Nie znaleziono szukanej frazy! Poniżej znajduje się fraza najbardziej przypominająca szukaną. Luzjady
LuzjadyLuzjady (
port
. Os Lusĭadas) – portugalski
epos
narodowy, autorstwa
Luísa Vaz de Camões
, opublikowany w 1572 roku. Utwór opowiada o wyprawie
Vasco da Gamy
, która odbyła się w latach 1497–1499 i przyniosła odkrycie drogi morskiej do Indii[1]. Tytuł utworu (Os Lusĭadas) odnosi się do plemienia żyjącego w starożytnej
Luzytanii
, którego nazwa była ówcześnie traktowana jako synonim Portugalczyków[2]. Taki tytuł wskazuje na to, że właściwym bohaterem eposu był cały naród[3]. Okoliczności powstania i publikacjiWiększość poematu mogła powstała przypuszczalnie w czasie pobytu Luísa de Camões w Chinach w latach 1558–1560. Rękopis nieomal nie zatonął w czasie podróży autora do
Goa
w 1560 roku – jego statek zatonął podczas przeprawy przez Morze Chińskie, z katastrofy ocaleli nieliczni, w tym Camões[4]; według legendy pisarz miał ocalić rękopis Luzjad dzięki temu, że przez całą drogę do brzegu utrzymywał go nad wodą w jednej ręce (ta legenda stała się podstawą licznych przedstawień rysunkowych i malarskich)[5]. Starania o wydanie utworu pisarz rozpoczął w 1569 roku, kiedy to powrócił do Lizbony. W zamiarze tym pomagał mu znacznie jego mecenas Diego de Couto. Pozwolenie na druk poeta otrzymał w 1572 roku, po wcześniejszych rozmowach z przedstawicielem inkwizycji, domagającym się wprowadzenia pewnych zmian do eposu[4]. W nagrodę za Luzjady król
Sebastian I
przyznał poecie roczną pensję[5]. Utwór został opublikowany w 1572 roku w dwóch wydaniach. Jedno z nich miało na okładce rysunek przedstawiający pelikana, którego dziób skierowany jest w prawą stronę, drugie, będące prawdopodobnie wydaniem nielegalnym lub legalnym ale poszerzonym, ozdobione było rysunkiem pelikana z dziobem zwróconym w lewo[4]. Zarys treściEpos opowiada o ekspedycji Vasco da Gamy i poszukiwaniu drogi morskiej do Indii. Rozpoczyna się prologiem i
inwokacją
do
nimf
i dedykacją dla Sebastiana I. Bogowie zbierają się, aby porozmawiać o losach prowadzonej przez Vasco da Gamę ekspedycji. Popierają ją
Wenus
i
Mars
, sprzeciwia się jej natomiast
Bachus
, który obawia się, że powodzenie wyprawy zagrozi jego władzy nad Indiami. Bachus stawia więc na drodze portugalskich podróżników liczne niebezpieczeństwa, których udaje im się uniknąć dzięki pomocy i opiece Wenus i Opatrzności. Wyprawa dociera do
Mombasy
, gdzie miejscowy władca próbuje ich zwabić w zasadzkę, z której ponownie ratuje ich przychylna bogini. Następnie żeglarze docierają do Melindy, gdzie Vasco da Gama opowiada tamtejszemu królowi historię Portugalii. Wyprawa wyrusza dalej do
Kalikutu
, po drodze unikając straszliwej, zesłanej przez Bachusa burzy. W Kalikucie spotykają się z królem Samorionem i zarządcą Katualem. Temu ostatniemu Vasco da Gama opowiada o bohaterskich czynach ważnych Portugalczyków, których portrety ozdabiają portugalski statek. Katual, dowiedziawszy się, że miejscowi wróżbici przepowiedzieli, że Portugalczycy staną się władcami Indii, więzi Vasco da Gamę i uwalnia go dopiero otrzymawszy okup. Następnie Wenus zabiera Portugalczyków na Wyspę Miłości, gdzie poddają się oni czułej opiece nimf. Jeden z żeglarzy żeni się tam z Tetydą, a Vasco da Gama poznaje przepowiednię dotyczącą świetności swojego kraju. Bogowie przyznają bohaterskim żeglarzom prawo do nieśmiertelności. Tak odznaczeni, Portugalczycy wracają do ojczyzny. Utwór kończy się wezwaniem do króla o odzyskanie
Maroka
. Forma utworuLuzjady składają się z dziesięciu pieśni, pisanych 10-zgłoskową oktawą[6]. Autor posługiwał się wyszukanymi porównaniami, licznymi
onomatopejami
, epos jest też silnie muzykalny; efekt ten poeta osiągnął poprzez nasilanie i osłabianie samogłosek[7]. Akcja utworu rozgrywa się na dwóch planach: mitologicznym i historycznym. - Plan mitologiczny obejmuje działania antycznych bogów, wpływające na losy wyprawy. Został wpleciony w akcję, aby zaznaczyć, że dokonania portugalskich bohaterów przewyższają te, które były dziełem herosów starożytnych –
Eneasza
czy
Odyseusza
[8]. Bogowie antyczni zostali przedstawieni nie jako istoty nadprzyrodzone, ale jako ludzie, którzy bohaterstwem zdobyli nieśmiertelną sławę i zyskali ubóstwienie; również portugalscy żeglarza mają dzięki swej wyprawie stać się równi bogom[7]. Ponadto wątki mitologiczne splatają się w Luzjadach z cudownością chrześcijańską. Tworząc plan mitologiczny poeta inspirował się Enneadą Sabellicusa[9].
- Plan historyczny – obejmuje opowieść o pochodzeniu, historii i czynach narodu portugalskiego. Na opowieść składa się kilka warstw – historia dawna (m.in. morderstwo
Inês de Castro
), wyprawa Vasco da Gamy, wydarzenia po 1499 (m.in. umacnianie władzy portugalskiej w Indiach) oraz przepowiednia Wenus, dotycząca przyszłej wielkości Portugalii[10].
Luzjady zawierają liczne szczegóły geograficzne i dotyczące podróży morskich. Wiedzę autor czerpał częściowo z własnego doświadczenia (był żeglarzem i podróżnikiem), a częściowo z bogatej literatury portugalskiej, dotyczącej tematów podróżniczych, m.in. z Dziennika żeglugi Vasco da Gamy, dzieł
Fernão Lopesa
i Gaspara Correia. Przekłady na język polskiPierwszy przekład Luzjad na język polski powstał w 1790 roku; jego autorem był
Jacek Idzi Przybylski
, który opatrzył utwór ponadto przypisami i informacjami o życiorysie autora. Drugi przekład powstał w 1875 w Paryżu, jego twórcą był Dionizy Piotrowski. Tłumaczenie trzecie ukazało się w 1890 roku w Warszawie, sygnowane pseudonimem Adam M-ski, pod którym kryła się Jadwiga Trzeszczkowska[11]. Przypisy- ↑ Bogusław. Bednarek: Epos europejski. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2001, s. 291.
- ↑ Bogusław. Bednarek: Epos europejski. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2001, s. 292.
- ↑ Janina Z. Klave: Historia literatury portugalskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985, s. 77.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Janina Z. Klave: Historia literatury portugalskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985, s. 72.
- ↑ 5,0 5,1 Maria Strzałkowa, Janina Z. Klave Literatura portugalska. W: (red.) Władysław Floryan: Dzieje literatur europejskich T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 1059.
- ↑ Maria Strzałkowa, Janina Z. Klave Literatura portugalska. W: (red.) Władysław Floryan: Dzieje literatur europejskich T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 1060.
- ↑ 7,0 7,1 Janina Z. Klave: Historia literatury portugalskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985, s. 82.
- ↑ Janina Z. Klave: Historia literatury portugalskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985, ss. 81–82.
- ↑ Bogusław. Bednarek: Epos europejski. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2001, s. 295. .
- ↑ Bogusław. Bednarek: Epos europejski. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2001, s. 294. .
- ↑ Maria Strzałkowa, Janina Z. Klave Literatura portugalska. W: (red.) Władysław Floryan: Dzieje literatur europejskich T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 1062.
Bibliografia- Janina Z. Klave: Historia literatury portugalskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985.
- Bogusław. Bednarek: Epos europejski. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2001. .
- Maria Strzałkowa, Janina Z. Klave Literatura portugalska. W: (red.) Władysław Floryan: Dzieje literatur europejskich T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979.
Inne hasła zawierające informacje o "Luzjady":
Literatura – przegląd chronologiczny
...
Luzjady
Pierwsze wydanie LuzjadLuzjady (
port
. Os Lusĭadas) – portugalski
epos
narodowy, autorstwa
Luísa Vaz de ...
Luís de Camões
...
Luzytania
Daków. Tytuł narodowego eposu Portugalii autorstwa Luísa de Camões to Os Lusíadas (Luzjady).
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Luzjady":
Hasło nie występuje w innych lekcjach!
|