Sobór konstantynopolitański III (zwany również Soborem in Trullo I
680
–
681
) –
sobór powszechny
biskupów
chrześcijańskich
stawiający sobie za cel rozwiązanie sporu, który narósł wokół nauki zwanej
monoteletyzmem
, a sformułowanej w I poł.
VII wieku
przez patriarchę konstantynopolitańskiego Sergiusza, popieranego przez cesarza bizantyjskiego
Herakliusza
. Monoteletyzm uznawał istnienie w
Jezusie
dwóch natur – boskiej i ludzkiej, lecz podkreślał istnienie jednej woli i działania.
Sobór został zwołany przez cesarza
Konstantyna IV
na
7 listopada
680
roku. W odpowiedzi na list cesarza
Papież Agaton
wysłał do Konstantynopola trzech legatów powierzając im list zawierjący wyznanie wiary uchwalone na synodzie rzymskim w 680. Oboje, cesarz i papież, pragnęli pojednać
monoteletów
z oficjalna doktryną religijną
Cesarstwa Bizantyjskiego
. W obradach brało udział początkowo 100, a później 174 biskupów. Naukę o dwóch wolach i działaniach w Jezusie, a zarazem potępienie poprzedniej doktryny, która przez pewien czas była uznawana za oficjalną w Cesarstwie, sformułowano w 681 roku. Wbrew prośbom patriarchy Konstantynopola nie oszczędzono pamięci twórców i propagatorów monoteletyzmu (patriarchy Sergiusza, jego następców Pyrrusa I, Pawła II i Piotra, patriarchy Aleksandrii Kyrosa oraz zmarłego w 638 roku papieża Honoriusza I).
Papież Honoriusz I
, który przez nieopatrzność uznał doktrynę w jednym ze swoich listów, napisał: "Dlatego my także wyznajemy również jedną wolę w Chrystusie".
Tymczasem w Rzymie, podczas obrad soboru, zmarł papież Agaton. Jego następca
papież Leon II
przyjął w 683 roku uchwały z Konstantynopola i potępił monoteletyzm. Ustalenia uznał także następca Konstantyna IV,
Justynian II
. Krótką restaurację potępionej nauki przyniosło panowanie imperatora
Filipikosa
(
711
-
713
), który nakazał zwołać synod rehabilitujący patriarchę Sergiusza oraz okładający klątwą sobór konstantynopolitański III. Po śmierci władcy ponownie uznano soborowe uchwały.
Bibliografia
- Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła. Stanisław Głowa, Ignacy Bieda. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1998. .