Aleksander Wolszczan

Planety orbitujące wokół PSR 1257+12 (wizja artysty)

Aleksander Wolszczan (ur. 29 kwietnia 1946 w Szczecinku ^[1]) – polski astronom , odkrywca pierwszych planet spoza Układu Słonecznego .

Działalność naukowa

W 1969 r. ukończył Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu . W 1973 przebywał na stażu w Instytucie Radioastronomii Maksa Plancka w Bonn . W 1975 na macierzystej uczelni uzyskał stopień doktora fizyki za pracę poświęconą pulsarom . Od 1982 na stałe za granicą.

We wrześniu 1990 roku za pomocą radioteleskopu w Arecibo ( Portoryko ) odkrył pierwsze 3 planety poza Układem Słonecznym , krążące wokół pulsara PSR 1257+12 w konstelacji Panny . Odkrycie zostało oficjalnie zaprezentowane na zjeździe Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego w Atlancie w styczniu 1992 i opublikowane w naukowym czasopiśmie - Nature w dniu 9 stycznia 1992 roku^[2]. W 1992 roku otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej za odkrycie pierwszego pozasłonecznego układu planetarnego.

Od 1992 roku prowadzi badania i wykłada jako profesor astronomii i astrofizyki na Uniwersytecie Stanowym Pensylwania (Penn State) oraz swej macierzystej uczelni.

Dnia 22 marca 1994 roku opublikował pełne wyniki badań swego odkrycia w czasopiśmie Science ^[3]. Wyróżniony przez pismo Nature jako autor jednego z 15 fundamentalnych odkryć z dziedziny fizyki upublicznionych przez wydawnictwo.

W 1996 roku otrzymał nagrodę Beatrice M. Tinsley Prize z rąk Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego (American Astronomical Society). Postanowieniem prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego z dnia 11 listopada 1997 roku, za wybitne zasługi dla nauki polskiej, został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski . Honorowy Obywatel Miasta Szczecina - od 2006 r.

W lutym 2005 roku na konferencji w Aspen w Kolorado ogłosił, że wraz z Maciejem Konackim odkrył jeszcze czwartą planetę w tym układzie.

W maju 2007 roku wraz z grupą polskich astronomów kierowaną przez Andrzeja Niedzielskiego odkrył planetę HD 17092 b krążącą wokół gwiazdy HD 17092 . Do tego celu użyto teleskopu Hobby-Eberly w Teksasie .^[4]

Wolszczan został uhonorowany w toruńskiej Alei Gwiazd , gdzie na Rynku Staromiejskim odsłonił pierwszą z "katarzynek" - podpisów słynnych torunian. Profesor miał również otrzymać honorowe obywatelstwo miasta Torunia, ale zrzekł się wyróżnienia nie podając wyraźnych powodów. Został wyróżniony jako Torunianin XX wieku.

W 2007 roku powstał film dokumentalny , w reżyserii Jana Sosińskiego pod tytułem "Gwiazdor - Aleksander Wolszczan". Obraz przybliża sylwetkę naukowca oraz przedstawia jego zainteresowania i opowieści dotyczące wcześniejszego życia w Polsce^[5]

Na przełomie września i października 2008 ujawniono, że w latach 1973-1986 Wolszczan współpracował ze Służbą Bezpieczeństwa ; na początku października prof. Wolszczan zrezygnował z etatu na Uniwersytecie w Toruniu; rezygnacja została przyjęta przez rektora, przy czym obie strony potwierdziły dalszą wolę współpracy naukowo badawczej^[6].

Przypisy

Literatura

• Wolszczan, A., and D.A. Frail. A planetary system around the millisecond pulsar PSR 1257+12. Nature 355(6356):145-7, January 9, 1992.
• Wolszczan, A. Confirmation of Earth-mass planets orbiting the millisecond pulsar PSR B1257+12. Science 264(5158):538-42, April 22, 1994.

Linki zewnętrzne

• Aleksander Wolszczan w bazie ludzi nauki portalu nauka-polska.pl ( OPI )