Josef Trumpeldor,
hebr.
יוסף טרומפלדור,
ros.
: Иосиф Трумпельдор (ur.
1 grudnia
1880
, zm.
1 marca
1920
) –
syjonistyczny
aktywista, znany z współudziału w organizacji
Legionu Żydowskiego
walczącego po stronie
Brytyjczyków
w czasie
I wojny światowej
i z pomocy w
imigracji
żydowskiej
do
Palestyny
.
Wczesne lata
Urodził się w
Piatigorsku
w
Rosji
. Jego ojciec, Wulf Trumpeldor, weteran Wojny Kaukaskiej, jako "użyteczny Żyd" otrzymał prawo osiedlenia się poza obszarem wyznaczonym dla Żydów (Черта оседлости). Josef Trumpeldor uczył się na
dentystę
, ale w
1902
roku wstąpił na ochotnika do rosyjskiej armii. W czasie wojny rosyjsko-japońskiej brał udział w bitwie o
Port Arthur
, podczas której stracił lewą rękę, dostał się do niewoli, a także został odznaczony czterokrotnie za odniesione rany. To sprawiło iż stał się najwięcej razy odznaczanym żydowskim żołnierzem w Rosji. W
1906
roku stał się pierwszym Żydem w armii carskiej, który uzyskał oficerskie szlify.
I wojna światowa
W
1911
roku wyemigrował do Palestyny, wówczas części
imperium ottomańskiego
, przez pewien czas mieszkając w
kibucu
Degania. Gdy wybuchła
I wojna światowa
, wyjechał do
Egiptu
, gdzie wraz z
Władimirem Żabotyńskim
stworzył ideę Legionu Żydowskiego. Tzw. Korpusy Mułów Syjonu powstały w
1915
, stając się pierwszymi regularnymi oddziałami całkowicie żydowskimi od blisko 2 tysięcy lat. Trumpeldor brał udział w
bitwie o Gallipoli
, gdzie został ranny w ramię. Legion Żydowski pozostał tam przez całą kampanię, a potem został rozwiązany, krótko po przemieszczeniu żołnierzy do Wielkiej Brytanii.
Polityczna działalność
Po powrocie do Rosji w
1918
, Trumpeldor założył organizację młodzieżową HaHalutz, przygotowującą imigrację do Palestyny (
alija
). Potem sam wrócił do Palestyny, będącą już brytyjskim terenem mandatowym. Trumpeldor był jednym z założycieli tamtejszego ruchu syjonizmu
socjalistycznego
.
Śmierć i upamiętnienie
Pomnik Trumpeldora w Tel Chaj.
W
1920
roku, młodzieżowa organizacja paramilitarna
Haszomer Hacair
poprosiła Trumpeldora o pomoc w zorganizowaniu obrony osad żydowskich w północnej
Galilei
. Trumpeldor zgodził się i został dowódcą obrony
Tel Chaj
. Tam zginął w czasie potyczki z
Arabami
. Po śmierci stał się symbolem żydowskiej samoobrony, a dzień jego pamięci, 11 Adar, jest obchodzony corocznie w
Izraelu
. Szczególnie popularne stały się jego ostatnie słowa: "Nieważne, dobrze jest umrzeć za nasz kraj (Ein davar, tov lamut be'ad artzeinu)". Został uznany za bohatera zarówno przez
lewicowych
, jaki i
prawicowych
syjonistów. Syjoniści
rewizjonistyczni
jego imieniem nazwali swój ruch młodzieżowy,
Betar
, podczas gdy lewicowy Haszomer Hacair upamiętnia Trumpeldora jako bohatera ruchu kibucowego. Miasto
Kiryat Szmona
("Miasto Ośmiu") nazwane tak zostało na cześć Trumpeldora i jego siedmiu towarzyszy, którzy zginęli podczas obrony Tel Chaj.
Zobacz też