Historyzm (architektura)
Historyzm (architektura)Historyzm – nurt w
XIX
-wiecznej
architekturze
światowej polegający na naśladownictwie
stylistyki minionych epok
. Kierunek nietwórczy i
eklektyczny
polegający na zaniechaniu dążenia do stworzenia stylu odpowiadającego aktualnym warunkom historyczno-społecznym i naśladowaniu przeszłych wielkich stylów w sztuce i architekturze. Początkowo opierał się na przeciwstawieniu
klasycyzmowi
i zainteresowaniu przeszłością badaną w sposób naukowy. Zbiegł się z
romantyzmem
w
sztuce
i
literaturze
. Powstał z romantycznej tęsknoty za tym co dalekie, za historią i nieskrępowaną naturą. Człowiek nastrojony romantycznie uciekał od zbiorowości, szukał samotności, tego co osobiste, rodzime i ludowe, szukał bezkształtności i dowolności – jako przeciwieństwa przymusu zawodowego i społecznego, prostoty graniczącej z
prymitywizmem
. Był przeciwny racjonalizmowi, chłodowi, wyniosłości charakterystycznej dla klasycyzmu. Za tym wszystkim stała także niepewność wobec teraźniejszości. Historia Źródła historyzmuArchitektura i sztuka do
XVIII wieku
były wykładnią określonego porządku społecznego, opierającego się na prawie dziedziczenia, robiącego wrażenie wiecznego trwania, porządku wspieranego autorytetem władzy, kościoła, elit społeczeństwa. Ład ten drastycznie załamał się w czasie
rewolucji francuskiej
. Głoszone i wprowadzane w życie
prawa człowieka
, przekształcanie się poddanych w obywateli zniweczyło wielowiekową tradycję. Ciągłość trwania została przerwana. „Sznur naszyjnika pereł został przerwany, teraz miało się garść pełną pereł, którymi można było się swobodnie bawić”[1]. Przeszłość stała się skarbnicą, z której dowolnie można było czerpać wzory do naśladowania. Zainteresowanie przeszłością w architekturze zbiegło się z rozwojem nauk historycznych. Było wynikiem badań nad przeszłością. Od początku XIX stulecia prowadzono intensywne prace nad dziejami architektury. Zaczęto opisywać, rozróżniać, datować budowle początkowo
średniowieczne
, następnie późniejsze. Podstawy badań nad
romanizmem
i
gotykiem
stworzyli de Gerville,
Thomas Rickman
, Ksawery Kraus, a zwłaszcza
Eugène Viollet-le-Duc
. Na tych badaniach oparli się architekci, wskrzeszając na całym świecie neostyle (
neoromanizm
,
neogotyk
,
neorenesans
,
neobarok
). Fazy rozwojoweW historii architektury historyzmu można rozróżnić trzy fazy rozwojowe: historyzm romantyczny (do około 1870), ścisły historyzm (około 1870-1890) i późny historyzm (po 1890). - Historyzm romantyczny stopniowo wyparł klasycyzm. Preferowanymi stylami były neogotyk i
styl arkadowy
od ok. 1850 wypierany przez neorenesans, jednak wiązano ze sobą elementy nie występujące w poszczególnych stylach, tak że twórczość nie oznaczała wiernego naśladowania poszczególnych stylów, lecz
subiektywną
interpretację. Pojawiały się też motywy pozaeuropejskie (vide
styl neomauretański
).
- Ścisły historyzm powstał na podstawie XIX-wiecznych badań naukowych. Projektowano łącząc elementy dozwolone w danym stylu, odrzucając ich swobodną interpretację. Wytworzono kanony opisywalnych neostylów, korzystano z wzorników. Preferowanym stylem stał się neorenesans.
- Późny historyzm odchodzi od neorenesansu i orientuje się na neobarok. Ścisłe przepisy poprzedniej fazy zostają zastąpione przez bardzo swobodną interpretację elementów dekoracyjnych, które nie są już organizowane ściśle osiowo. Pojawiają się liczne
wykusze
,
ryzality
,
kopuły
, a także
balkony
. Można zaobserwować dążność do przepychu i monumentalizmu. Niektóre elementy dekoracyjne, np. kwiatowe, wskazują już na rodzącą się
secesję
.
Wybrani przedstawiciele historyzmuPrzypisy- ↑ Peter Meyer: Historia sztuki europejskiej. Tom 2. Warszawa: 1973, s. 240.
Bibliografia- Jerzy Frycz: Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce w latach 1795-1918. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975.
- Krzysztof Stefański: Architektura XIX wieku na ziemiach polskich. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2005. .
- Zdzisława Tołłoczko: Główne nurty historyzmu i eklektyzmu w sztuce XIX wieku. Podręcznik dla studentów wyższych szkół technicznych. T. 1: Architektura. Kraków: Wydawnictwo PK, 2005. .
- Zdzisława Tołłoczko: "Sen architekta" czyli O historii i historyzmie architektury XIX i XX wieku : studia i materiały. Kraków: Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, 2002. .
Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Historyzm (architektura)":
Pęcice
...
Mieszko II Lambert
...
Linköping
...
Sztuka
...
Brno
...
Klasztor w Pożajściu
...
Kopiec Kościuszki
...
Bernardo Bellotto
...
Zamek Chojnik
...
Sława (miasto)
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Historyzm (architektura)":
011. Cesarstwo Bizantyjskie (plansza 14)
...
213 Polska kultura, sztuka i nauka dwudziestolecia międzywojennego (plansza 12)
...
213 Polska kultura, sztuka i nauka dwudziestolecia międzywojennego (plansza 13)
...
|