Autorskie prawa majątkowe – zespół uprawnień, jakie przysługują twórcy
utworu
, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii ekonomicznych tych uprawnień. W prawie polskim pojęcie autorskich praw majątkowych reguluje art. 17 (i dalsze) "Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych" (tekst jednolity
Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631
z późn. zm.). Stanowi on, że:
- twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
Najistotniejszą częścią autorskich praw majątkowych jest tzw. prawo do korzystania i rozporządzania utworem na wszystkich polach eksploatacji (tzw. monopol autorski).
Ustawa w art. 50 jako przykład wskazuje następujące pola eksploatacji (katalog nie jest zamknięty, wraz z rozwojem techniki będą powstawały bądź już istnieją inne pola eksploatacji):
- w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką
drukarską
, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową,
- w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu,
użyczenie
lub
najem
oryginału albo egzemplarzy,
- w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż wcześniej omówione – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
Dozwolony użytek osobisty (prywatny) utworów chronionych prawem autorskim
Zgodnie z art. 23 ust. 1 prawa autorskiego dopuszczalne jest nieodpłatne korzystanie bez zezwolenia twórcy z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego, z wyjątkiem wykorzystania cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego do stworzenia własnego utworu oraz korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym.
Zgodnie z tym artykułem nie będzie raczej karalne pobieranie z
Internetu
(poprzez technologie inne od programów
P2P
) plików
MP3
i filmów czy kopiowanie książek[1]. Odpowiedzialność cywilna i karna może zaistnieć wówczas, gdy osoba będzie udostępniała albo – tym bardziej – sprzedawała (przykładowo w sieci bezpośredniej wymiany plików) różnego rodzaju utwory (np. filmy, mp3 czy zdjęcia) podmiotom innym niż określone w ustępie 1 art. 23[2].
Artykuł 23 nie ma natomiast zastosowania wobec
programów komputerowych
[3], co oznacza, że korzystanie z programów chronionych prawem autorskim bez posiadania na nie
licencji
, nawet tylko do użytku osobistego, jest karalne. Oprócz odpowiedzialności karnej osobie, która narusza prawa autorskie, grozi
odpowiedzialność cywilna
[4].
Ograniczenia co do dozwolonego użytku osobistego ustanawia art. 35 prawa autorskiego, który mówi, iż dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy. Przykładowo naruszeniem zasad korzystania z utworu do użytku osobistego będzie wykonanie bardzo dużej ilości kopii jakiegoś utworu w celu np. jego rozpowszechniania.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Chociaż czasami, w szczególności gdy działanie takie jest prowadzone na dużą skalę, może ono być potraktowane jako nadużycie prawa podmiotowego wynikającego z art. 23.
- ↑ Art. 23 mówi, iż zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego, dlatego też równie silnie reprezentowany w doktrynie jest pogląd o niedopuszczalności pobierania utworu z internetu – co z założenia wyklucza korzystanie przez osoby najbliższe.
- ↑ Jego obowiązywanie wobec programów komputerowych wyłącza art. 77 prawa autorskiego.
- ↑ A więc osoba, której prawa autorskie zostały naruszone może domagać się w drodze
pozwu
cywilnego naprawienia wynikłej stąd szkody, zwrotu uzyskanych korzyści czy zapłacenia wynagrodzenia.