Sergiusz Prokofiew
Sergiusz ProkofiewSiergiej Siergiejewicz Prokofiew (
ros.
Серге́й Серге́евич Проко́фьев, urodzony
23 (11) kwietnia
1891
w Soncowce, w
Rosji
, zmarł
5 marca
1953
w
Moskwie
,
ZSRR
) -
rosyjski
kompozytor
muzyki poważnej i
filmowej
oraz
pianista
. Jeden z najwybitniejszych, najpopularniejszych i najczęściej nagrywanych kompozytorów
XX w.
Jako pianista, kontynuator tradycji świetnych rosyjskich kompozytorów- pianistów:
Antona Rubinsteina
,
A. Skriabina
czy
S. Rachmaninowa
. Jako kompozytor muzyki fortepianowej stworzył własny styl, którego cechą charakterystyczną jest szczególnie intensywne wykorzystanie dynamicznych możliwości instrumentu i związanych z nimi efektów dźwiękowych, charakteryzujący się ilustracyjnością, humorem, bogatą ekspresją, umiejętnym łączeniem
dysonansu
z tonalnością oraz elementów
muzyki industrialnej
z elementami
ludowymi
. Wraz z
Igorem Strawińskim
,
Dymitrem Szostakowiczem
i
Paulem Hindemithem
jeden z najważniejszych reprezentantów
neoklasycyzmu
w muzyce. Wykształcił rozpoznawalny styl, Popularność zawdzięcza przede wszystkim Symfonii Klasycznej, bajce symfonicznej Piotruś i Wilk, III Koncertowi fortepianowemu C-dur, baletowi Romeo i Julia, suicie Porucznik Kiże oraz muzyce do filmów
Sergieja Eisensteina
. BiografiaZ muzyką Prokofiew zapoznał się w domu rodzinnym dzięki matce, która udzielała mu pierwszych lekcji gry na fortepianie gdy miał 5 lat. Pierwsze próby kompozytorskie - walce, marsze, dwie opery: Olbrzym i Na bezludnych wyspach, zwróciły uwagę Taniejewa. Za jego namową Prokofiew rozpoczął w
1902
roku naukę muzyki (harmonia i kompozycja) u
Reinholda Gliere'a
. Po dwóch latach wstąpił do konserwatorium petersburskiego (
harmonia
i
kontrapunkt
-
Anatol Liadow
,
orkiestracja
-
Nikołaj Rimski-Korsakow
, dyrygentura - M. Czeriepin, fortepian - Anna Jesipowa). W
1908
wziął po raz pierwszy udział w „Wieczorach Muzyki Współczesnej”
S. Diagilewa
. W
1914
roku Prokofiew ukończył konserwatorium jako świetny pianista i kompozytor, odznaczony pierwszą nagrodą za I Koncert fortepianowy. W
1918
roku opuścił kraj, udając się najpierw do Ameryki, później do Francji. Szybko zdobył sławę znakomitego pianisty-
wirtuoza
i niezwykle oryginalnego kompozytora. W
Paryżu
nawiązał współpracę z
Siergiejem Diagilewem
. Pisał dla niego balety: Syn marnotrawny, Nad Dnieprem, Stalowy krok. Tutaj związany był z bardzo kosmopolityczną grupą Triton (obok
Milhauda
, Honegerra,
Poulenca
i
Martinu
). W
1932
roku powrócił na stałe do Rosji, gdzie prócz pracy kompozytorskiej zajmował się pedagogiką prowadząc klasę kompozycji w Konserwatorium w
Moskwie
. W całej twórczości Prokofiewa zaobserwować można charakterystyczne dla jego stylu cechy: ogólna antyromantyczność, nieustępliwość rytmiki (często ostinatowej), gwałtowna dynamiczność, liryzm, humorystyczne w intencjach cytowanie znanych zwrotów melodyczno-harmonicznych, uchwytność melodyki, pikanteria harmoniczna i kolorystyczna, ogólna przejrzystość założeń i mistrzowska precyzja ich realizacji. On sam tak charakteryzował przemiany w swojej muzyce: Pierwsza linia – klasyczna, raz przyjmuje postać neoklasyczną (sonaty, koncerty), to znowu naśladuje klasykę XVIII wieku (gawoty). Druga linia – nowatorska początkowo była poszukiwaniem własnego języka harmonicznego, następnie zmieniła się w poszukiwanie języka do wyrażania silnych emocji (Sarkazmy, Suita scytyjska, Gracz, Siedmiu, II Symfonia i in.). Chociaż dotyczy ona przede wszystkim języka harmonicznego, należą tu jednak także nowości w intonacji melodii, w instrumentacji i dramaturgii. Trzecia linia – linia tokkatowa albo, jeśli kto woli, motoryczny, to prawdopodobnie linia najmniej cenna. Linia czwarta – liryczna: początkowo pojawia się jako liryczno-kontemplacyjna, czasami niezupełnie związana z melodią..., czasami zaś związana z melodią dłuższą lub krótszą (m.in. początek Koncertu skrzypcowego). Linia ta pozostawała niezauważona albo zauważono ją po upływie czasu. Liryki w ciągu długiego czasu odmawiano mi w ogóle i, nie podsycana, rozwijała się powoli. Za to później zwracałem na nią coraz więcej i więcej uwagi.[1] ŚmierćZmarł
5 marca
1953
. Tego samego dnia zmarł również przywódca Związku Radzieckiego
Józef Stalin
. Zgon Stalina skupił na sobie uwagę całego narodu, w związku z czym śmierć kompozytora była nieomalże niezauważona, a państwowe uroczystości żałobne uniemożliwiały przeprowadzenie pogrzebu Prokofiewa. Zbieg tych dwóch wydarzeń stał się także tematem anegdoty, związanej z osobą dyrygenta
Grzegorza Fitelberga
, dyrektora
Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia
- dzień po śmierci Stalina i Prokofiewa Fitelberg po przyjściu na próbę orkiestry miał zwrócić się do muzyków słowami: Panowie, proszę wstać. Dziś w nocy umarł wielki radziecki kompozytor Sergiusz Prokofiew. Proszę uczcić minutą ciszy. Po minucie miał z kolei powiedzieć do koncertmistrza: Panie Wochniak, podobno Stalin też umarł[2]. Najważniejsze dzieła- Porucznik Kiże (
1933
)
- Aleksander Newski (
1938
)
- Iwan Groźny, op. 116 (
1942
-
1945
)
- I Symfonia D-dur "Klasyczna", op. 25 (
1916
-
1917
)
- II Symfonia d-moll, op. 40 (
1924
)
- III Symfonia c-moll, op. 44 (
1928
)
- IV Symfonia C-dur, op. 47 (
1930
), ponownie zredagowana w
1947
r. jako op. 112
- V Symfonia B-dur, op. 100 (
1944
)
- VI Symfonia es-moll, op. 111 (
1945
-
1947
)
- VII Symfonia cis-moll, op. 131 (
1951
-
1952
)
-
fortepianowe
- I Koncert fortepianowy Des-dur, op. 10 (
1911
-
1912
)witalistyczny
- II Koncert fortepianowy g-moll, op. 16 (
1913
), ponownie zredagowany w
1923
r. jeden z najtrudniejszych koncertów fortepianowych
- III Koncert fortepianowy C-dur, op. 26 (
1917
-
1921
)najbardziej znany
- IV Koncert fortepianowy B-dur (na lewą rękę), op. 53 (
1931
)
- V Koncert fortepianowy G-dur, op. 63 (
1932
)
-
skrzypcowe
- I Koncert skrzypcowy D-dur, op. 19 (
1916
-
1917
)
- II Koncert skrzypcowy g-moll, op. 63 (
1935
)
-
wiolonczelowe
- Symfonia-Koncert e-moll na wiolonczelę i orkiestrę, op. 125 (
1950
-
1952
); w pierwszej redakcji jako I Koncert wiolonczelowy e-moll op. 58
- Concertino g-moll na wiolonczelę i orkiestrę, op. 132 (
1952
)
Suity
i inne utwory orkiestrowe- Jesienny szkic, op. 8 (
1910
-
1914
-
1934
)
- Suita scytyjska na wielką orkiestrę symfoniczną, op. 20, mniej znana jako Ała i Łołłij (
1915
)
- Suita symfoniczna z baletu "Błazen", op. 21bis (
1922
)
- Suita symfoniczna z opery "Miłość do trzech pomarańczy", op. 33bis (
1924
)
- Suita symfoniczna z baletu "Nad Dnieprem", op. 51bis (
1933
)
- Suita symfoniczna z filmu "Porucznik Kiże", op. 60 (
1933
-
1934
)
- I Suita symfoniczna z baletu "Romeo i Julia", op. 64bis (
1936
)
- II Suita symfoniczna z baletu "Romeo i Julia", op. 64ter (
1936
)
- Piotruś i wilk
[1]
, op. 57 (
1936
), bajka symfoniczna dla dzieci na głos recytujący i wielką orkiestrę symfoniczną
- III Suita symfoniczna z baletu "Romeo i Julia", op. 101 (
1946
)
- I Suita symfoniczna z baletu "Kopciuszek", op. 107 (
1946
)
- II Suita symfoniczna z baletu "Kopciuszek", op. 108 (
1946
)
- III Suita symfoniczna z baletu "Kopciuszek", op. 109 (
1946
)
Utwory kameralne- Uwertura żydowska na
klarnet
, fortepian i
kwartet smyczkowy
, op. 34 (
1919
)
- Kwintet g-moll na
obój
, klarnet, skrzypce,
altówkę
i
kontrabas
, op. 39 (
1924
)
- Sonata C-dur na dwoje skrzypiec, op. 56 (
1932
)
- I Sonata f-moll na skrzypce i fortepian, op. 80 (
1938
-
1946
)
- Sonata D-dur na
flet
i fortepian, op. 94 (
1943
)
- II Sonata D-dur na skrzypce i fortepian, op. 94bis (
1944
), transkrypcja Sonaty fletowej
- Sonata C-dur na wiolonczelę i fortepian, op. 119 (
1949
)
-
sonaty
fortepianowe
- I Sonata f-moll, op. 1 (
1909
)
- II Sonata d-moll, op. 14 (
1912
)
- III Sonata a-moll "Ze starych zeszytów", op. 28 (
1917
)
- IV Sonata c-moll "Ze starych zeszytów", op. 29 (
1917
)
- V Sonata C-dur, op. 38 (
1923
)
- VI Sonata A-dur "Wojenna", op. 82 (
1939
-
1940
)
- VII Sonata B-dur "Wojenna", op. 83 (
1939
-
1942
)
- VIII Sonata B-dur "Wojenna", op. 84 (
1939
-
1944
)
- IX Sonata C-dur, op. 103 (
1947
)
- inne utwory
- Podszepty diabelskie, op. 4/4 (
1910
-
1912
)
- Toccata d-moll, op. 11 (
1912
)
- Sarkazmy, op. 17 (
1912
-
1914
), 5 utworów
- Wizje ulotne (Visions fugitives), op. 22 (
1915
-
1917
), 20 utworów
- Bajki starej babuni, op. 31 (
1918
), 4 utwory
- Sonatina pastoralna, op. 59/3 (
1934
)
- liczne transkrypcje fragmentów baletów i oper, m.in.: Miłość do trzech pomarańczy, Romeo i Julia, Kopciuszek, Wojna i pokój
Dzieła wokalne- Ich siedmiu, op. 30 (
1917
),
kantata
na tenor dramatyczny, chór i orkiestrę (sł.
K. Balmont
)
- Kantata na XX-lecie Października, op. 74 (
1936
-
1937
) na 2 chóry, orkiestrę symfoniczną, orkiestrę wojskową, orkiestrę
akordeonów
i
perkusję
, do tekstów
K. Marksa
,
W. Lenina
i
J. Stalina
- Aleksander Newski, op. 78 (
1938
-
1939
), kantata na mezzosopran, chór i orkiestrę, słowa W. Łukowski i S. Prokofiew
- Zdrawica, op. 85 (
1939
), kantata na chór i orkiestrę
Muzyka filmowa Muzyka teatralnaPrzypisy Literatura- S.S. Prokofiew: Matieriały, dokumienty, wospominanija, Moskwa 1956,
- I. Niestiew: S. Prokofiew, Moskwa 1957
- O twórczości Sergiusza Prokofiewa, red. Z. Lissa, Kraków 1962
- M.R. Hofmann: Serge Prokofiev, Paris 1963
- M.G. Aranowski: Miełodika Sergiusza Prokofiewa, Leningrad 1969
- S. Prokofiew: Autobiografia. Kraków, PWM 1970
- S. Prokofiew: Merci za miły list, Kraków 1970
- S. Prokofiew: Refleksje, notatki i wypowiedzi, Kraków 1971
- J. Jaroszewicz: Prokofiew. Kraków, PWM 1983
Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Sergiusz Prokofiew":
Tygodnik Powszechny
...
1000
...
Imieniny
...
Neoklasycyzm (styl muzyczny)
(1951).Do przedstawicieli nurtu należeli:
Igor Strawiński
,
Bela Bartok
,
Paul Hindemith
,
Dymitr Szostakowicz
,
Sergiusz Prokofiew
. W Polsce:
Grażyna Bacewicz
,
Michał Spisak
,
Witold Lutosławski
.W literaturze anglosaskiej ...
Literatura – przegląd chronologiczny
...
Siergiej Muchanow
...
Żytomierz
...
Karty
i to nie tylko kompozytorów rosyjskiej opery jak
Piotr Czajkowski
(
Dama Pikowa
),
Sergiusz Prokofiew
(
Miłość do trzech pomarańczy
) czy
Dymitr Szostakowicz
(Gracze). Ważną rolę ...
1019
...
IX wiek
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Sergiusz Prokofiew":
Hasło nie występuje w innych lekcjach!
|