Polskie Stronnictwo Ludowe Lewica – działające od 13 grudnia 1913 do 11 maja 1924 stronnictwo polityczne o charakterze ludowym. Założycielem stronnictwa był
Jan Stapiński
. Było to ugrupowanie o wpływach raczej lokalnych nie wykraczających poza granice Galicji, o radykalnym społecznie programie politycznym. Związane z partią było czasopismo polityczno-społeczne "
Przyjaciel Ludu
", pełniące rolę trybuny koncepcji i poglądów partii, a także informatora o bieżących jej działaniach.
Powstanie i działalność
W 1895 powołano do życia
Stronnictwo Ludowe
, na którego czele stanął prezes –
Karol Lewakowski
. Od 1903 Stronnictwo Ludowe przyjęło nazwę "Polskie Stronnictwo Ludowe". W 1913 grupa posłów prawego skrzydła dokonała rozłamu, powołując partię
PSL "Piast"
. Na czele tego ugrupowania stanęli
Jakub Bojko
i
Wincenty Witos
. Stworzona również została PSL-Lewica (przez
Jana Stapińskiego
).
W 1919 partia wprowadziła do
Sejmu Ustawodawczego
22 posłów, a w 1922 do
Sejmu I Kadencji
jedynie dwóch posłów.
Czołowymi działaczami tej partii byli
Jan Stapiński
oraz
Józef Putek
. W 1922 nastąpił kolejny rozłam w PSL. Część działaczy przeszła z PSL Lewicy do partii
PSL "Wyzwolenie"
. W 1924 PSL Lewica połączyła się w grupą secesyjną z PSL Piast o nazwie Polski Związek Ludowców, tworząc Związek Chłopski.
Program
Celem stronnictwa jest zdobycie dla rzesz mas ludowych jak najkorzystniejszych warunków bytu i rozwoju pod każdym względem, zatem tak w kierunku materialnym (fizycznym i gospodarczym), jak umysłowym i kulturalnym, czyli zdobycie ziemi (chleba), światła, swobody. Jako klasowe chłposkie stronnictwo, PSL Lewica szczególną opieką otacza interesy ludu wiejskiego – chłopów[1].
- współpraca z socjalistami (czego wyrazem było wstąpienie do
Tymczasowej Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych
)
- radykalne zmiany społeczne:
- jako pierwsi z ugrupowań ludowych opowiadali się za wywłaszczeniem wielkiej własności ziemskiej bez odszkodowania
- szybkie przeprowadzenie reformy rolnej w drodze ustawy
- upaństwowienie lasów
- zorganizowanie handlu na zasadach spółdzielczych
- państwowa własność środków produkcji w przemyśle
- ścisła kontrola państwowa nad bankami
- silnie akcentowany antyklerykalizm
- forma rządu: wolna, niepodległa, ludowa Rzeczpospolita Polska oparta na woli ludu.
- nieprzychylne stanowisko wobec mniejszości żydowskiej (dalekie jednak od antysemityzmu), przychylne wobec mniejszości słowiańskich
- w stosunkach międzynarodowych zgadzano się z federacyjną koncepcją
Józefa Piłsudskiego
Czołowi działacze
- Szymon Bernadzikowski
- Józef Bochenek
- Wincenty Buczek
- Antoni Bomba
- Tomasz Dąbal
- Michał Grek
- Franciszek Krempa
- Konstanty Laskowski
- Jakub Madej
- Wojciech Marchut
- Józef Matusz
- Piotr Ostręga
- Józef Próchnik
- Szymon Przybyło
-
Józef Putek
- Józef Sanojca
- Tadeusz Józef Seib
-
Jan Stapiński
-
Stanisław Stączek
- Antoni Styła
- Jan Sudoł
- Stanisław Szczepański
-
Hipolit Śliwiński
- Jan Tepper
- Władysław Wąsowicz-Dunin
-
Franciszek Wójcik
Zobacz też
Przypisy
- ↑ S. Lato, W. Stankiewicz [oprac.]: Programy stronnictw ludowych. Zbiór dokumentów, Warszawa 1969, s. 157
Bibliografia
- Jan Jachymek, Polskie Stronnictwo Ludowe – Lewica, 1913–1924. Studium o powstaniu, działalności i rozkładzie ugrupowania politycznego. Wyd. UMCS; Lublin 1991;
Linki zewnętrzne