Suazi (Ngwane, Swaziland, Królestwo Suazi - Umbuso we Swatini, Kingdom of Swaziland) – niewielkie państwo w południowej
Afryce
(jedno z najmniejszych na
kontynencie
), usytuowane na wschodnich stokach
Gór Smoczych
. Graniczy z
Mozambikiem
i
Republiką Południowej Afryki
. Nazwa kraju pochodzi od
plemienia
Suazi z grupy
Bantu
, które zamieszkuje te tereny.
Ustrój polityczny
Suazi to
monarchia konstytucyjna
. Kraj wchodzi w skład
Wspólnoty Narodów
. Obecna konstytucja została przyjęta
13 października
1978
r., nowelizowana w
1992
r. Głową państwa jest król. Władza wykonawcza należy do rządu z premierem na czele. Wybiera go monarcha. Władza ustawodawcza należy do Izby Zgromadzeń i Senatu. Izba składa się z 65 członków (10 wybiera król, 55 jest wybieranych w wyborach powszechnych), a Senat z 30 (20 wybiera król a 10 Izba Zgromadzeń). Członkowie do parlamentu są wybierani na 5-letnią kadencję. Obecnym królem Suazi jest
Mswati III
(od
25 kwietnia
1986
r.). Premier Suazi to
Barnabas Sibusiso Dlamini
(od
16 października
2008
r.). Od
1973
roku obowiązuje zakaz działalności partii politycznych. Istnieje tylko jedna partia polityczna - Narodowy Ruch Imbokodvo (INM). Działa również nielegalny opozycyjny Zjednoczony Ludowy Ruch Demokratyczny (PUDM). Założony został w
1989
r.
Podział administracyjny
Suazi jest podzielone na 4 dystrykty:
-
Hhohho
-
Lubombo
-
Manzini
-
Shiselweni
Geografia
Suazi oferuje dużą różnorodność krajobrazów, od gór wzdłuż granicy z Mozambikiem, przez
sawanny
na wschodzie, po
lasy deszczowe
na północnym zachodzie. Główną rzeką płynącą przez ten kraj jest
Lusutfu
. Stolica państwa, Mbabane, jest drugim co do wielkości miastem Suazi. Inne większe ośrodki to
Manzini
,
Lobamba
i
Siteki
. Klimat jest zwrotnikowy, wilgotny. Wyraźnie widoczna jest pora deszczowa. Trwa ona od września do października i od marca do kwietnia.
Historia
Na tereny obecnego Suazi prawdopodobnie w I tysiącleciu p.n.e. przybyli Buszmeni. Zostali oni wyparci przez ludy Bantu w VII wieku n.e. W XVI w. powstało tu plemienne państwo ludu Suazi. Kraj toczył zacięte walki o niepodległość z Burami, a następnie ludy walczyły z coraz większą intensywnością z Brytyjczykami.
W
1894
r. ten obszar stał się protektoratem Burskiej Republiki Południowoafrykańskiej. W
1903
doszło do aneksji republik burskich, w tym Suazi, przez
Wielką Brytanię
. Pomimo tego mieszkańcy Suazi pragnęli walczyć o swoje państwo. W
1929
r. powstała pierwsza suazyjska organizacja polityczna - Postępowe Stowarzyszenie Suazi (SPA). Jej głównym celem było wyzwolenie kraju spod obcej okupacji. Do roku
1960
organizację w swych działaniach wspomagała organizacje Postępowa Partia Suazi (SPP). Wynikiem tego było w
1963
r. uchwalenie konstytucji a rok później odbyły się pierwsze wybory parlamentarne. W
1967
r. Suazi otrzymało szeroką autonomię i wewnętrzny samorząd. Rok później Suazi otrzymało pełną niepodległość w ramach brytyjskiej wspólnoty narodów z królem Sobhuzą II na czele państwa. Jednak nie trwało to długo.
W
1973
roku Król zawiesił konstytucję, działalność partii politycznych, rozwiązał parlament i wprowadził rządy absolutne. W
1978
r. wprowadzono konstytucję ustanawiającą monarchię absolutną.
Sobhuza II
zmarł w
1982
r. i rządy w kraju objęła królowa Dzeliwe. Z tego powodu w rodzinie królewskiej wybuchły walki. Sytuacja ustabilizowała się, kiedy w
1986
r. królem został
Mswati III
. Od
1989
r. prowadzi się proces demokratyzacji. W
1992
r. król zdecydował się na zmiany w konstytucji. Zmieniono system wyborczy. Jednak szybko wrócono do rządów za pomocą dekretów. Rok później odbyły się pierwsze od
1973
wybory wielopartyjne. W
2001
r. powołano zespół mający stworzyć nową konstytucję. Jednak do dnia dzisiejszego komisja nie przyniosła rezultatów. Dwa lata później odbyły się kolejne wybory. Wygrała partia Narodowy Ruch Imbokodvo. W
2005
roku Sąd Najwyższy uznał istnienie partii za nielegalne.
Gospodarka
PKB na jednego mieszkańca Suazi w 2003 roku wyniosło 1765
$
. Struktura PKB kształtowała się następująco:
Bezrobocie w 1999 roku wynosiło 40%. Główne towary eksportowe kraju to: cukier, mięso, drewno, azbest, diamenty, węgiel kamienny. A towary importowane to: środki transportu, maszyny, żywność, produkty ropy naftowej, chemikalia.
Demografia
(2005) |
Liczba ludności | 1 173 900 |
Ludność według wieku |
0 - 14 lat | 40,6% |
15 - 64 lat | 55,6% |
ponad 64 lata | 3,8% |
Wiek (mediana) |
W całej populacji | 18,72 lat |
Mężczyzn | 18,53 lat |
Kobiet | 18,96 lat |
Przyrost naturalny | 0,25% |
Współczynnik urodzeń | 27,72 urodzin/1000 mieszkańców |
Współczynnik zgonów | 25,26 zgonów/1000 mieszkańców |
Współczynnik migracji | 0 migrantów/1000 mieszkańców |
Ludność według płci |
przy narodzeniu | 1,03 mężczyzn/kobiet |
poniżej 15 lat | 1,02 mężczyzn/kobiet |
15 - 64 lat | 1,01 mężczyzn/kobiet |
powyżej 64 lat | 0,77 mężczyzn/kobiet |
Umieralność noworodków |
W całej populacji | 69,27 śmiertelnych/1000 żywych |
płci męskiej | 72,51 śmiertelnych/1000 żywych |
płci żeńskiej | 65,94 śmiertelnych/1000 żywych |
Oczekiwana długość życia |
W całej populacji | 33,22 lat |
Mężczyzn | 32,49 lat |
Kobiet | 33,98 lat |
Rozrodczość | 3,7 urodzin/kobietę |
Około 43% mieszkańców zarażonych jest wirusem HIV.
Religia
Polacy w Suazi
Wincenty Jordan Rozwadowski
(
1916
-
1975
)
pseudonim
wojenny "Pascal" - członek
polskiego
wywiadu we
Francji
(
1940
-
1945
) oraz SDP - Demokratycznej Partii Suazi, w
1968
r. jako jedyny "biały" przedstawiciel Suazi uczestniczył w
londyńskich
rozmowach politycznych poprzedzających nadanie krajowi
niepodległości
. Zmarł w
Mbabane
w 1975 r. Po wojnie w Suazi przez pewien czas wraz z żoną mieszkał
Tadeusz Kotz
polski lotnik oraz
as myśliwski
II wojny światowej.
Linki zewnętrzne