Nederlands |
Obszar |
Holandia
,
Belgia
,
Surinam
,
Indonezja
,
Aruba
,
Bonaire
,
Curaçao
,
Saba
,
Sint Eustatius
,
Sint Maarten
i inne |
Liczba mówiących | 23 miliony |
Klasyfikacja genetyczna
|
Języki indoeuropejskie
*
Języki germańskie
**
Języki zachodniogermańskie
***Język niderlandzki |
Pismo
|
łacińskie
|
Status oficjalny |
język urzędowy
|
Holandia
,
Belgia
(
flamandzki
),
Surinam
, ,
Aruba
,
Bonaire
,
Curaçao
,
Saba
,
Sint Eustatius
,
Sint Maarten
jeden z urzędowych w
Unii Europejskiej
i
Unii Narodów Południowoamerykańskich
|
Regulowany przez |
Unia Języka Niderlandzkiego
|
Kody języka |
ISO 639
-1 | nl |
ISO 639-2 | dut/nld |
ISO 639-3 | nld |
SIL
| DUT |
W Wikipedii |
Zobacz też:
język
,
języki świata
|
Wikipedia
w
języku niderlandzkim
|
W
Wikisłowniku
: |
Język niderlandzki, język holenderski (Nederlands, Nederlandse taal) - język
indoeuropejski
z grupy
języków germańskich
zaliczany do
języków dolnoniemieckich
. Językiem niderlandzkim posługuje się ok. 27 milionów ludzi. Dla 23 milionów jest językiem ojczystym (pierwszym) i/lub językiem
kultury
i
literatury
, a dla kolejnych 4 milionów drugim językiem. Większość użytkowników tego języka mieszka na
zachodzie Europy
. Niderlandzki jest oficjalnym
językiem urzędowym
w
Holandii
i
Belgii
(
Flandria
), a poza
Europą
w
Surinamie
,
Bonaire
,
Curaçao
,
Sabie
,
Sint Eustatius
,
Sint Maarten
i
Arubie
. Niderlandzki jest blisko spokrewniony z
językiem niemieckim
i wykazuje podobieństwo do
angielskiego
i
duńskiego
. Języki o mniejszym zasięgu, które są blisko spokrewnione z niderlandzkim to
afrikaans
(
język kreolski
do
1925
uważany za lokalną
odmianę
niderlandzkiego) i
fryzyjski
(w mniejszym stopniu, gdyż nie należy do
języków dolnofrankijskich
).
Klasyfikacja
Klasyfikacja genetyczna
Językiem niderlandzkim mówią ok. 23 miliony ludzi, czyli więcej niż wszystkimi językami
północnogermańskimi
łącznie (
szwedzki
- 10 mln użytkowników,
norweski
- 5 mln,
duński
- 5 mln,
islandzki
- 310 tysięcy,
farerski
- 80 tysięcy).
Tak jak angielski i niemiecki, niderlandzki zalicza się do grupy języków
zachodniogermańskich
. Obecna forma i specyfika języka wynika z jego
dolnofrankijskiego
podłoża. Najsilniejsze piętno na późniejszym języku niderlandzkim odcisnęli
Frankowie
,
germańskie plemię
żyjące w
delcie
Renu
,
Mozy
i
Skaldy
, w mniejszym stopniu inne spokrewnione z nimi plemiona -
Fryzowie
i
Saksoni
, żyjący na wschód od rzeki
IJssel
. Dlatego dziś stopień pokrewieństwa niderlandzkiego i niemieckiego jest relatywnie wysoki.
Razem z
wysoko
- i
dolnoniemieckim
(które nie bazują na dolnofrankijskim), niderlandzki należy do gałęzi zachodniogermańskich języków kontynentalnych. Niderlandzki oraz dolnoniemiecki posiadają niektóre cechy gałęzi języków ingweońskich (
anglo-fryzyjskich
). Nie jest jednak ich typowym przedstawicielem, gdyż cechy wczesnego anglo-fryzyjskiego nie występują w języku standardowym, a głównie w
dialekcie zachodnioflamandzkim
.
Klasyfikacja strukturalna (typologia)
- kryterium fonologiczno-fonetyczne: język średnio bogaty w
fonemy
(jak większość
języków europejskich
); o
akcencie
dynamicznym (ekspiratorycznym), ruchomym pod względem fonetycznym, stałym pod względem morfologicznym
- kryterium morfologiczne: język silnie
izolujący
; posiadający mało rozbudowaną
fleksję
; niewiele form
alternacyjnych
- kryterium syntaktyczne: język
pozycyjny
; o dominującym
szyku SVO
w zdaniu głównym, w
zdaniu podrzędnym
może występować inny szyk niż w zdaniu głównym; obowiązuje szyk V2 - odmienna forma
czasownika
pojawia się w zdaniu zawsze na drugim miejscu
Niderlandzki to język żywy, etniczny ponadnarodowy.
Występowanie
Językiem niderlandzkim posługują się głównie mieszkańcy Holandii, Belgii (
Wspólnota flamandzka Belgii
) i Surinamu, a także na Arubie (część
Królestwa Niderlandów
), północno-wschodniej Francji oraz Niemiec (przede wszystkim zachodnie
pogranicze
). Od roku 1980 (za
Unią Języka Niderlandzkiego
) mówi się o trzech odmianach niderlandzkiego: północnoniderlandzkiej (Noord-Nederlands), belgijskiej (Belgisch-Nederlands) i surinamskiej (Surinaams-Nederlands). Wiele starych dokumentów i aktów prawnych w
Republice Południowej Afryki
i
Indonezji
(wcześniej
kolonia
Holenderskie Indie Wschodnie
) zostało sporządzonych w języku niderlandzkim, toteż ponad 10 tysięcy studentów potrafi czytać w tym języku. W
2005
niderlandzkiego nauczało 500
wykładowców
na ponad 220
uniwersytetach
w 40
krajach
.
|
Flaga Królestwa Niderlandów |
Holandia
Język urzędowy, używany w
szkolnictwie
i
administracji
, nosi nazwę niderlandzkiego języka standardowego (Standaardnederlands). Oficjalnie posługuje się nim ponad 16 milionów mieszkańców Holandii. Status języka urzędowego uzyskał dopiero w
1995
roku, na mocy nowelizacji
ustawy
Ogólne prawo administracyjne (Algemene wet bestuursrecht). Nowelizacja taki sam status przyznała językowi fryzyjskiemu. Jak wskazują wyniki badania z
2005
roku, przeprowadzonego na zlecenie Unii Języka Niderlandzkiego, mniejszości narodowe posługują się głównie językami:
tureckim
(192 tys. osób),
marokańskim
arabskim
(100 tys.),
papiamento
(80 tys.),
indonezyjskim
(45 tys.) oraz
surinamskim
(7 tys.). Niderlandzki określa się czasami, nie zawsze poprawnie, jako flamandzki (w Belgii), holenderski (przede wszystkim
Randstad
) albo dolnoniemiecki (ze względów lingwistycznych).
Wariantywność
Językiem urzędowym m.in. w Belgii i Holandii jest niderlandzki język standardowy (Nederlandse standaardtaal), używany przede wszystkim w dużych miastach takich jak
Amsterdam
,
Rotterdam
,
Haga
czy
Bruksela
.
Standaryzacją
języka niderlandzkiego zajmuje się
Unia Języka Niderlandzkiego
, która jest wspólna dla Belgii, Holandii i Surinamu (od roku 2004). Istnieje wiele wariantów i
dialektów
, posiadających wcześniej status odrębnego języka:
brabancki
(Brabants),
flamandzki
(Vlaams),
holenderski
(Hollands),
limburski
(Limburgs) etc. Za jeden z wariantów niderlandzkiego wielu językoznawców uznaje także
afrikaans
.
Historia
Język niderlandzki wyodrębnił się z dialektów dolnofrankońskich
języka dolnoniemieckiego
około
700
roku. Zaczął kształtować się w
średniowieczu
. Jego najstarsze pisemne zabytki pochodzą z
IX wieku
. Pierwszy tekst pisany w języku niderlandzkim pochodzi z
1100
roku.
Nazwa
W użyciu jest kilka korespondujących ze sobą nazw, zarówno w języku polskim, jak i w innych językach. Aktualnie w polskiej terminologii występuje tendencja do określania tego języka mianem niderlandzki, jednak powszechnie stosowana jest również nazwa język holenderski (nazwę tę zaleca np. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych, część publikacji PWN).
Afrikaans a niderlandzki
Na bazie dialektów języka niderlandzkiego wyodrębnił się w końcu
XVIII wieku
język afrikaans
, będący jednym z
języków urzędowych
w
Republice Południowej Afryki
, używanym przez większość europejskich osadników (zobacz
Burowie
).
Zobacz też