George Robert Ackworth Conquest (ur.
15 lipca
1917
w
Malvern
,
Worcestershire
) - historyk brytyjski,
sowietolog
.
Studiował na Winchester College, Uniwersytecie w Grenoble i w Magdalen College (
Oxford University
), gdzie uzyskał dyplom z filozofii, politologii i ekonomii i wreszcie doktorat z historii
ZSRR
.
Epizodycznie (w
1937
) należał do partii komunistycznej
Wielkiej Brytanii
(ze środowiskiem
komunistycznym
związał się motywowany poglądami antyfaszystowskimi
Frontu Ludowego
. Po wybuchu
II wojny światowej
zaciągnął się na ochotnika do wojska (wbrew ówczesnemu stanowisku
Kominternu
, po
pakcie Ribbentrop- Mołotow
wzywającego do akcji antywojennej). Został oficerem wywiadu brytyjskiego.
Stał się demaskatorem mechanizmów systemu totalitarnego. Przyczyniły się również do tego osobiste obserwacje z czasu pobytu w
Bułgarii
, gdzie w końcu
1944
został brytyjskim oficerem łącznikowym przy armii bułgarskiej (która przystąpiła w październiku
1944
do koalicji antyhitlerowskiej, a następnie (do
1948
)
attaché
prasowym ambasady brytyjskiej w Sofii. Był tam świadkiem procesu sowietyzacji Bułgarii i podporządkowania kraju Moskwie. Do
1956
był urzędnikiem brytyjskiego
Foreign Office
.
W
1981
Conquest przeniósł się do
Kalifornii
, gdzie objął stanowisko w
Instytucie Hoovera
na
Uniwersytecie Stanforda
. Współpracuje też m in. z Instytutem Badań Ukraińskich
Uniwersytetu Harvarda
, jest adiunktem w Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych w
Waszyngtonie
. W Kalifornii mieszka do dziś, zachowując brytyjskie obywatelstwo.
Jedną z najważniejszych prac Conquesta jest opublikowany w
1968
Wielki Terror - pierwsza w historiografii światowej monografia lat
1934
-
1939
w ZSRR - okresu
wielkiej czystki
, budowy przez
Józefa Stalina
w pełni totalitarnego państwa sowieckiego drogą masowego terroru i likwidacji dotychczasowej bolszewickiej elity władzy (starych bolszewików). Monografia oparta była wyłącznie o dostępne w 1968 źródła drukowane: zarówno oficjalne materiały sowieckie z okresu stalinowskiego, jak i ujawnione w epoce
Chruszczowa
materiały WKP(b) i
NKWD
, a także opublikowane na Zachodzie pamiętniki świadków, którym udało się opuścić ZSRR (
Aleksander Weissberg-Cybulski
,
Boris Bażanow
,
Aleksander Orłow
,
Walter Kriwicki
,
Gustaw Herling-Grudziński
i in.). Conquest w Wielkim Terrorze opisywał wydarzenia lat trzydziestych w ZSRR jako logiczną konsekwencję ustrojową jednopartyjnej dyktatury, opartej o tajną policję - narzuconej Rosji w latach
1917
-
1921
przez bolszewików pod przywództwem Lenina.
Ujawnienie w czasach
gorbaczowowskiej
głasnosti, a zwłaszcza wkrótce po upadku ZSRR w roku 1991 znacznej części archiwów radzieckich potwierdziło ustalenia Conquesta, jedynie je uściślając.
Uzupełnieniem Wielkiego Terroru jest The Harvest of Sorrow (
1986
) - obszerna monografia historii ZSRR w latach
1928
-
1933
- okresu przymusowej
kolektywizacji
rolnictwa i sprowokowanej w latach
1932
-
1933
klęski głodu na Ukrainie
i w południowej Rosji, który pochłonął życie wielu milionów ludzi. Obie monografie stanowią syntezę historii ZSRR i partii bolszewickiej w latach trzydziestych XX w.
Conquest jest również autorem biografii
Lenina
(
1972
),
Stalina
(
1991
), wielu monografii dotyczących poszczególnych zagadnień dziejów ZSRR (system obozów koncentracyjnych, tajna policja NKWD, zabójstwo Kirowa, deportacje narodów, system prawa sowieckiego, sytuacja religii w ZSRR itd.).
W listopadzie
2005
Conquest został nagrodzony przez
George'a Busha
Prezydenckim Medalem Wolności.
Jest autorem kilku tomików poetyckich. Przetłumaczył na język angielski Pruskie noce
Aleksandra Sołżenicyna
.
Bibliografia - najważniejsze pozycje
- Power and Politics in the USSR (
1960
)
- Nation Killers. The Soviet Deportation of Nationalities (
1960
),
- Religion in the USSR (
1968
)
- The Great Terror (
1968
), wydanie uzupełnione: The Great Terror : A Reassessment (
1990
) ; wydanie polskie: Wielki Terror (
1997
),
- Lenin (
1972
),
- Inside Stalin's Secret Police: NKWD Politics, 1936-1939 (
1985
),
- Kolyma : The Arctic Death Camps (
1978
),
- The Harvest of Sorrow : Soviet Collectivization an the Terror- Famine (
1986
),
- Stalin and the Kirov Murder (
1989
), ; wydanie polskie: Stalin i zabójstwo Kirowa (
1989
)
- Stalin : Breaker of Nations (
1991
), ; wydanie polskie: Stalin (
1996
)
- Reflections on a Ravaged Century (
1999
), ; wydanie polskie: Uwagi o spustoszonym stuleciu (
2002
)
Linki zewnętrzne
Instytut Hoovera