Ramla (
hebr.
רמלה;
arab.
الرملة) - miasto położone w
Dystrykcie Centralnym
w
Izraelu
.
Leży na
równinie Szaron
w aglomeracji miejskiej
Gusz Dan
, w otoczeniu miasta
Lod
, miasteczka
Beer Ya'aqov
,
moszawów
Ahisamah
,
Gimzo
,
Yad Rambam
,
Matsiliah
,
Yashresh
i
Nir Zvi
, oraz
kibucu
Netser Sereni
. Na północny zachód od miasta znajduje się duża baza szkoleniowa
Sił Obronnych Izraela
Tzrifin, a na południu baza Camp Oded.
Ramla jest stolicą administracyjną Dystryktu Centralnego.
Historia
Arabski
geograf
Al-Jakubi
(?-284) w swojej książce "Ta'arich al-Jakubi" napisał, że miasto Raml zostało założone w
716
przez
kalifa
Sulajmana ibn Abd al-Malika. Nazwa miasta pochodzi od
arabskiego
słowa "raml" oznaczającego "piasek". Ramla była wówczas stolicą arabskiej pod-prowincji Palestyny (
arab.
جند فلسطين, Jund Filastin), wchodzącej w skład prowincji Syrii (
arab.
الشام, ash-Shām)[1]. Rozwojowi miasta sprzyjało korzystne położenie na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych prowadzących z
Egiptu
do
Syrii
oraz z
Jerozolimy
na wybrzeże. Miasto posiadało mury obronne. W
VIII wieku
Umajjadzi
wybudowali Biały Meczet.
Meczet
w Ramli został okrzyknięty przez
Muzułmanów
najświętszym w Palestynie po Jerozolimie[2].
Arabski podróżnik
Al-Muqaddasi
(?-988) opisał Ramlę w czasie jej największego rozkwitu: "jest to dobrze zbudowane i piękne miasto; woda jest dobra i w obfitości; liczne owoce. Będąc położone pośrodku pięknych wsi i wielkich miast, łączy w sobie różnorakie zalety z bliskością miejsc świętych. Handel dobrze prosperuje, a targowiska są doskonałe... chleb jest najlepszy i najbielszy. Dobre ziemie dają najsoczystsze owoce. To miasto stoi wśród bogatych pól, jest otoczone murem miejskim..."[2].
Okres dobrobytu zakończył się wraz ze zdobyciem miasta w
XI wieku
przez
Krzyżowców
[3]. Miasto weszło w skład
Hrabstwa Jaffy i Aszkelonu
, będącego wasalem
Królestwa Jerozolimskiego
. Krzyżowcy zidentyfikowali Ramlę jako
biblijne
miasto Ramata, z którego sprawował swoje sądy
Samuel
(
1 Księga Samuela
2:11; 7:17), i zmienili jej nazwę na Arimathea. Miasto nadal odgrywało dużą rolę gospodarczą i było ważnym miejscem postoju
pielgrzymów
wędrujących do Jerozolimy. Ramla zajmowała także ważne miejsce w systemie obronnym Królestwa Jerozolimskiego, kontrolując przechodzące tędy strategiczne szlaki handlowe. Doszło tutaj do trzech kolejnych bitew z wojskami muzułmańskimi z
Aszkelonu
[3].
Około
1163
żydowski podróżnik
Beniamin z Tudeli
opisał Ramlę: "jak wynika z napisów na kamieniach, mury zostały wzniesione przez naszych ojców. Obecnie w mieście żyje tylko trzech Żydów; ale niegdyś było znaczące, ponieważ sąsiedni cmentarz żydowski ma rozmiary dwóch mil"[4].
W
XII wieku
Ramla przeszła pod
panowanie Arabów
, a w
1517
przeszła pod
panowaniem Imperium Osmańskiego
. Miasto było wówczas zrujnowane i posiadało niewielu mieszkańców.
14 stycznia
1546
Ramlę zniszczyło
trzęsienie ziemi
[5]. W
1548
w Ramli żyło 528 rodzin muzułmańskich i 82 rodziny chrześcijańskie[6].
2 marca
1799
Ramlę zajął
francuski
gen.
Napoleon Bonaparte
, który umieścił siedzibę swojego sztabu we
franciszkańskim
Hospicjum Św. Nicodema i Św. Józefa[7].
Ponowny rozwój miasta rozpoczął się dopiero pod koniec
XIX wieku
[8].
Pod koniec
1917
Ramla wraz z Palestyną przeszły pod panowanie
brytyjskie
. Gdy w
1920
utworzono
Mandat Palestyny
w Ramli żyło 11 900 Muzułmanów i 3 260 Chrześcijan[9]. W latach
1920
-
1947
burmistrzem miasta był
szejk
Mustafa Khairi[10].
29 listopada
1947
roku
Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych
przyjęło Rezolucję nr 181 o podziale Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie. Na mocy tej Rezolucji, miasto Ramla miało znaleźć się w państwie arabskim[11]. Jednakże strategiczne położenie Ramli przy drodze prowadzącej do Jerozolimy spowodowało, że miasto stało się teren spornym już podczas
wojny domowej w Mandacie Palestyny
w
1947
.
Hasan Salama
zorganizował około 1 tys. Arabów w zbrojnych formacjach
Armii Świętej Wojny
, które w rejonie Ramli i Lod sparaliżowały żydowską komunikację[12]. W ramach odwetu członkowie żydowskiej organizacji
Irgun
18 lutego
1948
zdetonowali bombę na rynku w Ramli. W zamachu zginęło 7 mieszkańców, a 45 zostało rannych[13].
Podczas
wojny o niepodległość
w
1948
izraelskie oddziały kilkakrotnie usiłowały bez powodzenia zająć Ramlę. Arabski opór został złamany dopiero
12 lipca
[14]. Izraelscy żołnierze wypędzili arabskich mieszkańców Ramli, którzy musieli przejść pieszo przez półpustynne tereny do pozycji Legionu Arabskiego w Bet Haron. Podczas tego tragicznego marszu zmarło wielu starców i dzieci. Gdy Izraelczycy zorientowali się o skali dramatu, powstrzymali swoje działania i pozostałych uchodźców przewieźli ciężarówkami w pobliże fortu
Latrun
, gdzie znajdowały się pozycje Legionu Arabskiego. W Ramli pozostało jedynie około 400 Arabów, w większości Chrześcijan[15][13].
Izraelski rząd
podjął decyzję o osiedleniu w wyludnionym mieście nowych żydowskich imigrantów, którzy licznie przybywali do Izraela. W ten sposób w lutym
1949
w Ramli mieszkało już ponad 6 tys. Żydów (w większości z
Francji
), a przed
1972
populacja doszła do 34 tys. mieszkańców[16].
31 maja
1962
w więzieniu w Ramli stracono
nazistowskiego
zbrodniarza wojennego
Adolfa Eichmanna
.
Demografia
Zgodnie z danymi
Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych
w
2008
roku w mieście żyło 65,3 tys. mieszkańców, z czego 80
%
przez Żydów i 20% Arabów (16% Muzułmanów oraz 4% Chrześcijan)[17]. Ramla jest centrum
Judaizmu Karaimi
w Izraelu.
Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w Ramli w
2000
było 21 tys. zatrudnionych pracowników i 1 700 pracujących na własny rachunek. Pracownicy otrzymujący stałe pensje zarabiali w
2000
średnio 4 300
NIS
, i otrzymali w ciągu roku podwyżki średnio o 4,4%. Przy czym
mężczyźni
zarabiali średnio 5 200 NIS (podwyżka o 3,3%), a
kobiety
zarabiały średnio 3 300 NIS (podwyżka o 6,3%). W przypadku osób pracujących na własny rachunek średnie dochody wyniosły 4 900 NIS. W
2000
roku w Ramli było 1 100 osób otrzymujących zasiłek dla bezrobotnych i 5 600 osób otrzymujących świadczenia gwarantowane.
Populacja miasta pod względem wieku:
Wiek (w latach) | Procent populacji w
%
|
---|
0-4 | 9,7% |
5-9 | 9,3% |
10-14 | 8,2% |
15-19 | 7,7% |
20-29 | 17,4% |
30-44 | 19,1% |
45-59 | 16,2% |
ponad 60 | 12,4% |
Źródło danych:
Central Bureau of Statistics
.
W mieście są liczne osiedla mieszkaniowe: Stare Miasto, Kiryat HaOmanim, HaShoftim Południowe, HaShoftim Północne, Neve Meir, Neot Icchak Rabin, Ganei Dan, Jawarish, Neve Jehonatan, Eshkol, Weizmann, Givat Hadar, Ramat Dan, Giyora, Neve Ram, Neve Dawid, Kiryat Menachem Begin i Mishkanot.
Edukacja
W mieście znajdują się 22 szkoły podstawowe i 9 szkół średnich, w których uczy się 12 tys. uczniów.
Wśród szkół są: Ofek, Maanit Dalet, Moshe Scharet, Atsmaut, Ahfa, Bar Ilan, Ben Tsvi, Amal Alef, Makif Rakoson, Jurarish, Ben Gurion, Neve Shalom, Al-Amal, Al-Huda, Ariel i Tial HaHaim. Są tu także: średnia szkoła arabska Makif Ramla Lod, religijne centrum technologiczne Amit, szkoła technologiczna Amal, konserwatorium miejskie, oraz
college
Ramla.
Są tu także centra edukacji religijnej Chabad of Afekah i Chabad of Ramla[18].
Kultura
Muzeum Ramli znajduje się w budynku byłych brytyjskich władz mandatowych. Po
1948
mieściły się w nim biura izraelskich władz, a w
2001
przeznaczono go na muzeum regionalnej historii[19].
Sport
W mieście znajduje się stadion do piłki nożnej, hala koszykarska, basen pływacki i korty tenisowe.
Gospodarka
Współczesna Ramla przyciągnęła wiele zakładów przemysłowych, wliczając w to zakłady farmaceutyczne, produkujące papierosy, materiały budowlane, cementownie, urządzenia telekomunikacyjne oraz elektryczne dla przemysłu samochodowego. Ważną rolę w lokalnej gospodarce odgrywa turystyka.
Turystyka
Największą atrakcją turystyczną Ramli jest wybudowana w
XIII wieku
Biała Wieża, którą pierwotnie dobudowano jako
minaret
do Białego Meczetu (
arab.
al-Masjid al-Abyad). Sam meczet wybudował kalif Sulejman w
VIII wieku
. Wieża posiada posiada sześć pięter, a na jej szczyt prowadzą kręcone schody o 119 stopniach[20].
Obok można podziwiać pozostałości meczetu z wielką cysterną na wodę (wymiary 500x600
metrów
i głębokość 9 metrów) wzniesioną około
800
roku. Cysterna jest przykryta specjalnym kamiennym sklepieniem składającym się z 24 kamieni. Jest tak zbudowana, że jednocześnie wodę mogły pić 24
wielbłądy
.
Przy głównej ulicy miasta znajduje się Hospicjum Św. Nicodema i Św. Józefa z Arymatei. Budynek jest łatwo rozpoznawalny po jego kwadratowej wieży z zegarem. Należał on do
franciszkańskich mnichów
i był używany przez Napoleona Bonaparte jako sztab dowództwa gdy usiłował w
1799
podbić Palestynę.
W Ramli znajduje się największy brytyjski cmentarz wojenny w Izraelu. Ogółem jest tutaj pochowanych około 6 tys. żołnierzy poległych podczas
I wojny światowej
(3 608 Brytyjczyków, 528 Hindusów, 416 Turków, 272 Polaków, 94 Nowozelandczyków, 77 Francuzów, 71 Australijczyków, 41 Włochów i inni)[21].
W maju
2006
w Ramli odkryto jaskinie Ayalon. Odkrycia dokonano na terenie kamieniołomów używanych przez zakłady Nesher Industries. Długość podziemnych korytarzy wynosi 2,7
km
, a głębokość 100 metrów. Jest to druga co do wielkości jaskinia w Izraelu. Posiada ona wyjątkowy ekosystem[22].
Komunikacja
Na południowy wschód od miasta przebiega
autostrada nr 6
(
Beit Kama
-
Eliakim
), a wzdłuż południowej granicy miasta przebiega autostrada nr 431
(
Riszon le-Cijjon
-
Kfar Shmu'el
). Z miasta można wyjechać czteroma drogami na południe i wschód na
drogę ekspresową nr 40
(
Kfar Saba
-
Qetura
), lub trzema drogami na północ na
drogę ekspresową nr 44
(
Holon
-
Eshta'ol
). Drogą nr 434
można dojechać na północ do miasta
Lod
.
W południowo-wschodniej części miasta znajduje się
stacja kolejowa Ramla
, skąd można pojechać pociągami
Israel Railways
do
Jerozolimy
i
Bet Shemesh
oraz do
Lod
,
Tel Awiwu
,
Bnei Brak
,
Petah Tikwa
,
Rosh HaAyin
i
Kfar Saba
.
Przypisy
- ↑
Mid East Maps- Palestine Under the Caliphs
(
ang.
). W: Middle East Gateway [on-line]. [dostęp 24 marca 2009].
- ↑ 2,0 2,1 Miriam Rosen-Ayalon: Encyclopedia of Islam. al-Ramla - The first century of Ramla. 1996, ss. 250-263. (
arab.
)
- ↑ 3,0 3,1 Guy Le Strange: Encyclopedia of Islam. al-Ramla - Palestine under the Moslems. 1996, ss. 250-263. (
arab.
)
- ↑ Thomas Wright: Early Travels in Palestine, comprising the narratives of Arculf, Willibald, Bernard, Saewulf, Sigurd, Benjamin of Tudela, Sir John Maundeville, De la Brocquiere, and Maundrell. 1848, s. 87. (
ang.
)
- ↑
Historical Review
(
ang.
). W: Ramla Municipality [on-line]. [dostęp 25 marca 2009].
- ↑ Amnon Cohen, Bernard Lewis: Population and Revenue in the Towns of Palestine in the Sixteenth Century. Princeton: 1978. (
ang.
)
- ↑ Mordechai Gichon:
Jaffa, 1799
(
ang.
). W: The International Napoleonic Society [on-line]. 2 grudnia 1998. [dostęp 24 marca 2009].
- ↑ Yehoshua Ben-Arieh: Studies on Palestine during the Ottoman Period. Jerusalem: Moshe Ma'oz, 1975, ss. 49-69. (
ang.
)
- ↑ A survey of Palestine. „Reprint IPS”, s. 151 (1991). 0887282113 (
ang.
). Cytat: W 1931 liczba Żydów wynosiła 5.
- ↑
Sheikh Mustafa Yousef Ahmad Abdelrazzaq El-Khairi (El-Khayri) The Mayor of Ramla (1920-1947)
(
ang.
). W: Palestine Remembered [on-line]. 30 marca 2001. [dostęp 24 marca 2009].
- ↑
Palestine - Plan Of Partitation
(
ang.
). W: UNISPAL - United Nations Information System on the Question of Palestine [on-line]. [dostęp 25 marca 2009].
- ↑ Benny Morris: The Birth of the Palestine Refugee Problem Revisited. Cambridge: Cambridge University Press, 2003, s. 88. .
- ↑ 13,0 13,1
Welcome To al-Ramla
(
ang.
). W: Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 24 marca 2009].
- ↑ Benny Morris: The Birth of the Palestine Refugee Problem Revisited. Cambridge: Cambridge University Press, 2003, s. 427. .
- ↑ Benny Morris. Operation Dani and the Palestinian Exodus from Lydda and Ramle in 1948. „The Middle East Journal”. 40, ss. 82-109 (1986) (
ang.
).
- ↑ A. Golan. From Palestinian-Arab to Israeli Towns. „The Middle East Journal”. 39, ss. 121-139 (2003) (
ang.
).
- ↑
Israel Central Bureau of Statistics
(
ang.
). W: Israel Central Bureau of Statistics [on-line]. [dostęp 2 maja 2008].
- ↑
Chabad-Lubavitch Centers in "Ramla Israel"
(
ang.
). W: Chabad Centers [on-line]. [dostęp 25 marca 2009].
- ↑
Ramla Museum
(
ang.
). W: Israel Museum's [on-line]. [dostęp 25 marca 2009].
- ↑ J. Kaplan:
Ramle, The White Mosque
(
ang.
). W: Israel Antiquities Authority [on-line]. [dostęp 25 marca 2009].
- ↑
Ramleh War Cementery
(
ang.
). W: Commonwealth War Graves Commission [on-line]. [dostęp 25 marca 2009].
- ↑
Prehistoric Cave Discovered; 8 New Species Thrive Inside
(
ang.
). W: National Geographic Society [on-line]. [dostęp 25 marca 2009].
Linki zewnętrzne