Mięczaki (Mollusca, od
łac.
molluscus – miękki) –
typ
zwierząt
, najliczniejszy po
stawonogach
. Liczbę żyjących gatunków szacuje się na ok. 130 tysięcy. Odznaczają się olbrzymią różnorodnością morfologiczną i zróżnicowaniem rozmiarów. Typ ten bada
malakologia
.
Budowa
W budowie mięczaków można wyróżnić
głowę
(poza małżami), nogę i wór trzewiowy okryty
płaszczem
.
Mięczaki należą do
pierwoustych
. Wykazują (poza
głowonogami
)
bruzdkowanie
spiralne. Należą do
zwierząt dwubocznie symetrycznych
, ale wszystkie
ślimaki
utraciły symetrię w wyniku
torsji
, czyli obrotu worka trzewiowego w stosunku do nogi i głowy o 180°.
Wiele mięczaków posiada
szkielet
zewnętrzny. Większość z nich wytwarza
muszlę
zbudowaną z substancji organicznej:
konchioliny
i związków
wapnia
.
Muszla
pełni rolę ochronną, zwierzę może się w niej schować w razie złych warunków środowiskowych czy niebezpieczeństwa. Poza tym
muszla
jest miejscem przyczepu
mięśni
, w tym również
mięśni
służących do poruszania się. U głowonogów jest skryta pod
płaszczem
.
Żyją w
morzach
, wodach słodkich oraz na
lądzie
. W
Polsce
występuje ok. 230
gatunków
mięczaków. Małże liczą około 93 000 żyjących gatunków.
Prawdopodobnie pojawiły w
prekambrze
, ale współczesne bogactwo form osiągnęły pod koniec
ordowiku
. Być może pochodzą od organizmów podobnych do
wstężnic
.
Znaczenie mięczaków
- Wyrządzają szkody w rolnictwie i warzywnictwie (np. pomrowy),
- Są żywicielami wielu pasożytów człowieka i zwierząt,
- Muszle wykorzystywane są do wyrobu przedmiotów użytkowych i ozdobnych,
- Niektóre gatunki są jadalne (omułki, ostrygi),
- Mięczaki kopalne jako skamieniałości przewodnie służą do określenia względnego wieku Ziemi,
- Komórek nerwowych mięczaków używa się do badań laboratoryjnych z tego względu, że są podobne do komórek ludzkich,
- Z ciała ostryg i kałamarnic można otrzymać pewne substancje działające antybakteryjnie i antywirusowo,
- Jako składnika past do zębów używa się sproszkowanych muszli mątw. Poza tym proszek taki używany jest do polerowania,
- Głowonogi są używane do produkcji purpury,
Systematyka
Zobacz też
Linki zewnętrzne