Kaplica pod wezwaniem Męki Pańskiej, zwana Czartoryskich, pierwotnie
kapitularz
–
rzymskokatolicka
świątynia o charakterze
zabytkowym
, należąca do parafii archikatedralnej św. Stanisława BM i św. Wacława w
Krakowie
[2]. Jest jedną z
kaplic
publicznych
bazyliki archikatedralnej św. Stanisława BM i św. Wacława
w Krakowie na
Wawelu
. Znajduje się w przyziemiu wieży Zegarowej, przy północnej
nawie
bocznej katedry, na zachód od
sieni
, prowadzącej do kapitularza.
Z początku kaplica pełniła funkcję kapitularza katedralnego, przeniesionego w
XVII
w. do osobnego budynku. Na mauzoleum rodowe Czartoryskich zaadaptowano ją w
XIX
w. Wówczas także przebito wejście do pomieszczenia po dawnej kaplicy Hińczy z Rogowa, w której to zrobiono zejście do
Grobów Królewskich
.
Historia
Wybudowaną ok.
1364
r. wieżę Zegarową przeznaczono na kapitularz w
1420
r. W 2. ćwierci
XV
w. pomieszczenie nakryto
sklepieniem
, a z zewnątrz dolną kondygnację wieży pokryto kamiennym
laskowaniem
. Kapitularz poniesiono do nowego budynku ok.
1603
r.[3] W latach
1873
-
1884
wnętrze przekształcono na kaplicę sumptem księcia
Władysława Czartoryskiego
, wg projektu
Teofila Żebrawskiego
. Wówczas postawiono obecny
ołtarz
, na
mensie
którego ustawiono
nastawę
w formie
tryptyku
, wykonaną przez Władysława Brzostowskiego. Wykorzystał on przy tym rzeźby
Stanisława Stwosza
, pochodzące z tzw. tryptyku Jana Olbrachta z
1501
r. (
kaplica Jana Olbrachta
), a pozyskane przez księcia Władysława Czartoryskiego. Epitafium Czartoryskiego wykonał
Antoni Madeyski
. Kolejnej, acz ostatniej przebudowy dokonał architekt
Zygmunt Hendel
w
1906
r. W
1909
r. Karol Maszkowski wykonał obecną
polichromię
sklepienia, a rok później wstawiono kratę projektu Zygmunta Hendla.
Architektura
Bryłę kaplicy tworzy kondygnacja dolna wieży Zegarowej na kwadratowym rzucie. Elewacja pokryta jest kamiennym laskowaniem. Do wnętrza prowadzi
neogotycka
krata z posążkiem
Matki Boskiej
z
Dzieciątkiem
. Przy ścianie południowej znajduje się ołtarz. W tryptyku umieszczone są
późnogotyckie
rzeźby. W części środkowej usytuowano ukrzyżowanego Jezusa Chrystus oraz
Najświętszą Maryję Pannę
,
św. Jana Ewangelistę
,
św. Stanisława ze Szczepanowa
i
św. Piotra Apostoła
, polecających Ukrzyżowanemu klęczącego
króla
Jana I Olbrachta
. Na skrzydłach umiejscowiono sceny
Męki Pańskiej
. Na ścianie wschodniej znajduje się
epitafium
księcia Władysława Czartoryskiego i wejście do Grobów Królewskich, natomiast na zachodniej otwór okienny. Kaplica nakryta jest
sklepieniem gwiaździstym
, pokryte polichromią. W
zwornikach
znajdują się
herby
Polski
, kapituły krakowskiej i
Dębno
kard. Zbigniewa Oleśnickiego
.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Wówczas powstała wieża Zegarowa.
- ↑ KRAKÓW – WAWEL, Archidiecezja Krakowska (online). [dostęp: 5 sierpnia 2009] Dostępny w World Wide Web:
http://www.diecezja.pl/pl/parafie/984-krakow-wawel
- ↑ Michał Rożek, Katedra Wawelska w XVII wieku. Wydanie pierwsze. Wydawnictwo Literackie. Kraków 1980.
Bibliografia
- Czyżewski, Krzysztof J., Królewska Katedra na Wawelu. Przewodnik. Wydanie poprawione. Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej. Kraków 2002.
- Kuczman, Kazimierz. Wzgórze wawelskie. Przewodnik. Wydanie drugie. Kraków 1988.
- Rożek, Michał. Krakowska katedra na Wawelu. Przewodnik dla zwiedzających. Wydanie trzecie. Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej. Kraków 1989.