Janusz Andrzej Zajdel (ur.
15 sierpnia
1938
w
Warszawie
, zm.
19 lipca
1985
w
Warszawie
) – polski pisarz, autor
fantastyki naukowej
, prekursor nurtu
fantastyki socjologicznej
w Polsce.
Życiorys
Ukończył fizykę na
Uniwersytecie Warszawskim
i przez wiele lat pracował w Centralnym Laboratorium Ochrony Radiologicznej, gdzie na początku
lat 80.
był współzałożycielem komisji zakładowej
NSZZ Solidarność
.
Specjalista w zakresie
fizyki jądrowej
. Autor artykułów, broszur, skryptów i książek popularnonaukowych.
Twórczość
Jako autor fantastyki debiutował na łamach czasopisma "
Młody Technik
" opowiadaniem Tau Wieloryba. Opublikował ponad 50 opowiadań w różnych czasopismach. Jego początkowe utwory były wierne klasycznej konwencji science-fiction. Opisywał w nich kontakty z obcymi cywilizacjami, loty kosmiczne, dziwne wynalazki. Głównym jego osiągnięciem była jednak seria powieści socjologiczno-politycznych, z których pierwszą był wydany w roku
1980
Cylinder van Troffa
. Zajdel przedstawiał w nich i badał społeczeństwa
totalitarne
, ograniczone, kontrolowane.
Faktycznie twórczość powieściowa Zajdla to utwory o charakterze
dystopii
, dowodzące niemożliwości stworzenia społeczności doskonałej przez narzucone odgórnie reguły. Bez trudu można doszukać się też odnośników do współczesnej mu rzeczywistości, co pozwala nawet uznać je za powieści polityczne w fantastycznym kamuflażu[1]. Najpopularniejsza chyba z jego powieści –
Limes inferior
ukazuje Ziemię, której obca cywilizacja narzuciła "jedyny słuszny" system i która jest pod stałym nadzorem "
Wielkiego Brata
". W sposób jednoznaczny odwoływał się do
antyutopii
, np. Orwella – jeden z bohaterów
Paradyzji
nosi pseudonim Orley Huxwell (
anagram
:
Orwell
+
Huxley
, klasycy antyutopii).
Działalność Zajdla stanowiła inspirację dla wielu fantastów młodszych generacji i zrodziła cały nurt fantastyki socjologicznej w Polsce (np.
Maciej Parowski
,
Marek Oramus
,
Andrzej Krzepkowski
). Jego utwory przekładane były na
białoruski
,
bułgarski
,
czeski
,
esperanto
,
fiński
,
niemiecki
,
rosyjski
,
słoweński
i
węgierski
. Był działaczem międzynarodowego
fandomu
science fiction i członkiem World SF.
Nagrody i wyróżnienia
W roku
1973
dostał odznakę Magnum Trophaeum za wieloletnią współpracę z Młodym Technikiem. W roku
1980
został laureatem nagrody Ministra Kultury i Sztuki za powieść
Cylinder van Troffa
. W roku
1984
otrzymał
Złotą Sepulkę
za
Wyjście z cienia
.
Zajdel zmarł w roku
1985
na
raka płuc
i pośmiertnie otrzymał
Nagrodę Fandomu Polskiego
za powieść
Paradyzja
. Nagroda ta od
1986
roku nazwana została jego imieniem. Wręcza ją tradycyjnie Jadwiga Zajdel, żona pisarza.
Twórczość
Zbiory opowiadań
Wydane pośmiertnie:
Opowiadania wydane w antologiach
Powieści
Inne
- Izotopy promieniotwórcze (IW CRZZ
1973
)
- Wybrane zagadnienia z fizyki jądrowej (współaut. Bożena Gostkowska, Ośrodek Informacji o Energii Jądrowej,
1975
)
- Promieniowanie jonizujące (PAN, NOT
1976
)
- Ogólne zasady ochrony przed promieniowaniem jonizującym (współaut. Tadeusz Majle, PZWL
1976
)
- Bezpieczeństwo i higiena pracy przy użytkowaniu promieniowania jonizującego (Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
1975
)
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Przypisy