Formacja skalna (popularnie, potocznie skałka) – naturalna, wypukła
forma terenu
o wysokości zwykle od kilku do kilkudziesięciu
metrów
, występująca na
szczytach
lub zboczach
gór
i
wąwozów
.
Cechą charakterystyczną tak określanych skałek jest ich odmienność od otoczenia; są one najczęściej
twardzielcami
lub
ostańcami
–
wychodniami
twardych skał występujących w podłożu lub (rzadziej) osobnymi, tkwiącymi na powierzchni terenu
blokami
skalnymi. Kształt, forma i miejsce występowania związane są z rodzajem
skał
, z których są zbudowane (
piaskowcowe
,
zlepieńcowe
,
wapienne
,
dolomitowe
,
granitowe
,
bazaltowe
,
porfirowe
,
melafirowe
,
gnejsowe
,
amfibolitowe
,
zieleńcowe
,
kwarcytowe
i in.), a odsłonięcie związane jest z działalnością
erozyjną
.
Szczególnie często nazwą skałek określa się
ostańce
wapienne na terenie
Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej
czy granitowe w
Rudawach Janowickich
.
Skałki mogą mieć różne kształty: pojedyncze, zgrupowania, igły skalne, stopnie skalne, skalne wieże,
kominy
, mury skalne, skalne bramy, okna skalne,
mogoty
. Większe zgrupowania noszą nazwę
skalnych miast
.
Bywają atrakcyjnym miejscem uprawiania
wspinaczki
skałkowej. Granica między skałką a
górą
w sensie wspinaczkowym jest nieoczywista i zmienna tak w czasie, jak i osobniczo.