Demokracja ludowa (demokracja socjalistyczna) – określenie używane w stosunku do państw zależnych od
ZSRR
po
II wojnie światowej
. Jest to formuła
dyktatury
partii komunistycznej
przy zachowaniu fasady instytucji formalnej
demokracji parlamentarnej
.
Władzę formalnie sprawował
lud
jako
suweren
(
suwerenność ludu
), a w jego imieniu rządziła faktycznie
komunistyczna
monopartia
(w
PRL
-
PZPR
), a inne partie i organizacje społeczne były jej podporządkowane w formule transmisji partii do mas w ramach bloków określanych jako
fronty narodowe (ludowe)
. Kraje demokracji ludowej często nazywano
demoludami
.
Termin "demokracja ludowa" był typowym dla komunistycznych
propagandzistów
zbitkiem słów (sama "
demokracja
" znaczy "rządy ludu", czyli "demokracja ludowa" to
pleonazm
"ludowe rządy ludu"). Chcieli w ten sposób odróżnić sposób rządzenia realizowany w państwach satelitarnych
ZSRR
od demokracji zachodniej zwanej przez nich demokracją burżuazyjną.
Pojęcie demokracji ludowej w oficjalnej doktrynie politycznej PRL
Założenia
Według
Zygmunta Rybickiego
i
Andrzeja Werblana
: Demokracja socjalistyczna wiąże się nierozerwalnie z takimi zasadami, jak
centralizm demokratyczny
oraz
system planowania
i mieścić się musi w ramach założeń ustrojowych państwa socjalistycznego, którego funkcje wynikają zarówno z zadań wewnętrznych, jak i warunków międzynarodowych[1].
W demokracji socjalistycznej nie ma miejsca dla
pluralizmu politycznego
: W ramach ustroju socjalistycznego nie istnieją obiektywne klasowe podstawy, a także potrzeby pluralistycznej instytucjonalizacji różnic i platform politycznych. Jest natomiast potrzeba i są warunki dla rzeczywistej dyskusji nad problemami społecznymi i metodami ich rozwiązywania, dyskusji zmierzającej do wypracowywania optymalnych programów i decyzji oraz do osiągania na tej podstawie możliwie szerokiego zakresu jednomyślności w decydowaniu i działaniu. W ramach socjalistycznego systemu politycznego - którego ośrodkiem i siłą motoryczną jest partia klasy robotniczej - powstają warunki do rozwoju demokracji pośredniej i bezpośredniej, do żywego i bogatego życia politycznego.[2]. Oznacza to w praktyce, że ma funkcjonować tylko jedna partia polityczna, a dyskusja i krytyka mają się rozgrywać albo wewnątrz niej albo pochodzić od organizacji społecznych, zawodowych,młodzieżowych, związków zawodowych.
Krytyka władzy i dyskusja jest możliwa, jednak w ramach zakreślonych przez system (w ramach akceptacji socjalistycznej drogi rozwojowej); atak na jego instytucje, odwołanie do obcych ideologicznie sił politycznych, szerzenie dezinformacji i nieprawdziwych ocen są identyfikowane jako działania antysocjalistyczne i ostro zwalczane.
Partia robotnicza, zwykle określana po prostu jako partia, kieruje się zasadą określaną jako partyjne kierownictwo aparatem państwowym: Chodzi o to, aby partia, rozumiana nie tylko jako jej kierownicze instancje, wywierała faktyczny wpływ na rozstrzyganie węzłowych zagadnień występujących w różnych ogniwach władzy i administracji państwowej....[1]. Partia kieruje całą działalnością państwa. Sprawuje kontrolę nad działalnością jego organów i osób spełniających odpowiedzialne funkcje w aparacie państwowym.
W gospodarce stosowana jest
gospodarka planowa
, w przeciwieństwie do
gospodarki rynkowej
panującej w krajach państwach kapitalistycznych.
Na szczeblu lokalnym ogniwa terenowe partii współpracują z
radami narodowymi
oraz z organami władzy i administracji w terenie na podobnych zasadach jak na szczeblu centralnym. Rady narodowe współpracują ze znajdującymi się na ich terenie przedsiębiorstwami państwowymi.
Zniesienie państwa
Demokracja socjalistyczna i państwo socjalistyczne są tylko etapami do komunizmu i zniesienia państwa. Rewolucja socjalistyczna (zwana także rewolucją komunistyczną lub rewolucją proletariacką) w państwie burżuazyjnym spowoduje zdobycie władzy przez proletariat, wprowadzenie
dyktatury proletariatu
i zniesienie starego porządku społecznego. Powstanie państwo socjalistyczne rządzone przez proletariat (samodzielnie lub w sojuszu z drobnymi chłopami i drobnomieszczaństwem). Państwo socjalistyczne jest etapem przejściowym, prowadzącym do przyszłego społeczeństwa komunistycznego. W komunizmie nie będzie klas, a więc tym samym różnic klasowych i przeciwieństw klasowych, co znaczy, że nie będzie państwa jako państwa (rozumianego jako organizacja klasowo-polityczna, która reprezentuje interesy klasy rządzącej w danej epoce). Obumiera polityczny charakter państwa.
Obumieranie państwa jest procesem,kończącym się ostatecznym jego zniesieniem i zależnym od czynników zewnętrznych, międzynarodowych i wewnętrznych - stanu przeobrażenia społeczeństwa. Pewne funkcje zewnętrzne i wewnętrzne państwa muszą pozostać tak długo, jak istotne będzie zagrożenie ze strony sił antysocjalistycznych - funkcja obronna na zewnątrz, funkcje represyjne wewnątrz państwa.
W rzeczy samej proces obumierania państwa dokonuje się w drodze rozwoju i pogłębiania demokracji socjalistycznej, podnoszenia świadomości społecznej, dyscypliny i odpowiedzialności mas oraz wzrostu ich udziału w życiu publicznym; poprzez rozwój instytucji przedstawicielskich, różnych form samorządu społecznego i kontroli społecznej nad aparatem urzędniczym we wszystkich dziedzinach; w walce z
biurokratyzmem
, z oderwaniem aparatu administracyjnego od mas pracujących. Jest to zarazem proces swoistego umocnienia państwa i jego zespolenia ze społeczeństwem. Zakłada on też przestrzeganie zasad
praworządności
zarówno przez przedstawicieli władzy, jak i przez obywateli - opisywał ten proces
Stanisław Widerszpil
[3].
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Zygmunt Rybicki, Andrzej Werblan, Historyczne miejsce demokracji socjalistycznej, Państwo i Prawo, nr 8-9,/1977.
- ↑ Zygmunt Rybicki, Andrzej Werblan, Historyczne miejsce demokracji socjalistycznej,
Państwo i Prawo
, nr 8-9,/1977. W innym miejscu wyjaśniają oni to następująco: "...rozwija się demokracja odrzucająca instytucjonalizację podziałów politycznych i konkurencję ugrupowań, opierająca się na współuczestnictwie wszystkich ludzi pracy w rządzeniu, w podejmowaniu decyzji i ich realizacji".
- ↑ Stanisław Widerszpil, Fryderyk Engels o państwie w społeczeństwie socjalistycznym, Państwo i Prawo, luty 1971.
Zobacz też