Riszon le-Cijjon ראשון לציון |
| Herb |
| Herb Riszon le-Cijjon |
|
| Ulica Echad HaAm w Riszon le-Cijjon |
Ulica Echad HaAm w Riszon le-Cijjon |
Dewiza
: brak |
Państwo
|
Izrael
|
Dystrykt
|
Dystrykt Centralny
|
Burmistrz
| Dov Tzur |
Powierzchnia
| 58,7
km²
|
Położenie | 31° 57' 40 ''
N
34° 48' 38''
E
|
Wysokość | 40
m
n.p.m.
|
Ludność (2008) •
liczba ludności
•
gęstość
| 225 800 3 846 os./km² |
Nr kierunkowy
| +972 3 |
Kod pocztowy
| 75150 |
Miasta partnerskie
|
Tianjin
,
Chiny
Gonder
,
Etiopia
Nîmes
,
Francja
Heerenveen
,
Holandia
Münster
,
Niemcy
Lublin
,
Polska
Petersburg
,
Rosja
Braszów
,
Rumunia
Preszów
,
Słowacja
Metrowest,
USA
Prince George
,
USA
Lwów
,
Ukraina
Debreczyn
,
Węgry
Teramo
,
Włochy
|
Położenie na mapie Izraela
Riszon le-Cijjon ראשון לציון |
|
Strona internetowa miasta
|
Riszon le-Cijjon (często nazywane w skrócie Riszon;
hebr.
ראשון לציון, ;
arab.
ريشون لتصيون, Riszun Litsijjun;
pol.
dosł. Pierwszy w Syjonie) – miasto położone w
Dystrykcie Centralnym
w
Izraelu
. Jest to czwarte pod względem liczby mieszkańców miasto Izraela. W
2006
żyło w nim 222 tys. ludzi[1].
Leży na
równinie Szaron
w aglomeracji miejskiej
Gusz Dan
, w otoczeniu miast
Ness Ziona
,
Lod
,
Holon
i
Bat Yam
, miasteczek
Beer Ya'aqov
,
Bet Dagan
i
Azor
,
kibuców
Palmachim
,
Netser Sereni
,
moszawów
Gan Soreq
,
Neta'im
,
Nir Zvi
,
Ahi'ezer
i
Mishmar HaShiv'a
, oraz wioski
Kfar Chabad
.
Geografia
Miasto zajmuje powierzchnię 58,704
km²
. Jest położone na nadmorskich
wydmach
na wybrzeżu Morza Śródziemnego, pomiędzy dużymi miastami Ness Ziona, Lod, Holon i Bat Yam w obrębie aglomeracji miejskiej Gusz Dan.
Od wschodniej strony z miastem graniczy strefa przemysłowa Tzrifin, w której obrębie znajduje się duża baza szkoleniowa
Sił Obronnych Izraela
.
Klimat
Riszon le-Cijjon ma
klimat śródziemnomorski
, który charakteryzuje się upalnymi i suchymi latami oraz chłodnymi i deszczowymi zimami[2]. Wiosna rozpoczyna się w marcu, a w drugiej połowie maja rozpoczyna się lato. Średnia temperatura latem wynosi 29
°C
, a zimą 15 °C. Zimą zdarza się spadek temperatury do 1 °C. Największe opady deszczu występują pomiędzy listopadem a marcem. Suma rocznych opadów atmosferycznych wynosi 560
mm
.
Temperatura
w kolejnych miesiącach roku (w
°C
) - średnia pomiarów z lat
1981
-
2000
:
Miesiąc |
I
|
II
|
III
|
IV
|
V
|
VI
|
VII
|
VIII
|
IX
|
X
|
XI
|
XII
|
---|
Maksymalna temperatura | 23 | 27 | 31 | 35 | 37 | 36 | 33 | 33 | 33 | 33 | 31 | 26 |
Minimalna temperatura | 1 | 2 | 3 | 6 | 8 | 13 | 16 | 17 | 15 | 10 | 6 | 2 |
Suma opadów
mm
| 139,7 | 88,9 | 61 | 20,3 | 2,5 | 0 | 0 | 0 | 0 | 27,9 | 73,7 | 144,8 |
Źródło danych:
Israel Central Bureau of Statistics
. Historia
Osada została założona
31 lipca
1882
przez grupę dziesięciu
żydowskich
pionierów z
syjonistycznej
organizacji
Chowewej Syjon
, którzy przyjechali do
Palestyny
z
Charkowa
w
Rosji
(współcześnie na
Ukrainie
)[3]. Na czele pionierów stał Zalman Dawid Levonti. Zakupili oni 835
akrów
(3,5
km²
) ziemi od
Arabów
z pobliskiej wioski Ayun Kara.
Była to druga współczesna żydowska osada założona w Palestynie - pierwszą była
Petah Tikwa
. Jej nazwę zaczerpnięto z
biblijnego
tekstu z
Księgi Izajasza
41:27
„
Jam pierwszy, który ogłaszam Syjonowi: Oto, oto są; i Jerozolimie daję radosnego zwiastuna
”
Pionierzy stanęli przed licznymi trudnościami. Tutejsza gleba była piaszczysta, brakowało dostępu do wody, natomiast osadnicy nie posiadali żadnego doświadczenia rolniczego. Otrzymali oni jednak wsparcie ze strony nowo przybyłej grupy młodych żydowskich idealistów z grupy Bilu. Byli wśród nich Fani Belkind, Israel Belkind, Shimshon Belkind, Yoel Drubin, Dr. Haim Hissin i David Yudilovich. W
1883
wykopano pierwszą studnię, która do dzisiaj stanowi zabytek i ciekawostkę turystyczną. W
1886
powstała tutaj pierwsza szkoła
hebrajska
. W
1885
mieszkający tutaj Zeev Abramowicz po raz pierwszy użył współczesną
flagę państwa Izraela
. W
1889
w Riszon le-Cijjon ułożono współczesny
hymn państwa Izraela
.
Winiarnia
Carmel-Mizrahi Winery w Riszon le-Cijjon około
1890
Dalszym rozwojem osady żywo zainteresował się
Baron Edmond James de Rothschild
, który wysłał swoich administratorów aby zapoznali się z warunkami i możliwościami rozwoju. W następnych latach uczyniono znaczny postęp w rozwoju upraw rolniczych, hodowli
cytrusów
, uprawie
winnicy
i produkcji
wina
. W
1889
z pomocą barona Rothschilda założono winiarnię Carmel-Mizrahi Winery, z której w krótkim czasie rozwinął się największy w Izraelu producent wina Carmel. Przewodniczącym związku zawodowego pracowników winnicy był
Dawid Ben Gurion
.
W
1890
w Riszon le-Cijjon żyło 259 mieszkańców, w
1895
było 380 i w
1900
526 mieszkańców. Rozwój miasta był jednak przez cały czas mocno ograniczany przez brak wystarczającej ilości wody. W tym celu Baron Rothschild przysłał tutaj specjalistów, którzy wykryli zasoby wody na głębokości 42
metrów
pod ziemią. Poziom wody gruntowej był jednak zróżnicowany i nowe studnie wykopano na głębokościach 20 i 25 metrów[4].
W
1950
Riszon le-Cijjon otrzymało prawa miejskie[3].
Demografia
Zgodnie z danymi
Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych
w
2008
roku w mieście żyło 225,8 tys. mieszkańców, wszyscy
Żydzi
[1].
Populacja miasta pod względem wieku:
Wiek (w latach) | Procent populacji w
%
|
---|
0-4 | 7,4% |
5-9 | 7,1% |
10-14 | 7,1% |
15-19 | 7,5% |
20-29 | 16,0% |
30-44 | 20,0% |
45-59 | 20,3% |
ponad 60 | 14,5% |
Źródło danych:
Central Bureau of Statistics
.
Riszon le-Cijjon ma liczne osiedla mieszkaniowe: (1) w Starym Mieście są Nahalat Yehuda, Neve Hillel, Bnot Hayil, Abramovich, Katzenelson, Remez i Rishonim, (2) w południowej dzielnicy są Revivim, Kidmat Rishon, Ne'urim, Rambam, Neve Hadarim, HaShomer, Kfar Arye, Mishor HaNof i Kiryat Simha, oraz (3) w zachodniej dzielnicy są Neve Elyahu, Ne'ot Shikma, Neve Dekalim, Neve Hof, Neve Yam, Kiryat Rishon, Kiryat Cramim, Kiryat Ganim, Ne'ot Ashalim i Kiryat Hatanei Pras Nobel.
Edukacja
Haviv - pierwsza hebrajska szkoła podstawowa w Riszon le-Cijjon
Wielka Synagoga w Riszon le-Cijjon
Zatłoczone centrum Riszon le-Cijjon
W mieście znajdują się 23 szkoły podstawowe, 9 szkół średnich i 12 liceów. Do
College Zarządzania - Studia Akademickie
uczęszcza 12 tys. studentów[5].
Działa tu także Science College, Instytut Wychowawczy Ron Vardi dla utalentowanych dzieci oraz Instytut Badań Vulcani finansowany przez Ministerstwo Rolnictwa[5].
Kultura
Miasto jest gospodarzem dorocznego Festiwalu Wina Rishon LeZion. Przy tej okazji w tutejszym amfiteatrze występowały liczne zespoły muzyczne, między innymi
Metallica
,
Sting
,
Alanis Morissette
i
Sean Paul
. Innym ważnym międzynarodowym festiwalem jest Festiwal Wiosny, które prezentuje sztukę widowiskową. W mieście odbywa się także Festiwal Piosenki Hebrajskiej[5].
Dom kultury Heichal HaTarbut jest ośrodkiem różnorodnych działań kulturalnych. Odbywają się tu warsztaty oraz przedstawienia teatralne. Jednak najbardziej imponującym jest Centrum Kultury Meir Nitzan, jeden z największych ośrodków kultury w kraju. Swoją działalność prowadzi tutaj znana izraelska orkiestra symfoniczne Rishon LeZion, kierowana przez Dana Ettingera, która uczestniczyła w wielu festiwalach na całym świecie. W
1991
otrzymała nagrodę ACUM[6].
Z innych instytucji kulturalnych należy wymienić: Muzeum Historii Rishon LeZion[7], Yad Lebanim, Cathedra Institute for Culture and Adult Enrichment, Bet Ha’Am, Zerubavel House i największą w Izraelu bibliotekę publiczną[5].
Urzędy państwowe
Miasto jest siedzibą Ministerstwa Rolnictwa.
Sport
Miasto jest znane z osiągnięć w
piłce ręcznej
i
szachach
. W piłce ręcznej dominującą w Izraelu rolę odgrywają kluby Hapoel Rishon LeZion i Maccabi Rishon LeZion. W szachach od
1939
istnieje Rishon LeZion Chess Club, w którym grali tacy
arcymistrzowie
jak
Borys Alterman
i
Garri Kasparow
.
W
koszykówce
ważnym jest klub Maccabi Rishon LeZion, który świętował swoje sukcesy w latach 90. Jest tu także stadion
Haberfeld Stadium
.
Gospodarka
Miasto słynie z winiarni Carmel-Mizrahi Winery. Wytwórnia została ostatnio zmodernizowana i można ją zwiedzać z przewodnikiem. W programie jest przewidziana degustacja tutejszych win.
Tutejszy przemysł i centra biznesowe ulokowano w dwóch specjalnych strefach na obrzeżach miasta, dzięki czemu nie zakłócają one spokojnego życia mieszkańców. Na północy jest stara strefa przemysłowa, a w zachodniej części miasta jest nowa strefa. Z przemysłu znajdują się tutaj między innymi zakłady elektroniczne, motoryzacyjne, cementownia oraz huta szkła. Znajdują się tutaj siedziby centrów logistycznych ogromnych międzynarodowych koncernów, takich jak
Coca-Cola
, Gazit Globe,
Volvo
i
Fiat
[5].
Przy mieście działa zakład odsalania wody[8], który produkuje 3,7 miliona
kubików
wody rocznie[5].
Turystyka
Stara część Riszon le-Cijjon stanowi obszar śródmieścia wokół ulic
Herzla
i
Żabotyńskiego
. Centrum dzielnicy stanowi ulica Rothschilda, przy centrum handlowym Midrehov oraz przy starym parku Gan-HaMoshava. Z ciekawych rzeczy warto zobaczyć tutaj starą wieżę ciśnień oraz pierwszą szkołę hebrajską (Beit Sefer Haviv). W Muzeum Jad Lebanim przedstawiono historię
Syjonizmu
i
osadnictwa żydowskiego w Palestynie
. Tuż obok muzeum znajduje się Wielka Synagoga, którą wybudowano w
1885
jako magazyn zboża (władze
tureckie
nie zezwalały na budowę domu modlitwy). Obecnie w mieście istnieje około 160 synagog.
W zachodniej części powstaje nowe miasto Riszon le-Cijjon, w którym nowoczesne osiedla buduje się pośrodku parków. Tamtejsze centra handlowe i rozrywki żyją przez całą noc. Po zachodniej stronie autostrady nr 4, na piaszczystych nadmorskich wydmach wybudowano w
1991
kompleks rozrywkowy (The Superland) z
wesołym miasteczkiem
i
ZOO
[9]. Uzupełnieniem atrakcji są plaże i nadmorski deptak.
Władze miejskie
Burmistrzowie:
- Dr. Eliakum Ostishinski (1950-1951)
- Arie Sheftal (1951)
- Moshe Gavin (1952-1955)
- Gershon Man Mankov (1955)
- Hana Levin (1955-1960)
- Arie Sheftal (1960-1962)
- Noam Leoner (1962-1965)
- Arie Sheftal (1965-1969)
- Hananya Gibstein (1969-1983)
-
Meir Nitzan
(1983-2008)
- Dov Tzur (2008- )
Osoby związane z miastem
-
Tal Ben Haim
- urodzony w Riszon le-Cijjon piłkarz.
- Zohar Argov - urodzony w Riszon le-Cijjon popularny piosenkarz.
-
Borys Gelfand
- mieszkający w mieście arcymistrz szachowy.
-
Garri Kasparow
- arcymistrz szachowy, przez kilka lat mieszkał tutaj.
Komunikacja
Przez zachodnią część miasta, blisko wybrzeża, przechodzi
autostrada
nr 20
(Riszon le-Cijjon-
Rishpon
), która na południe od miasta krzyżuje się z autostradą nr 431
(Riszon le-Cijjon-
Kfar Shmu'el
), a w centrum miasta krzyżuje się z drogą nr 441
. Przez środkową część miasta przechodzi autostrada
nr 4
(
Erez
-
Rosh HaNikra
), która również krzyżuje się z drogą nr 441. W południowej części Riszon le-Cijjon, od autostrady nr 4 oddziela się
droga ekspresowa
nr 42
(
Aszdod
-Riszon le-Cijjon). Przez centrum miasta przechodzi także droga nr 412
, którą jadąc na południe dojeżdża się do miasta
Ness Ziona
, a jadąc na północ przejeżdża się przy Ministerstwie Rolnictwa i dojeżdża do drogi ekspresowej
nr 44
(
Holon
-
Eshta'ol
).
W południowo-zachodniej części miasta jest
stacja kolejowa Rishon LeZion HaRishonim
. Pociągi z Riszon le-Cijjon jadą do
Lod
,
Kfar Saby
i
Tel Awiwu
.
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1
Israel Central Bureau of Statistics
(
ang.
). [dostęp 5 maja 2008].
- ↑
Israeli Encarta
(
ang.
). [dostęp 29 grudnia 2008].
- ↑ 3,0 3,1
Rishon Le-Zion
(
ang.
). W: The Department for Jewish Zionist Education [on-line]. [dostęp 29 grudnia 2008].
- ↑ Greenwood Naftali Karlinsky Nahum:
California Dreaming: Ideology, Society, and Technology in the Citrus
. SUNY Press, 2005, s. 54. . [dostęp 29 grudnia 2008].
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5
Municipality of Rishon LeZion
(
ang.
). W: Dun's100 - Israel's Largest Enterprises 2008 [on-line]. [dostęp 29 grudnia 2008].
- ↑
About the ISO
(
ang.
). W: The Israel Symphony Orchestra Rishon LeZion [on-line]. [dostęp 29 grudnia 2008].
- ↑
Rishon Lezion Museum
(
ang.
). W: Portal Tourism and Tour [on-line]. [dostęp 29 grudnia 2008].
- ↑
Dig it!
(
ang.
). W: The Jerusalem Post [on-line]. [dostęp 29 grudnia 2008].
- ↑
The Superland
(
ang.
). W: The Superland [on-line]. [dostęp 29 grudnia 2008].
Linki zewnętrzne