez Stronnictwo Narodowe , Stefan Korboński ("Nowak") – delegowany przez Stronnictwo Ludowe i od maja 1940 Franciszek Kwieciński ("Karwat") – delegowany przez Stronnictwo Pracy . Sekretarzem GKP był emisariusz Jerzy Michalewski ("Dokładny"). Rozkaz ten przekazywał władzę wojskową na terenie kraju, w ręce oficerów będących w centrum wydarzeń i najlepiej zorientowanych w realiach okupacji.

Komenda Główna podlegała rządowi RP w Londynie uzyskując jednak większą samodzielność w kierowaniu całością życia Polski Podziemnej.

Struktura organizacyjna

Komenda Główna

komendant - gen. Stefan Rowecki "Grot" ("Rakoń", "Kalina"),
szef sztabu - płk dypl. Janusz Albrecht "Wojciech".
  • Oddział I (organizacyjny) ppłk inż. Antoni Sanojca "Knapik"
  • Oddział II (wywiadowczy) ppłk dypl. Wacław Berka "Brodowicz"
  • Oddział III (operacyjno-wyszkoleniowy) płk dypl. Stanisław Tatar "Erazm"
  • Oddział IV (kwatermistrzowski) - płk dypl. Adam Świtalski "Dąbrowa"
  • Oddział V (łączności) - kpt. Leon Chendyński "Gruda"
    • Wydział łączności radiowej - mjr inż. Józef Srebrzyński "Józef"
    • Wydział łączności konspiracyjnej i kancelaria - Janina Karasiówna "Jadwiga Berg"
  • Oddział VI (Biuro Informacji i Propagandy, BlP) - płk dypl. Jan Rzepecki "Rejent" "Prezes"
  • Oddział VII (biuro finansowe i kontroli) - ppłk Stanisław Thun "Malcz"
  • Służbą duszpasterstwa - ks. płk dr Tadeusz Jachimowski "Budwicz"
  • Szefostwo biur wojskowych - Ludwik Muzyczka "Jacek"
  • Oddziałem dyspozycyjnym Komendy Głównej był batalion sztabowy "Baszta" - kpt. Eugeniusz Ladenberger "Kazimierz"

Struktura terytorialna

  • Obszar Nr 1 – Warszawa
    • Okręg Warszawa –Województwo "Morskie Oko" - płk dypl. Alojzy Horak "Nesterowicz"
    • Okręg Warszawa Miasto "Drapacz" - płk Zdzisław Zajaczkowski "Grzywa"
    • Okręg Łódź - ppłk Stanisław Juszczakiewicz "Kornik"
    • Okręg Radomsko Kielecki - płk Leopold Engel-Ragis "Ślaski"
  • Obszar Nr 2 – Białystok
    • Okręg Białystok
    • Okręg Nowogródek
    • Okręg Polesie
    • Okręg Stanisławów
  • Obszar Nr 3 – Lwów
    • Okręg Lwów
    • Okręg Polesie
  • Obszar Nr 4 – Kraków - gen. Tadeusz Komorowski "Korczak"
    • Okręg Krakowski
    • Okręg Śląski - por. Józef Korol "Starosta"
    • Podokręg Zagłębie Dąbrowskie
  • Obszar Nr 5- Poznań
    • Okręg Pomorze
    • Okręg Poznań
  • Obszar Nr 6 - Toruń [4]
  • Samodzielny Okręg ZWZ Wilno

Równocześnie stworzono za granicą bazy dla utrzymywania łączności między komendantem głównym za granicą a komendantami Obszarów w kraju:

  • Baza Nr 1 "Romek" na Węgrzech - komendant płk. Alfred Krajewski
  • Baza Nr 2 "Bolek" w Rumunii - komendant płk Stanisław Rostworowski
  • Baza Nr 3 "Anna" na Litwie (Kowno) - komendant od 20 stycznia 1940 ppłk. Tadeusz Rudnicki ps. "Wierzba"

W styczniu 1940 [5] Komendant Główny ZWZ swoją "Instrukcją nr 2" zarządził podział całego obszaru Polski na dwie części:

Były to okręgi, które dzieliły się na obwody, te zaś na placówki (odpowiednik gminy).

Najniższą komórką organizacyjną była 5. osobowa sekcja, kilka sekcji stanowiło pluton. Wyższych organizacyjnie jednostek nie przewidywano, choć plutony mogły się łączyć w celu przeprowadzenia akcji bojowej, bądź ćwiczeń.

Gdy gen. Tokarzewski-Karaszewicz został aresztowany przez NKWD w drodze z Warszawy do Lwowa , ZWZ na terenach wschodnich został praktycznie bez komendanta. Teren okupacji sowieckiej w praktyce nigdy nie otrzymał swego komendanta, a tym samym zamysł organizacyjny o podziale kraju na komendy terenów dwu okupacji nie doczekał się realizacji. Po 22 czerwca 1941 cały kraj znalazł się pod okupacją niemiecką.

Zobacz też

Przypisy

  1. Zakonspirowana nazwa ZWZ - Stowarzyszenie Samopomocy Społecznej
  2. Stefan Korboński Polskie Państwo PodziemneWydawnictwo Nasza Przyszłość, Bydgoszcz str. 29
  3. 3,0 3,1 S. Korboński Polskie Państwo Podziemne Wydawnictwo Nasza Przyszłość, Bydgoszcz str. 31
  4. Od połowy 1940 jako okręg w Obszarze Nr 5
  5. Dotarła do Warszawy w marcu 1940
  6. Pełnił równocześnie obowiązki komendanta Obszaru Nr 1
  7. Początkowo 'wyznaczony tylko na komendanta Obszaru Nr 3

Bibliografia

  • Longin Tomaszewski; Kronika wileńska 1939-1941. Wydawnictwo Pomost. Warszawa 1990
  • Lesław Marian Bartelski: AK. T. 1, Podziemna armia 27 IX 1939-30 VI 1943. Warszawa: "Tekst", 1990. . 


Inne hasła zawierające informacje o "Związek Walki Zbrojnej":

Rodzimy Kościół Polski ...

Biskup ...

Mieszko II Lambert ...

Nadciśnienie tętnicze ...

Oddychanie komórkowe ...

I wiek ...

Vytautas Landsbergis ...

Tadeusz Kognowicki ...

Adolf Giżyński ...

Koszykówka ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Związek Walki Zbrojnej":

204 Kryzys europejskiej myśli demokratycznej (plansza 14) ...

009. Imperium Macedońskie (plansza 3) ...

010c. Rzym (plansza 4) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie