Michael Sela, hebr. מיכאל סלע, początkowo Mieczysław Salomonowicz (ur.
2 marca
1921
w
Tomaszowie Mazowieckim
) – dr chemii,
izraelski
biochemik
i
immunolog
, profesor Zakładu Immunologii w
Instytucie Nauki Weizmanna
, dyrektor i rektor tej uczelni, profesor kontraktowy licznych uczelni amerykańskich, twórca wielu patentów naukowych, badacz nagrodzony wieloma nagrodami.
Stosunki rodzinne
Michael Sela (Mieczysław Salomonowicz) jest synem Jakuba Salomonowicza (1891-1954), przemysłowca tomaszowskiego, i Rywki z Aleskowskich (ur. 1891). Pochodzi ze znanej i szanowanej rodziny Salomonowiczów pochodzącej z Piotrkowa Trybunalskiego i Tomaszowa Mazowieckiego. Jego dziadek Mordka Salomonowicz (1858-1915), który w Tomaszowie Mazowieckim osiedłił się w roku
1875
, należał do przodujących i najbogatszych fabrykantów. Jego babka Chaja Salomonowiczowa (1859-1930) wywodziła się z tomaszowskiej rodziny Marchewów.
Ciotką Mieczysława Salomonowicza była
Stefania z Marchewów Tuwimowa
, żona
Juliana Tuwima
, która także pochodziła z rodziny tomaszowskich Marchewów. Podobno
Julian Tuwim
zaręczył się ze Stefanią Marchew w tomaszowskim domu Salomonowiczów. Ilekroć Tuwimowie (po roku 1919) odwiedzali Tomaszów, tylekroć (do roku
1935
) mieszkali w domu Salomonowiczów. Wedle tradycji rodzinnej tekst poetycki Tuwima skierowany do żony: A może byśmy tak, jedyna, / Wpadli na dzień do Tomaszowa? / Może tam jeszcze zmierzchem złotym / Ta sama cisza trwa wrześniowa odnosi się do jednej z wizyt Tuwimów w mieszkaniu Salomonowiczów (tekst ten spopularyzowała w piosence
Ewa Demarczyk
). We wrześniu
1939
roku po ucieczce z Polski do
Rumunii
Tuwimowie przez trzy tygodnie mieszkali u Jakuba Salomonowicza w
Bukareszcie
.
24 marca 1949 roku w
Tel Awiwie
Sela zawarł związek małżeński z Margalit Liebman (1925-1975), córką Zeliga i Lei. Po śmierci pierwszej żony ożenił się po raz drugi w roku 1976 z Sarą z domu Kika. Ma trzy córki: Irit (ur. 1949) i Orlee (ur. 1953) z pierwszego małżeństwa, Tamar (ur. 1978) z drugiego. Ma pięcioro wnucząt.
Edukacja
W
Tomaszowie
pobierał pierwsze nauki w zakresie
chederu
i szkoły powszechnej. Dopiero w szkole nauczył się języka polskiego, którego mimo długoletniego pobytu poza granicami Polski nigdy nie zapomniał. W roku
1935
w wieku jedenastu lat opuścił rodzinne miasto i Polskę, osiedlając się wraz z rodziną w Bukareszcie (
Rumunia
). Naukę w zakresie szkoły średniej pobierał w gimnazjum publicznym w
Bukareszcie
, a następnie w Gimnazjum Polskim w miejscowości
Craiova
. Tam w roku 1940 uzyskał świadectwo maturalne. Z powodu nasilających się ruchów faszystowskich w Rumunii rodzina Salomonowiczów zdecydowała się przesiedlić do
Palestyny
. W lutym
1941
roku dotarł na ziemi przodków. Od roku 1941 studiował chemię na
Uniwersytecie Hebrajskim
w
Jerozolimie
. Studia te ukończył w roku 1946, uzyskując tytuł magistra nauk chemicznych. W latach 1947-48 studiował chemię na Uniwersytecie Genewskim w
Szwajcarii
.
Praca zawodowa i naukowa
W latach 1950-1963 pracował w Zakładzie Biofizyki
Instytutu Naukowego
Chaima Weizmanna
w
Rehovot
(
Izrael
). Praca naukowa na tej uczelni wyższej zaowocowała licznymi publikacjami.
W roku
1954
na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie uzyskał stopień naukowy doktora na bazie prac prowadzonych w Instytucie Naukowym Weizmanna. W latach 1963-1975 był kierownikiem nowo kreowanego Zakładu Chemicznej Immunologii. W latach 1970-1973 pełnił funkcję dziekana Wydziału Biologicznego. W latach 1970-71 był wicerektorem, a w larach 1975-1985 rektorem uczelni. W roku 1966 został profesorem immunologii (W. Garfield Weston Professor of Immunology). Profesorem zwyczajnym został w roku 1985. Jest członkiem licznym towarzystw naukowych. Od roku 1998 jest członkiem
Polskiej Akademii Umiejętności
.
Opublikował ponad 800 artykułów, rozdziałów, książek z zakresu immunologii, biochemii i chemii molekularnej.
Dokonania i osiągnięcia naukowe
Najważniejsze dokonania profesora Seli dotyczą
immunologii
, zwłaszcza zaś badań nad
syntetycznymi
antygenami
,
molekułami
, które nakłaniają
system immunologiczny
do reakcji, do
odpowiedzi odpornościowej
. Badania te doprowadziły do wyjaśnienia podstawowych zjawisk imunologicznych i odkrycia genetycznej kontroli oddziaływania immunologicznego, a następnie do stworzenia
szczepionek
opartych na metodach syntetycznych. Kierując swe badania ku medycynie i funkcjonalnemu wykorzystaniu odkrytych zjawisk, profesor Sela starał się wykorzystać wykryte zjawiska do zwalczania chorób autoimmunologicznych. Był jednych z pierwszych uczonych, którzy wprowadzili i wyzyskali syntetyczne
polipeptydy
jako
antygeny
.
Dokonania i osiągnięcia profesora Seli zostały nagrodzone licznymi nagrodami, w tym ogromnie prestiżową
Nagrodą Wolfa
w dziedzinie medycyny (1998).
Nagrody i odznaczenia
- Nagroda Izraelska w zakresie Nauk Biologicznych / Israel Prize in Natural Sciences (1959)
- Nagroda Rotschilda w dziedzinie chemii / Rothschild Prize in Chemistry (1968)
- Medal Otto Warburga, Niemieckie Towarzystwo Biochemiczne (1968)
- Emil von Behring Prize of the Phillips University (1973)
- Gairdner Foundation International Award,
Toronto
(1980)
- The Prize of the Institut de la Vie, Fondation Electricite de France (1984)
- Commander's Cross of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany (1986)
- Officer of l'Ordre de la Legion d'Honneur, Francja (1987)
- Złoty Medal Alberta Einsteina (UNESCO) (1995)
- Harnack Medal of Max-Planck Society (1996)
- Interbrew-Latour Health Prize, Belgia (1997)
- Caballero, Order de San Carlos,
Kolumbia
(1997);
-
Nagroda Wolfa
w dziedzinie medycyny (1998) wraz z Ruth Arnon za wybitne osiągnięcia w zakresie immunologii
- Great Officer (Gran Ufficiale) of the Decoration of the Italian Solidarity Star (Onorificenza della Stella della Solidarieta Italiana (2007).
Doktoraty honoris causa
- Uniwersytet Bordeaux II (1985)
- Państwowy Uniwersytet Autonomiczny w Meksyku (1985)
- Tufts University, Medford MA (1989)
- Colby College, Maine (1989);
- Uniwersytet Ludwika Pasteura w Strasburgu (1990)
- Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie (1995)
- Uniwersytet w Tel Awiwie (1999)
- Uniwersytet Ben-Guriona w Negev (2001)
- Członek Honorowy: Izraelski Uniwersytet Otwarty (2004)
Bibliografia
- The International Who’s Who 2004, 67th ed., London, New York 2004, s. 1515 (biogram);
- The International Who’s Who 2006, 69th ed., Routledge Taylor & Francis Group, , ISSN 0074-9613, London and New York 2006, s. 1783 (biogram);
Linki zewnętrzne