Giovanni Pico della Mirandola
Giovanni Pico della Mirandola (ur.
24 lutego
1463
w
Mirandoli
w księstwie
Ferrary
, zm.
17 listopada
1494
we
Florencji
) - włoski
filozof
, uczony, pisarz, wybitny przedstawiciel włoskiego Odrodzenia. Znał kilkanaście języków, co pozwoliło mu rozwijać zainteresowanie
filozofią świata islamu
oraz filozofią i magią żydowską. Mimo
platońskiej
atmosfery otaczającej jego życie i pisma, wielu badaczy (zwłaszcza współczesnych) podkreśla, że w samej jego myśli jest wiele lub nawet więcej wątków
arystotelesowskich
niż platońskich, powstałych dzięki łączności z arystotelizmem
padewskim
. Pozostawał w bliskich stosunkach z najwybitniejszymi uczonymi swoich czasów, zrzekł się księstwa Mirandoli, by móc całkowicie poświęcić się nauce, próbował zorganizować w
Rzymie
zjazd wszystkich uczonych. Pico był także bliskim przyjacielem
Savonaroli
- pod jego wpływem został na łożu śmierci
dominikaninem
, wcześniej rozdając swoje bogactwa.
Jego najbardziej znanym dziełem jest mowa De hominis dignitate (O godności człowieka), która została uznana za manifest
humanizmu
. Przypisuje się mu stworzenie pojęcia "
osobowości
", a także stwierdzenie, że nauka może uznać za prawdziwe tylko to, co można sprawdzić i zademonstrować. Autor pojęcia
homo faber
i sławnej sentencji każdy jest kowalem swojego losu, która jasno pokazuje, że
renesansowego
elitarystycznego
pojęcia
godności człowieka
, która promuje rozwój indywidualny, nie należy mylić z
naturalistyczną
koncepcją
Oświecenia
, przyznającą jednakową godność każdemu. Koncepcja homo faber poprzez myśl
Burckhardta
wywarła duży wpływ na idee
pozytywizmu
, a szczególnie na koncepcję
nadczłowieka
Nietzschego
.
Pracując nad próbą pogodzenia platonizmu z arystotelizmem powziął pomysł zorganizowania światowego zjazdu filozofów. Wierzył, że taki zjazd pozwoliłby na wypracowanie wspólnego stanowiska uczonych i stworzenia jednej, uniwersalnej filozofii. Mową wprowadzającą miał być właśnie traktat O godności człowieka. Niestety zjazd się nie odbył, gdyż Pico popadł w konflikt z Kościołem (papież odmówił zgody na zgromadzenie). Musiało się tak stać, gdyż Pico w swym tekście przedstawia człowieka jako istotę autonomiczną, niezależną od Boga. Twierdzi, że ludzka natura jest nieokreślona - każdy ma potencję (możliwość) stania się kim zechce; człowiek sam określa swój los poprzez swoje działanie, a wszystko co żyje posiada naturę warunkującą działanie - jedynie ludzka natura jest wolna.
Pico przedstawia także trójczłonową koncepcje drogi człowieka do doskonałości, obejmującą:
- Purgatio (oczyszczenie) - na drodze
etyki
- Illuminatio (oświecenie) - na drodze
dialektyki
(studia filozoficzne, praktykowanie
białej magii
)
- Perfectio (doskonałość) - na drodze
teologii
Śmierć
Mirandola zmarł w wieku 31 lat i już jego współcześni podejrzewali otrucie. Badania szkieletu, przeprowadzone przy zastosowaniu technologii biomolekularnej,
tomografii komputerowej
oraz analiz
DNA
potwierdziły tę tezę [1]. W kościach znaleziono
arszenik
a także duże ilości
ołowiu
i
rtęci
. Prawdopodobnie zabójstwo zlecił
Piero de' Medici
, syn i następca zmarłego w
1492
r.
Wawrzyńca Wspaniałego
po włosku: Lorenzo de' Medici il Magnifico. Piero wydał na Mirandolę wyrok śmierci, ponieważ ten zaprzyjaźnił się z fanatycznym dominikaninem
Girolamem Savonarolą
. Ten ostatni, zaproszony przez Pica do Florencji, piętnował w swych kazaniach dynastię
Medyceuszy
, ponadto wzywał obywateli do niszczenia dzieł "bezbożnych" artystów.
Zobacz też
Przypisy