Turysta utrzymujący się na powierzchni dzięki niezwykle dużemu zasoleniu wody
Morze Martwe (
arab.
ألبَحْر ألمَيّت, Al-Bahr al-Majit,
hebr.
יָם הַמֶּלַח, Jam haMelach, Morze Soli) – słone
jezioro
bezodpływowe
położone w
tektonicznym
Rowie Jordanu
, na pograniczu
Izraela
,
Autonomii Palestyńskiej
i
Jordanii
.
Położenie
Morze Martwe leży w północnej części
tektonicznego
Rowu Jordanu
-
ryftu
ciągnącego się na południe od
Afryki Wschodniej
na pograniczu
Izraela
i
Jordanii
. Znajduje się między wysokimi
klifami
i górami. Od strony zachodniej wznoszą się
Góry Judzkie
, a od wschodniej Płaskowyż Moabski
Historia i nazewnictwo
Ok. 17 tys. lat temu poziom wody Morza Martwego był tak wysoki, że łączyło się ono z leżącym na północ
Jeziorem Tyberiadzkim
.
W ciągu wieków przylegały do niego różne nazwy: Cuchnące Morze, Diabelskie Morze czy też Jezioro Asfaltowe. W
Biblii
nazwano je Morzem Słonym oraz morzem Araby[1]. Według tradycji akceptowanej przez wielu uczonych głęboko na dnie leżą ruiny
Sodomy i Gomory
. Dlatego jest ono także znane jako Morze Sodomy lub Morze
Lota
- opisanego w Biblii świadka tragicznych wydarzeń związanych z tymi miastami. W pobliżu Morza Martwego znajduje się starożytna twierdza
Masada
oraz miejsce odnalezienia
zwojów
z
Qumran
.
Niezwykłe stężenie soli sprawia, że na powierzchni z łatwością unoszą się ludzie nieumiejący pływać. Rzymski wódz
Wespazjan
, chcąc sprawdzić to zjawisko, kazał wrzucać do wody jeńców.
Geografia
Lustro wody znajduje się w najniższym punkcie
Ziemi
, 418
m
p.p.m.
(i ciągle się obniża). Powierzchnia
jeziora
wynosi 1 020
km2
, a maksymalna głębokość - 399
m
.
Jezioro
to wykazuje bardzo duże
zasolenie
- średnio 28%. Na powierzchni zasolenie wynosi ok. 22%, a na głębokości 50
m
- 36%.
Długość
jeziora
rozciągającego się południkowo wynosi 76
km
, a szerokość 4,5-16
km
. Linia brzegowa jest dość wyrównana, z wyjątkiem półwyspu
Lisan
(język) dzielącego Morze Martwe na część głębszą północną i płytszą południową (ok. 6
m
głębokości).
Ponieważ morze jest tak nisko położone, woda z niego nie odpływa. W
XX
wieku ilość wody wpływającej do Morza Martwego zmniejszyła się z powodu wykorzystywania części wód
Jordanu
przez
Izrael
i
Jordanię
, a także zmian klimatycznych. Znaczne parowanie powoduje obniżanie się lustra wody i wytrącanie pokładów soli. W upalny dzień odparowuje aż siedem milionów ton - wyjaśnia to dlaczego morze się nie rozszerza. Ale w przeciwieństwie do wody, która wyparowuje, sole i inne
minerały
pozostają. Dlatego jest ono najbardziej słonym
akwenem
na Ziemi.
W związku z tak dużym zasoleniem w Morzu Martwym prawie zupełnie nie ma życia organicznego, za to z wody pozyskuje się znaczne ilości
soli kuchennej
i
potasowej
(zasoby oceniane na 43 mld
ton
).
Wykorzystuje się również lecznicze działanie wód i osadów błotnych. W starożytności zachęcono do picia wody w przekonaniu, że ma właściwości lecznicze. Dzisiaj już się tego nie zaleca, uważa się natomiast, że słona woda oczyszcza organizm. Znane są natomiast inne właściwości tego rejonu. W tak nisko położonym terenie (najniższa depresja świata, ponad 400m p.p.m.) powietrze jest bogatsze w
tlen
i mikroelementy. Dodatkowo jest nasycone
bromkami
. Poza tym bogate w minerały czarne błoto oraz
gorące źródła
siarkowe spotykane wzdłuż wybrzeża wykorzystuje się do leczenia chorób skóry i stawów. Przez lata ceniono też kosmetyczne i lecznicze właściwości
balsamu
pozyskiwanego z drzewa, które tu niegdyś rosło. Bardzo dobre rezultaty leczenia uzyskują tu przewlekle chorzy na astmę i alergie. Szczególnie dobre rezultaty osiąga się w zaleczeniu i łagodzeniu zmian łuszczycowych oraz w leczeniu szerokiego spektrum egzem skórnych. Niestety ze względu na trudne warunki geologiczne w okolicy znajdują się jedynie nieliczne wybudowane
uzdrowiska
i kilka wydzielonych dostępnych publicznie plaż. Większość linii brzegowej jest niedostępna, a chodzenie na tzw. dzikie plaże jest ryzykowne i niebezpieczne w związku z występującymi licznymi uskokami przysłoniętymi na powierzchni cienką warstwą piasku (znane są liczne wypadki zaginięć osób spacerujących w miejscach niedozwolonych).
Fauna i flora
Średniowieczni podróżnicy przynosili wiele wieści o wyjałowionym
morzu
, całkowicie pozbawionym
ptaków
,
ryb
i
roślinności
. Sądzono wręcz, że unoszące się nad nim opary są zabójcze. W ten sposób rozeszła się fama o martwym, cuchnącym morzu. Prawdą jest, że z powodu wysokiego
zasolenia
żyją tam tylko niektóre formy
bakterii
, każda zaś ryba, która nieszczęśliwie dostanie się tam z prądem rzeki szybko ginie.
W samym morzu nie ma sprzyjających warunków do życia, ale inaczej jest na terenach przyległych. Chociaż spora ich część jest
pustynna
, można znaleźć
oazy
z
wodospadami
i roślinami tropikalnymi. W regionie tym jest też sporo dzikich zwierząt. Występują tam 24 gatunki ssaków, między innymi
wilk
,
kot arabski
i
koziorożec nubijski
. Źródła słodkiej wody pozwalają żyć wielu
płazom
,
gadom
i
rybom
. Morze Martwe leży na głównym szlaku migracji ptaków, naliczono ich przeszło 90 gatunków. Należą do nich m.in.
bocian czarny
i
biały
,
sęp płowy
oraz
ścierwnik biały
.
Asfalt
Jednym z najbardziej intrygujących zjawisk Morza Martwego jest wydobywanie się z niego
bituminu
(asfaltu), którego grudy pojawiają się na powierzchni wody[2]. W roku 1905 w czasopiśmie The Biblical World wspomniano o ogromnej bryle ważącej ok. 2 700 kilogramów, którą znaleziono na brzegu w roku
1834
. Niektórzy sądzili, że asfalt odrywa się od dna morza i wypływa na powierzchnię wskutek
trzęsień ziemi
. Bardziej prawdopodobne jest to, że asfalt wydostaje się z głębi ziemi poprzez szczeliny lub struktury zwane
diapirami
. Gdy dotrze do dna morza i uwolni się od soli wypływa na powierzchnię.
Komunikacja
Przy południowej części Morza Martwego znajduje się izraelskie
lotnisko Bar Yehuda
, które obsługuje
czarterowe
loty turystyczne oraz samoloty prywatne.
Przypisy
- ↑
Księga Rodzaju
14:3;
Księga Jozuego
3:16
- ↑ Naturalny
bitumin
, o którym tu mowa, jest też nazywany asfaltem. W wielu miejscach świata określenie "
asfalt
" odnosi się do mieszaniny bituminu i kruszywa (piasku lub żwiru), służącej do budowy nawierzchni dróg. Ale w niniejszym artykule słowa "bitumin" i "asfalt" występują zamiennie i oznaczają nieprzetworzoną substancję występującą w przyrodzie.
Zobacz też
Linki zewnętrzne