Lampa naftowa – skonstruowana przez
Ignacego Łukasiewicza
w
1853
roku. Była efektem prac nad
destylacją
ropy naftowej
. Odkrycie to miało bezpośredni wpływ na rozwój przemysłu naftowego.
Największa w
Europie
kolekcja lamp naftowych znajduje się w
Muzeum Podkarpackim w Krośnie
.
Wyekstrahowanie nafty
Wynalezienie
lampy
naftowej wiąże się z próbami, szczególnie intensywnymi w I połowie
XIX wieku
, otrzymania paliwa wydajniejszego i tańszego niż dotychczas stosowane różne gatunki
olejów
i ich mieszanin.
W
Polsce
takie badania prowadził Ignacy Łukasiewicz. Stosując frakcjonowaną destylację uzyskał w temperaturze do 250
°C
preparat pozbawiony lekkich
frakcji
, oddzielił go w aparaturze od ciężkich
węglowodorów
, potem
rafinował
stężonym roztworem
kwasu siarkowego
i otrzymał na przełomie
1852
-
53
naftę
. Wyeliminowanie najlżejszych frakcji uczyniło preparat bezpiecznym przez obniżenie temperatury samozapłonu. Z kolei nafta pozbawiona ciężkich składników nie kopciła.
Prototyp lampy naftowej
Lampa naftowa była kilkakrotnie bardziej wydajna od zwykłych
świec
, a tańsza w eksploatacji od olejów i
oświetlenia gazowego
. Do powszechnego użytku weszła w latach
1860
-
1865
.
Wynalazek lampy i otrzymanie nafty przyczyniły się bezpośrednio do powstania przemysłu naftowego, najpierw jako drobnych spółek, a potem wielkich kompanii. Lampę naftową Łukasiewicz skonstruował, by w praktyce ocenić efektywność nafty. Najpierw próbował wykorzystać istniejące modele
lamp olejowych
, ale przez brak dostosowania konstrukcji do
paliwa
, ich zbiorniki były rozsadzane.
Łukasiewicz skonstruował prototyp lampy razem z blacharzem Adamem Bratkowskim. Lampa ta była bardzo masywna i składała się z cylindrycznego blaszanego zbiornika na naftę, który służył jako zabezpieczenie przed ewentualnym wybuchem paliwa jakie miały miejsce w lampach olejowych. Na zbiornik założona była metalowa rura z okienkiem z
miki
i otworami zapewniającym przepływ powietrza. Zanurzony w zbiorniku
knot
otworem wyprowadzony był ponad zbiornik do metalowej rury, w której się palił.
Pierwsze próby nie dawały w pełni zadowalających efektów. Siła światła wytwarzanego przez nową lampę nie przekraczała 10-15
świec
. Kolejne, już ulepszone lampy po raz pierwszy zostały zastosowane do oświetlenia szpitala we
Lwowie
i
31 lipca
1853 roku przeprowadzono pierwszą
operację
nocną z ich wykorzystaniem. Później lampy powszechnie używane przejęły zewnętrzną budowę od lamp olejowych z I połowy XIX wieku. Nad ich udoskonalaniem pracowało wielu uczonych, m.in. Rudolf Ditmar, Schuster i Bär. W wielu krajach lampy naftowe stanowiły w II połowie XIX wieku najpopularniejszy i tani sposób oświetlenia wnętrz mieszkalnych. Zaczęła je wypierać dopiero
żarówka
elektryczna.
Pierwsza uliczna lampa naftowa | |
Cytat
Ten płyn to przyszłe bogactwo kraju, to dobrobyt i pomyślność dla jego mieszkańców, to nowe źródło zarobków dla biednego ludu i nowa gałąź przemysłu, która obfite zrodzi owoce.
Ignacy Łukasiewicz, 1854 rok
W heraldyce
Element lampy naftowej w
heraldyce
:
Źródło
Jan Dębski, Ignacy Łukasiewicz, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1955.