Hawker Hunter |
| Hawker Hunter w barwach lotnictwa jordańskiego |
Hawker Hunter w barwach lotnictwa jordańskiego |
Dane podstawowe |
Państwo |
Wielka Brytania
|
Producent |
Hawker Siddeley
|
Typ |
samolot myśliwski
|
Konstrukcja | półskorupowa,
duralowa
|
Załoga | 1 pilot |
Historia |
Data oblotu |
21 lipca
1951
|
Dane techniczne |
Napęd | 1 × Rolls-Royce Avon 207,
turboodrzutowy
|
Ciąg
| 45,13 kN |
Wymiary |
Rozpiętość | 10,26 m |
Długość | 14,00 m |
Wysokość | 4,01 m |
Powierzchnia nośna | 32,42 m² |
Masa |
Własna
| 6405 kg |
Startowa
| 11158 kg |
Osiągi |
Prędkość maks.
| 1150 km/h |
Prędkość wznoszenia
| 87,4 m/s |
Pułap
| 15 240 m |
Zasięg | 3060 km (przelot) |
Promień działania | 715 km |
Dane operacyjne |
Uzbrojenie |
4 ×
działko ADEN
kal.
30 mm do 3400 kg uzbrojenia podwieszanego na 4 zamkach |
Użytkownicy |
Abu Zabi
,
Arabia Saudyjska
,
Belgia
,
Chile
,
Dania
,
Holandia
,
Irak
,
Indie
,
Jordania
,
Katar
,
Kenia
,
Kuwejt
,
Liban
,
Oman
,
Peru
,
Rodezja
/
Zimbabwe
,
Singapur
,
Somalia
,
Szwecja
,
Szwajcaria
,
Wielka Brytania
|
|
Hawker Hunter w Luftwaffe Museum w Berlinie
Hawker Hunter (
ang.
hunter – myśliwy) –
brytyjski
samolot myśliwski
wykorzystywany przez
RAF
oraz siły powietrzne 19 innych krajów. Hawker Hunter był samolotem o skośnych skrzydłach – pojawił się w miejsce wyposażonego w skrzydła proste samolotu Hawker Sea Hawk. Łącznie zbudowano 1972 maszyny w macierzystej wytwórni
Hawker Siddeley
oraz na licencji w
Belgii
i
Holandii
.
Historia
Początki myśliwca Hunter są związane z samolotem pokładowym o prostych skrzydłach – Hawker Sea Hawk. W celu poprawienia jego osiągów i wypełnienia wymagań Ministerstwa Lotnictwa Wielkiej Brytanii oznaczonych numerem E.38/46 główny konstruktor wytwórni
Hawker Siddeley
, Sidney Camm, zaprojektował prototypowy samolot oznaczony jako Hawker P.1052, który był właściwie wersją Sea Hawka ze skrzydłami skierowanymi skośnie – pod kątem 35 stopni. Osiągi tego
oblatanego
w grudniu 1948 samolotu były bardzo dobre i, zdaniem zarządu wytwórni
Hawker Siddeley
, miał on szansę po wprowadzeniu niezbędnych zmian i ulepszeń stać się myśliwcem, który mógłby być produkowany seryjnie[1]. Korzystając z własnych środków wytwórni przebudowano drugi egzemplarz prototypowego P.1052 na nowy samolot
Hawker P.1081
ze skośnym usterzeniem ogonowym oraz zaprojektowaną na nowo tylną sekcją kadłuba i, w przeciwieństwie do Sea Hawka, nie z dwoma, a z jednym wylotem powietrza silnika odrzutowego. Maszyna ta została oblatana
19 czerwca
1950
roku i okazała się konstrukcją na tyle obiecującą, że wzbudziła zainteresowanie
Sił Powietrznych Australii
. Rok po oblataniu samolot uległ katastrofie, co uniemożliwiło kontynuowanie prac rozwojowych.
Tymczasem Ministerstwo Lotnictwa wydało kolejną specyfikację F.43/46 na dzienny (tj. zdolny do operowania tylko w ciągu dnia)
myśliwiec przechwytujący
o napędzie odrzutowym. Sidney Camm w celu sprostania nowym wymaganiom zaprojektował bazującą na pierwszym prototypie P.1052 maszynę napędzaną nowym silnikiem
Rolls-Royce'a
typu Avon, który – w przeciwieństwie do zastosowanego w Sea Hawku Rolls-Royce'a Nene – miał
sprężarkę osiową
, co przyczyniło się do zmniejszenia rozmiarów tego silnika, z jednoczesnym uzyskaniem większego ciągu. Początkowo maszyna miała jeden wlot powietrza na dziobie i usterzenie ogonowe w kształcie litery T; później – w celu zwiększenia stabilności konstrukcji – usterzenie zmieniono, a zamiast jednego wlotu powietrza zastosowano dwa, zapewniając tym samym miejsce na uzbrojenie i
radar
w przedniej części kadłuba.
Pierwszy prototyp oznaczony jako P.1067 został oblatany
20 lipca
1951
roku[2]. Napęd maszyny stanowił silnik Avon 103 o ciągu 28,91 kN taki sam jak zastosowany w
bombowcu
English Electric Canberra
. Druga maszyna prototypowa została wyposażona w mocniejszy
silnik turboodrzutowy
Avon 107 o ciągu 33,58 kN, seryjną
awionikę
oraz uzbrojenie i oblatana
5 maja
1952
[2]. Trzecia maszyna testowa oblatana
30 listopada
1952 została próbnie wyposażona w inny silnik ze sprężarką osiową produkcji wytwórni Armstrong Siddeley Sapphire 101 o ciągu 35,59 kN.
Wersje myśliwskie
Ministerstwo Zaopatrzenia (
ang.
Ministry of Supply) zamówiło produkcyjną wersję Huntera w marcu 1950, na rok przed jego oblataniem. Pierwsza maszyna serii informacyjnej, tj. serii przeznaczonej do testów poligonowych, a poprzedzającej serię produkcyjną, Hunter F.1 wzbiła się w powietrze
16 marca
1953
roku; napędzana była silnikiem Avon 113 o ciągu 33,80 kN. Łącznie zbudowano 20 samolotów z licznymi rozwiązaniami nie uwzględnionymi w późniejszych maszynach seryjnych. Dwa najważniejsze z nich to specjalne
klapy
strumieniowe z przedmuchem powietrza doprowadzonego z silnika odrzutowego i kadłub skonstruowany zgodnie z
regułą pól
. Poza serią informacyjną zbudowano jeszcze 119 maszyn wersji F.1. Z ogólnej liczby 139 samolotów 113 powstało w fabryce w Kingston, a 26 w Blackpool.
Kolejną wersją Huntera, był samolot oznaczony jako Hunter F.2 napędzany silnikiem Armstrong Siddeley Sapphire 101 i oblatany
14 października
1953 roku. Chociaż silnik ten był ekonomiczniejszy od Avona, miał szereg wad; zbudowano w związku z tym tylko 45 maszyn wersji F.2.
Huntery obu wersji F.1 i F.2 zostały wdrożone do produkcji w ramach priorytetowego programu, który zakładał szybkie wprowadzenie ich do służby. Wskutek pośpiechu konstrukcja była w znacznym stopniu niedopracowana; w zamierzeniu braki miały być usuwane już w fazie produkcji. Największą z wad obu maszyn był bardzo mały zapas paliwa; pozwalał on na lot nie dłuższy niż godzinny. Wśród 37 samolotów wersji F.1 i 5 wersji F.2, które uległy wypadkowi, właśnie brak paliwa był przyczyną największej liczby tego rodzaju zdarzeń. Jednego tylko dnia
8 lutego
1956
roku rozbiło się sześć z ośmiu samolotów Hunter F.1 odbywających loty; ze względu na złą pogodę samoloty zostały skierowane na inne lotnisko, ale z powodu braku paliwa sześć z nich nie było w stanie dolecieć do celu. Piloci czterech maszyn katapultowali się, a jeden wylądował bez pomocy silnika. Szósty pilot również próbował lądować z wyłączonym silnikiem, jednak maszyna uległa rozbiciu. Dwa pozostałe Huntery wylądowały szczęśliwie – podczas kołowania jednej z nich zabrakło paliwa[1].
Kolejna maszyna Hawker Hunter F.3 została zbudowana tylko w jednym egzemplarzu i posłużyła do pobicia rekordu prędkości: osiągnęła 1171 km/h. Hunter F.3 w odróżnieniu od wcześniejszych maszyn miał ostro zakończony dziób i został pomalowany na czerwono. Za sterami maszyny podczas bicia rekordu siedział Neville Duke.
W celu zwiększenia zapasu paliwa zaprojektowano nowe skrzydło mieszczące w krawędzi natarcia większe zbiorniki paliwa o pojemności 1883 litrów, o 350 więcej niż w poprzednich modelach oraz dwa umocowane do płatów na stałe zbiorniki o pojemności 454 litrów. Pierwszą maszyną wyposażoną w ten typ skrzydła był 114 seryjny F.1 zbudowany w fabryce w Kingston[1]. Samolot został oblatany
20 października
1954
roku jako nowa wersja – Hunter F.4. Pierwsze dostawy maszyn rozpoczęto w marcu
1955
; trafiły one w liczbie 249 egzemplarzy do 20 eskadr RAF-u. Pierwsze 157 maszyn tej serii wyposażono w taki sam silnik Avon 113 jak w samolotach Hunter F.1; później, podobnie jak w pozostałych maszynach F.4, wymieniono je na nowocześniejszy RA.15 Avon 115. Ostatnie maszyny z tej serii wyposażono w najnowsze ówcześnie silniki RA.21 Avon Mk.21. Kadłub maszyny został wzmocniony w celu przeciwdziałania naprężeniom i pęknięciom spowodowanym odrzutem działek. Pod dziobową częścią kadłuba montowano dwie małe gondole przeznaczone dla ogniw z wystrzelonych taśm amunicyjnych. Tak małe elementy, w przeciwieństwie do dużo cięższych
łusek
, dość często uszkadzały usterzenie ogonowe samolotu.
Kolejną wersją Huntera był Hunter F.5 napędzany silnikiem Sapphire 101. Łącznie zbudowano 105 maszyn tego typu dla RAF-u i chociaż charakteryzowały się one lepszymi osiągami niż poprzednia wersja – F.4, to zrezygnowano ze stosowania tej jednostki napędowej. Prawdopodobnym powodem takiej decyzji było zastosowanie silników Avon w bombowcu Canberra i chęć ujednolicenia używanych w samolotach RAF-u silników, co pozwoliłoby na redukcję kosztów ich utrzymania.
Mimo znacznie lepszych parametrów maszyn w wersjach F.4 i F.5 nadal nie były one wolne od pewnych niedostatków konstrukcji; najsłabszą ich stroną był silnik Rolls-Royce'a. W celu usunięcia wad jednostki napędowej opracowano nowa serię silników Avon 200 wyposażonych w 15 stopniową sprężarkę. Avon 200 zapewniał o 30% większy ciąg niż silnik poprzedni, ale był tak samo jak on bardzo wrażliwy na uszkodzenia. Dalsze prace nad ulepszeniem silnika doprowadziły do powstania jednostki napędowej RA.28 Avon 203 wyposażonej w nowe systemy paliwowy i sterowania i dającej ciąg 44,5 kN. Samolot wyposażony w nowy silnik został oblatany
22 stycznia
1954 roku i oznaczony jako Hunter F.6. Znaczne zwiększenie mocy silnika spowodowało powstanie problemów ze stabilnością maszyny, co z kolei pociągnęło za sobą konieczność zastosowania nowego rodzaju skrzydeł. Nowe płaty miały szerszą zewnętrzną część i charakterystyczny psi ząb. Hunter F.6 został wyposażony także w nowe –
płytowe
usterzenie ogonowe. Wraz ze zmianą skrzydła zmniejszyła się do 1770 litrów pojemność zbiorników paliwa, ale dodanie możliwości przenoszenia czterech zbiorników zewnętrznych spowodowało znaczny wzrost zasięgu maszyny. W
1958
roku jedna z maszyn wersji F.6 przeleciała bez międzylądowania 2556 km z Wielkiej Brytanii do
Libii
.
Łącznie z siedmioma maszynami prototypowymi zbudowano 384 egzemplarze samolotów Hunter F.6. Pierwsza z maszyn została wprowadzona do służby w RAF w październiku
1956
, ostatnia –
9 lipca
1957
. Hunter F.6 był wykorzystywany jako myśliwiec przechwytujący bardzo krótko i wkrótce, bo już w 1961 został zastąpiony przez samoloty
English Electric Lightning
.
Wersje szkolno-treningowe
Po wprowadzeniu do uzbrojenia pierwszych myśliwców Hunter F.1, wytwórnia Hawker postanowiła zbudować dwumiejscową wersję samolotu przeznaczoną do szkolenia załóg samolotów myśliwskich, które mogłyby zastąpić wysłużone
Gloster Meteor
i
de Havilland Vampire
. Opracowano dwie koncepcje maszyny z miejscami obok siebie i w układzie tandem. W
1954
RAF zdecydował się na samolot z miejscami obok siebie i pod taką wersję przygotowano specyfikację T.157D.
Ustawienie miejsc obok siebie posiadało pewne zalety, takie jak porównywalna widoczność z kabiny zarówno dla obu członków załogi oraz większe możliwości nadzoru ucznia przez instruktora. Znaczącą wadą był inny niż w wersji myśliwskiej kokpit maszyny.
Hunter T.7 został oblatany
8 lipca
1955
roku. W porównaniu do wersji myśliwskiej samolot w wersji T.7 posiadał
spadochron hamujący
w specjalnym pojemniku nad wylotem silnika. Początkowo uzbrojenie miały stanowić dwa działka ADEN, ale ostatecznie zrezygnowano z jednego z nich pozostawiając tylko to po prawej stronie kadłuba. Napęd samolotu stanowił silnik RA.21 Avon 121 lub późniejszy nieznacznie unowocześniony Avon 122. Skrzydła maszyny były identyczne jak w wersji myśliwskiej Hunter F.6.
Z 55 zamówionych Hunterów T.7 45 trafiło do RAF, a pozostałych 10 do Royal Navy. Ponadto RAF dostał sześć maszyn przebudowanych z myśliwskich Hunterów F.4. Pięć maszyn zmodyfikowano przez dodanie systemu IFIS (OR946 Integrated Flight Instrumentation System) stosowanego na pokładach samolotów English Electric Lightning i
Blackburn Buccaneer
. Samoloty te zyskały nowe oznaczenie Hunter T.7A i były wykorzystywane do szkolenia załóg samolotów. Kolejna wersja Huntera oznaczona jako Hunter T.8 została pozbawiona części awioniki, ale wyposażona w hak do lądowania na lotniskowcach. Maszyny te nie były używane na morzu, a jedynie do ćwiczeń lądowania na lądzie. W
1957
opracowano kolejną wersję samolotu napędzaną nowszym i mocniejszym silnikiem Avon serii 200. Większa moc jednostki napędowej pozwoliła na zainstalowanie dwóch działek ADEN, ale tak wyposażona maszyna oznaczona jako Hunter T.66 nigdy nie weszła do służby w brytyjskich siłach zbrojnych. Jedna z maszyn tego typu oznaczona jako Hunter T.12 była testowana z awioniką ówcześnie projektowanego samolotu BAC TSR.2. Po zamknięciu projektu TSR.2 służyła ona w Royal Aircraft Establishment w Farnborough jako samolot testowy, między innymi do prób systemu
fly by wire
.
Wersje bombowo-szturmowe
Poczwórne działko ADEN instalowane na dziobie Huntera
Po wprowadzeniu do służby samolotów Lightning, które zastąpiły Huntery F.6 w roli myśliwców przechwytujących, postanowiono przystosować je do roli samolotów bliskiego wsparcia zamiast jeszcze starszych maszyn de Havilland Venom. Pierwsza maszyna zbudowana na bazie F.6 ze wzmocnioną konstrukcją skrzydeł i uchwytami do podwieszenia uzbrojenia o większej nośności została oblatana
3 lipca
1959 roku. Oznaczono ją symbolem FGA.9 od Fighter Ground Attack Mark 9 - (myśliwsko-szturmowy typ 9). Łącznie przebudowano do standardu FGA.9 128 maszyn Hunter F.6. Podstawową jednostką napędową maszyny był silnik Avon 207 o ciągu 44,7 kN. Pod skrzydłami na wewnętrznych (bliższych kadłuba) zamkach można było podwiesić dwa zbiorniki o pojemności 1044 litrów. Na zewnętrznych punktach można było zainstalować cztery prowadnice na potrójne wyrzutnie niekierowanych pocisków rakietowych kalibru 7,62 cm (łącznie 24 pociski). Jeśli pociski były wyposażone w duże 60-funtowe głowice, to możliwe było przeniesienie po jednej sztuce na każdej prowadnicy (łącznie 8 sztuk). Zamiast zbiorników paliwa można było podwiesić dwie 450 kilogramowe
bomby
lub pojemniki z
napalmem
. W
latach 60.
zaczęto instalować nowe
francuskie
zasobniki SNEB z pociskami kalibru 68 mm, po 18 sztuk w zasobniku (łącznie 36 sztuk).
W
1962
na wyposażeni Royal Navy trafiło 40 przebudowanych z Hunterów F.4 maszyn szturmowych oznaczonych jako Hunter GA.11 (od Ground Attack Mark 11 - szturmowy typ 11). Maszyny tego typu zostały wyposażone w hak systemu lądowania oraz system TACAN i służyły do treningów z uzbrojeniem. Działka ADEN zostały zlikwidowane, tak jak i celownik radarowy.
Większość maszyn wyposażono w światło dziobowe, a niektóre w umieszczoną w tym samym miejscu kamerę. Samoloty z kamerą oznaczono nieformalnie jako Hunter PR.11 (od Photo Reconnaissance Mark 11 - samolot rozpoznania fotograficznego typ 11).
Opis konstrukcji
Hawker Hunter był całkowicie metalowym samolotem o półskorupowej konstrukcji i klasycznym układzie
średniopłata
. Wyposażenie kabiny stanowił
fotel wyrzucany
Martin-Baker Mk.2H lub Mk.3H, a w dwumiejscowych wersjach szkolno-treningowych fotele Mk.4H. Tylna część kadłuba mogła być demontowana dla celów obsługi i utrzymania jednostki napędowej. U nasady
skrzydeł
znajdowały się dwa trójkątne wloty powietrza do silnika i jeden wylot spalin pod częścią ogonową kadłuba. Płaty posiadały skos 35 stopni i ujemny wznios. Powierzchnie klasycznego usterzenia ogonowego również były skośne. Centralnie pod kadłubem zainstalowano
hamulec aerodynamiczny
. Maszyna posiadała trzypunktowe wciągane w locie
podwozie
z kołem dziobowym. Uzbrojenie strzeleckie Huntera stanowiły cztery
działka rewolwerowe
ADEN
kalibru 30 mm zainstalowane w kadłubie. Całe działka można było demontować wraz z całą kasetą w celu szybkiego załadowania amunicji lub do obsługi naziemnej. Po wyjęciu kasety w kadłubie zostawały tylko lufy działek. W dwumiejscowych Hunterach uzbrojenie stanowiło tylko jedno działko ADEN, a w niektórych wersjach eksportowych dwa takie działka. Poza uzbrojeniem w części dziobowej zmieszczono mały i prosty radar Ekco.
Wersje samolotu Hawker Hunter
- P.1067 — maszyna prototypowa.
- P.1101 — prototypowy dwumiejscowy samolot szkolno-treningowy.
- Hunter F.1 — pierwsza wersja produkcyjna napędzana silnikiem Avon 113 engine. Zbudowano 139 egzemplarzy.
- Hunter F.2 — wersja produkcyjna napędzana silnikiem Sapphire 101. Zbudowano 45 egzemplarzy.
- Hunter F.3 — maszyna napędzana silnikiem Avon RA.7R o ciągu 42,70 kN z
dopalaczem
, engine, ostro zakończonym dziobem, hamulcami aerodynamicznymi po bokach kadłuba i zmienioną owiewką kabiny. Wykorzystana do pobicia rekordu prędkości, a następnie służyła jako naziemna platforma instruktażowa.
- Hunter F.4 — wersja z powiększonymi do 1883 litrów zbiornikami w
krawędzi natarcia
skrzydeł oraz dodatkowymi zainstalowanymi na stałe zbiornikami podskrzydłowymi o pojemności 454 litrów. Napęd maszyny stanowił silnik Avon 115 (później Avon 21). Niektóre z maszyn wyposażono w wypukłe gondole pod dziobem na ogniwa wystrzelonych taśm amunicyjnych. Hunter F.5 został oblatany 20 października 1954 roku. Zbudowano 349 maszyn tego typu
- Hunter F.5 — wersja F.4 napędzana silnikiem Sapphire 101. Zbudowano 105 egzemplarzy.
- Hunter F.6 — jednomiejscowy myśliwiec przechwytujący zdolny do lotów tylko w dzień i podczas dobrej pogody. Napędzany silnikiem turboodrzutowym Rolls-Royce Avon 203 o ciągu 44,5 kN, zmienionym skrzydłem i czterema podskrzydłowymi uchwytami dla uzbrojenia podwieszanego. Późniejsze egzemplarze maszyn tego typu posiadały również
usterzenie płytowe
na ogonie. F.6 został oblatany 22 stycznia 1954 roku. Zbudowano 384 egzemplarzy.
- Hunter F.6A — wersja maszyny wyposażona we wzmocnione skrzydła ze szturmowej wersji Hunter FGA.9.
Hawker Hunter T.7 zespołu akrobacyjnego Blue Diamond
- Hunter T.7 — dwumiejscowa wersja szkolno-treningowa przeznaczona dla RAF.
- Hunter T.7A — specjalna dwumiejscowa wersja szkolno-treningowa RAF-u, przeznaczona do szkolenia załóg samolotów szturmowych
Blackburn Buccaneer
.
- Hunter T.8 — dwumiejscowa maszyna szkolno-treningowa dla
Royal Navy
.
- Hunter T.8B — specjalna dwumiejscowa wersja szkolno-treningowa Royal Navy, przeznaczona do szkolenia załóg samolotów szturmowych
Blackburn Buccaneer
.
- Hunter T.8C — specjalna dwumiejscowa wersja szkolno-treningowa Royal Navy, przeznaczona do szkolenia załóg samolotów szturmowych
Blackburn Buccaneer
.
- Hunter T.8M — specjalna dwumiejscowa wersja szkolno-treningowa Royal Navy, przeznaczona do szkolenia załóg samolotów
Sea Harrier
. Hunter T.8M posiadał taki sam radar Blue Fox jak Sea Harrier.
- Hunter FGA.9 — jednomiejscowa wersja szturmowa przeznaczona dla RAF.
- Hunter FR.10 — jednomiejscowa odmiana rozpoznawcza Huntera FGA.9przeznaczona dla RAF.
- Hunter GR.11 — jednomiejscowa wersja szkoleniowa dla Royal Navy przeznaczona do treningu z uzbrojeniem. Czterdzieści należących wcześniej do RAF-u samolotów Hunter F.4 zostało przebudowanych do wersji Hunter GR.11 i wyposażona w hak do lądowania na lotniskowcach i reflektor na dziobie.
- Hunter PR.11 — jednomiejscowa wersja rozpoznawcza Royal Navy. Reflektor dziobowy zastąpiono przez kamerę.
- Hunter Mk.12 — dwumiejscowa wersja testowa zbudowana dla
Royal Aircraft Establishment
. Powstał tylko jeden egzemplarz.
- Hunter Mk.50 — wersja eksportowa myśliwskiego Huntera F.4 dla
Szwecji
. Oznaczenie szwedzkie to J34. Zbudowano 120 maszyn tego typu.
- Hunter Mk.51 — wersja eksportowa myśliwskiego Huntera F.4 dla
Danii
. Zbudowano 30 maszyn tego typu.
- Hunter Mk.52 — wersja eksportowa myśliwskiego Huntera F.4 dla
Peru
. Powstało 16 maszyn.
- Huter T.53 — wersja eksportowa szkolno-treningowego samolotu Hunter T.7 dla Danii. Zbudowano tylko dwa egzemplarze.
- Hunter Mk.56 — wersja eksportowa myśliwskiego Huntera F.6 dla
Indii
. Zbudowano 160 egzemplarzy.
- Hunter FGA.56A — wersja eksportowa samolotu szturmowego Hunter FGA.9 przeznaczona dla Indii.
- Hunter FGA.57 — wersja eksportowa samolotu szturmowego Hunter FGA.9 przeznaczona dla
Kuwejtu
.
Szwajcarski Hunter Mk.58 w okolicznościowym malowaniu
- Hunter Mk.58 — wersja eksportowa samolotu myśliwskiego Hunter F.6 dla
Szwajcarii
.
- Hunter Mk.58A — wersja eksportowa samolotu szturmowego Hunter FGA.9 dla Szwajcarii.
- Hunter FGA.59 — wersja eksportowa samolotu szturmowego Hunter FGA.9 dla
Iraku
.
- Hunter FGA.59A — 18 maszyn sprzedanych do Iraku w ramach aktualnego zamówienia.
- Hunter FGA.59B — 4 maszyny sprzedane do Iraku w ramach aktualnego zamówienia.
- Hunter Mk.60 — wersja eksportowa samolotu myśliwskiego Hunter F.6 dla
Arabii Saudyjskiej
.
- Hunter T.62 — wersja eksportowa szkolno-treningowego samolotu Hunter T.7 dla Peru.
- Hunter T.66 — dwumiejscowa wersja szkolno-treningowa dla Sił Powietrznych Indii napędzana silnikiem Rolls-Royce Avon serii 200.
- Hunter T.66A — jedyny egzemplarz demonstracyjny wytwórni Hawker.
- Hunter T.66B — wersja eksportowa szkolno-treningowego samolotu Hunter T.66 dla
Jordanii
.
- Hunter T.66C — wersja eksportowa szkolno-treningowego samolotu Hunter T.66 dla
Libanu
.
- Hunter T.66D — 12 maszyn sprzedanych do Indii w ramach aktualnego zamówienia.
- Hunter T.66E — 5 maszyn sprzedanych do Indii w ramach aktualnego zamówienia.
- Hunter T.67 — wersja eksportowa szkolno-treningowego samolotu Hunter T.66 dla Kuwejtu.
- Hunter T.68 — wersja eksportowa szkolno-treningowego samolotu Hunter T.66 dla Szwajcarii.
- Hunter T.69 — wersja eksportowa szkolno-treningowego samolotu Hunter T.66 dla Iraku.
- Hunter FGA.70 — wersja eksportowa samolotu szturmowego Hunter FGA.9 dla Libanu.
- Hunter FGA.70A — wersja eksportowa samolotu szturmowego Hunter FGA.9 dla Libanu.
- Hunter T.70 — nieoficjalne oznaczenie samolotów Hunter T.7 wycofanych z RAF-u i sprzedanych do Arabii Saudyjskiej.
Dwuosobowa wersja Huntera
- Hunter FGA.71 — wersja eksportowa samolotu szturmowego Hunter FGA.9 dla
Chile
.
- Hunter FR.71A — wersja eksportowa samolotu rozpoznawczego Hunter FR.10 dla Chile.
- Hunter T.72 — wersja eksportowa szkolno-treningowego samolotu Hunter T.66 dla Chile.
- Hunter FGA.73 — wersja eksportowa samolotu szturmowego Hunter FGA.9 dla Jordanii.
- Hunter FGA.73A — 4 samoloty sprzedane do Jordanii w ramach aktualnego zamówienia.
- Hunter FGA.73B — 3 samoloty sprzedane do Jordanii w ramach aktualnego zamówienia
- Hunter FGA.74 — wersja eksportowa samolotu szturmowego Hunter FGA.9 dla
Singapuru
.
- Hunter FR.74A — wersja eksportowa samolotu rozpoznawczego Hunter FR.10 dla Singapuru.
- Hunter FR.74B — 8 maszyn sprzedanych do Singapuru w ramach aktualnego zamówienia.
- Hunter T.75 — wersja eksportowa szkolno-treningowego samolotu Hunter T.66 dla Singapuru.
- Hunter T.75A — 5 maszyn sprzedanych do Singapuru w ramach aktualnego zamówienia..
- Hunter FGA.76 — wersja eksportowa samolotu szturmowego Hunter FGA.9 dla
Abu Zabi
.
- Hunter FR.76A — wersja eksportowa samolotu rozpoznawczego Hunter FR.10 dla Abu Zabi.
- Hunter T.77 — wersja eksportowa szkolno-treningowego samolotu Hunter T.7 dla Abu Zabi.
- Hunter FGA.78 — wersja eksportowa samolotu szturmowego Hunter FGA.9 dla
Kataru
.
- Hunter T.79 — wersja eksportowa szkolno-treningowego samolotu Hunter T.7 dla Kataru.
- Hunter FGA.80 — wersja eksportowa samolotu szturmowego Hunter FGA.9 dla
Kenii
.
- Hunter T.81 — wersja eksportowa szkolno-treningowego samolotu Hunter T.66 dla Kenii.
Użytkownicy Hunterów
Mapa użytkowników Hunterów na świecie
Samoloty Hawker Hunter różnych wersji były wykorzystywane przez siły zbrojne następujących krajów:
Abu Zabi
,
Arabia Saudyjska
,
Belgia
,
Chile
,
Dania
,
Holandia
,
Irak
,
Indie
(8 eskadr),
Jordania
,
Katar
,
Kenia
,
Kuwejt
,
Liban
,
Oman
,
Peru
,
Rodezja
/
Zimbabwe
(1 eskadra),
Singapur
,
Somalia
,
Szwajcaria
,
Szwecja
(4 skrzydła i zespół akrobacyjny Acro Hunters) i
Wielka Brytania
(40 eskadr RAF-u i 3 eskadry Royal Navy). Ponadto w Belgii i Holandii produkowano Huntery na licencji w wytwórniach
Avions Fairey
i
Fokker
.
Wykorzystanie Hunterów w Wielkiej Brytanii
Black Arrows w składzie 16 Hunterów
Poza wykorzystaniem maszyn Hawker Hunter do zadań bojowych i szkoleniowych, na bazie tej maszyny sformowano następujące zespoły akrobacyjne.
Pierwszy sformowany w 1955 roku z pilotów 54 eskadry zespół akrobacyjny składał się z czterech maszyn Hunter. Wszystkie pomalowano na kolor czarny, a grupa przyjęła nazwę Black Knights (od ang. Czarni Rycerze)[3]. W 1956 skład zespołu rozszerzono do pięciu maszyn Hunter F.6 i zmieniono nazwę na Black Arrows (od ang. Czarne Strzały). W rok później na pokazach lotniczych w Farnborough grupa zaprezentowała się w składzie zwiększonym o kolejne cztery maszyny. Ówcześnie zespół prezentował niewidziane od okresu międzywojennego, figury akrobacyjne wykonywane całą grupą takie jak
pętle
i
beczki
. Wkrótce zwiększono skład Black Arrows do 16 maszyn, które dzieliły się podczas pokazów na dwie grupy, jedna z 7 druga z 9 maszynami, które wykonywały program na zmianę maksymalnie wypełniając akrobacjami czas pokazu.
W 1958 również na pokazach lotniczych w Farnborough zespół w poszerzonym do 22 maszyn składzie, ustanowił do dziś (2007) niepobity rekord, wykonując pętlę i beczkę całą formacją[3]. W 1961 zespół Black Arrows został rozwiązany.
W tym samym 1961 na bazie pilotów ze 92 eskadry RAF powstała kolejna formacja akrobacyjna Blue Diamonds (od ang. Niebieskie Diamenty) w składzie 16 maszyn Hunter F.6 i jednej Hunter T.7, które pomalowano na kolor ciemnoniebieski z białymi pasami wzdłuż kadłuba.
Ostatnim zespołem latającym na Hunterach był Blue Herons (Niebieskie Czaple) wyposażony w samoloty Hunter GA.11 pomalowane w kolorach niebieskim (wierzch) i białym (spód). Zespół został rozwiązany w
1980
roku.
Służba w Szwajcarii i Singapurze
Najdłużej wykorzystującymi Huntery siłami zbrojnymi były lotnictwa Szwajcarii i Singapuru, które posiadały na uzbrojeniu samoloty tego typu nieprzerwanie od
1958
do
1994
wielokrotnie rezygnując z wymiany ich na nowsze typy maszyn.
Zespół akrobacyjny Sił Powietrznych Szwajcarii
Patrouille Suisse
wykorzystywał samoloty Hawker Hunter Mk.58 jako pokazowe, zastępując je później maszynami
F-5E Tiger II
. Po zakończeniu używania maszyn przez wojsko większość z nich trafiła w ręce prywatne.
Szwedzkie Siły Powietrzne
Na początku
lat 50.
Szwedzkie Siły Powietrzne zgłosiły zapotrzebowanie na myśliwiec zdolny przechwycić bombowce przeciwnika na większych pułapach niż zdolny był osiągnąć
Saab J29 Tunnan
. Kontrakt na 120 maszyn podpisano w
1954
, a dostawy rozpoczęto już rok później. Maszyny noszące szwedzkie oznaczenie J 34 były uzbrojone w cztery działka kalibru 30 mm i pociski rakietowe
AIM-9 Sidewinder
. Pod koniec lat 50. pięć Hunterów było wykorzystywane przez zespół akrobacyjny Acro Hunters. Stopniowo wycofywane zostały zastąpione naddźwiękowym
Saab J35 Draken
. Ostatnia maszyna została wycofana ze służby w
1969
.
Wykorzystanie bojowe samolotów Hunter
Należące do Wielkiej Brytanii Huntery F.5 działały z baz położonych na
Cyprze
w ramach Operacji Muszkieter zapewniając osłonę samolotom koalicji izraelsko-francusko-brytyjskiej bombardującym lotniska egipskie oraz chroniąc własne bazy przed bombowcami wroga.
Podczas wojny izraelsko-arabskiej samoloty Hawker Hunter były wykorzystywane przez lotnictwo Iraku i Jordanii. Większość jordańskich Hunterów zostało zniszczonych na lotniskach już pierwszego dnia wojny, a 16 innych zestrzelono w walkach powietrznych.
Aden
W maju 1964 należące do dwóch brytyjskich eskadr samoloty Hunter FGA.9 i FR.10 były wykorzystywane do walk z rebeliantami z plemienia Qutaibi w regionie Radfan w
Jemenie
. Obie eskadry kontynuowały działania w tym rejonie aż do wycofania wojsk brytyjskich z Aden w listopadzie 1967.
Rewolta w Brunei i konfrontacja z Borneo
Podczas rewolty w Brunei w 1962 roku RAF rozmieścił samoloty Hunter w lokalnych bazach w celu wsparcia własnych sił lądowych. Podczas konfliktu między
Malezją
wspieraną przez Wielką Brytanię, a Borneo, który wybuchł w tym samym roku również wykorzystywano Huntery oraz inne samoloty brytyjskie rozlokowane w bazach na Borneo i Półwyspie Malajskim.
Chile
Samoloty Hawker Hunter odegrały znaczącą rolę podczas
puczu wojskowego
w 1973 roku. Zbuntowane przeciwko prezydentowi
Salvadorowi Allende
siły powietrzne bombardowały pałac prezydencki, jego siedzibę w Santiago oraz nadajniki radiowe proprezydenckich i prorządowych rozgłośni.
Somalia
Reżim
Mohammeda Siad Barre
wykorzystywał Huntery do zmasowanych bombardowań podczas wojny domowej, która wybuchła w Somalii pod koniec lat 80. XX wieku.
Rodezja
Lotnictwo
Rodezji
(obecnie
Zimbabwe
) wykorzystywało swoje Huntery FGA.9 przeciwko komunistycznym rebeliantom z ugrupowań ZANU i ZAPU od końca lat 60. do 70.
Zimbabwe
Lotnictwo Zimbabwe wspierało prezydenta
Demokratycznej Republiki Konga
Laurenta Kabilę
podczas II wojny kongijskiej.
Liban
Libańskie Siły Powietrzne wykorzystywały Huntery od 1958 roku. Jedna z maszyn została zestrzelona podczas pierwszego dnia wojny sześciodniowej przez samoloty izraelskie. Libańskie Huntery były też incydentalnie wykorzystywane podczas wojny domowej w Libanie, a ostatnie misje bojowe wykonały w czasie od
1 września
do
15 września
1983
.
Podczas konfliktu w
2007
roku pomiędzy Libańskimi siłami zbrojnymi, a islamską grupą zbrojną
Fatah al-Islam
rozważano przywrócenie pięciu Hunterów do służby, ale tylko pod warunkiem znalezienia brakujących części zamiennych. Najprawdopodobniej brakującymi elementami były części
foteli wyrzucanych
. Wykorzystano za to stare, liczące ponad 30 lat, bomby lotnicze, kiedyś stanowiące uzbrojenie Hunterów. Bombami tymi atakowano cele Fatah al-Islam zrzucając je ze śmigłowców[4].
Konflikty indyjsko-pakistańskie
Druga Wojna Kaszmirska (1965)
Podczas Drugiej Wojny Kaszmirskiej w 1965 roku, należące do Indii Huntery wykorzystywano do niszczenia celów naziemnych, głównie pojazdów opancerzonych oraz jako samolotów myśliwskich. Podczas bitwy o Asal Uttar w indyjskim stanie
Pendżab
Huntery zniszczyły wiele pakistańskich czołgów, głównie typu
Patton
. W walkach powietrznych łupem Hunterów padło sześć myśliwców
North American F-86 Sabre
[5] oraz wiele innych maszyn przy stratach własnych wynoszących osiem samolotów. Proporcje te nie wyglądają imponująco jednak należy wziąć pod uwagę, że indyjskie Huntery były obciążone bombami i paliwem, ponieważ działały w znacznej odległości od własnych baz. Ponadto znaczącym jest fakt, że Huntery nie posiadały
pocisków rakietowych
klasy powietrze-powietrze, a jedynie uzbrojenie strzeleckie, w przeciwieństwie do pakistańskich Sabre'ów wyposażonych
AIM-9 Sidewinder
. Dodatkowo piloci indyjscy w przeciwieństwie do pakistańskich nie posiadali doświadczenia bojowego[6].
1971
Podczas bitwy pod Longewala cztery indyjskie Huntery zniszczyły około 100 pakistańskich czołgów
T-59
i
M4 Sherman
[7] oraz innych pojazdów. Wykorzystywano je również jako bombowce strategiczne do ataku na rafinerie w
Karaczi
, który miał miejsce
4 grudnia
1971 i elektrownię wodną Magla dnia następnego. Tydzień później cztery Huntery z bazy w
Jaisalmer
przeprowadziły atak rakietowy na fabrykę gazu zlokalizowaną w północnym
Sindh
. We Wschodnim Pakistanie (obecnie
Bangladesz
) samoloty Hawker Hunter, wraz innymi maszynami wykorzystywanymi przez Siły Powietrzne Indii zaatakowały fabrykę broni w Joydebpur poważnie ją uszkadzając[8][9].
Ciekawostki
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Greg Goebel:
The Hawker Hunter
(
ang.
).
- ↑ 2,0 2,1 Robert Jackson: Modern Combat Aircraft 15, Hawker Hunter. Cromwell Books, 1982. .
- ↑ 3,0 3,1
Into the Jet Age
. W: Red Arrows History Page [on-line]. [dostęp 27 października 2007].
- ↑ Riad Kahwaji:
The victory - Lebanon developed helicopter bombers
(
ang.
). Ya Libnan, 3 września 2007. [dostęp 27 października 2007].
- ↑ Wing commander (Retired) Salim Baig, Siły Powietrzne Pakistanu:
Air Battles - December 1971 - My experience
(
ang.
). [dostęp 27 października 2007].
- ↑
Hawker Hunter History
(
ang.
). [dostęp 4 czerwca 2007].
- ↑
Saga of Longewala
(
ang.
). [dostęp 4 czerwca 2007].
- ↑
Hunter
(
ang.
). [dostęp 4 czerwca 2007].
- ↑ Gen V P Malik:
Musharraf's Kargil lie nailed
(
ang.
). [dostęp 4 czerwca 2007].
Bibliografia
- Jim Winchester — "Hawker Hunter." Military Aircraft of the Cold War (The Aviation Factfile). Londyn: Grange Books plc 2006. .
- William Green, Gordon Swanborough — The great book of fighters. MBI Publishing (2001). .
- Ray Deacon — Hawker Hunter - 50 Golden Years. Feltham, Wielka Brytania: Vogelsang Publications, 2001. .
- Robert Jackson — Modern Combat Aircraft 15, Hawker Hunter. Shepperton, Surrey, Wielka Brytania Cromwell Books, 1982, .
- Jim Winchester — Hawker Hunter Military Aircraft of the Cold War (The Aviation Factfile). Londyn, Grange Books plc, 2006. .
Linki zewnętrzne