Valletta - stolica
Malty
położona na półwyspie
Sceberras
pomiędzy dwiema zatokami Grand Harbour i Marsamxett Harbour. Jest najdalej wysuniętą na południe europejską stolicą. Siedziba gminy o tej samej nazwie.
Historia
Joannici
po przybyciu w
1530
na
Maltę
obrali za swoją siedzibę
Birgu
położone nad zatoką Grand Harbour (Wielki Port). Choć miasto to posiadało zamek (Castle Sant Angelo), to nie było w przypadku ataku z lądu dogodnym miejscem do obrony. Górujące nad nim półwyspy Sceberras i Isola stanowiły doskonałe miejsce, z którego można było prowadzić ostrzał artyleryjski zamku. Jednak joannici, myśląc o Malcie tylko jako o tymczasowej bazie, początkowo ograniczyli prace fortyfikacyjne do umocnienia i rozbudowania zamku w Birgu oraz wzmocnienia murów dotychczasowej stolicy wyspy
Mdiny
. Dalsze prace, mające uniemożliwić zajęcie półwyspów Sceberras i Isola, rozpoczął dopiero
wielki mistrz
Jean de Homedes budując tam w
1552
dwa forty – na Sceberras Fort św. Elma, a na Isola Fort św. Michała.
W
1557
r.
Jean Parisot de la Valette
po objęciu urzędu wielkiego mistrza postanowił wzmocnić obronę na Sceberras wznosząc umocnienia wokół całego półwyspu i budując na nim miasto. Jednak ze względu na brak funduszy i atak wojsk tureckich (
Wielkie oblężenie
), który miał miejsce w
1565
, prace te rozpoczęto dopiero w
1566
. Kamień węgielny pod budowę miasta, nazwanego na cześć jego założyciela Valletta, został położony
28 marca
1566
.
Projekt miasta stworzył, przysłany przez
papieża
Piusa IV
,
włoski
architekt, uczeń
Michała Anioła
, Francesco Laparelli. Układ ulic został oparty na planie hippodamejskim, tzn. że ulice przecinają się ze sobą pod kątem prostym. Całe miasto zostało otoczone szeregiem umocnień, oraz dodatkowo od strony lądu
fosą
. Ze względu na wysokie koszty i brak czasu (obawiano się ponownego ataku Turków) nie wyrównano różnic wysokości poszczególnych części półwyspu, w związku z czym część ulic została zastąpiona schodami. Miały one jednak niskie i długie stopnie co mogło umożliwiać poruszanie się po nich rycerzom konno bądź w ciężkich zbrojach.
Pierwszym budynkiem Valletty był
kościół
pod wezwaniem Matki Boskiej Zwycięskiej, w którym w
1568
pochowany został Jean Parisot de la Valette (później grób przeniesiono do
konkatedry św Jana
). W
1569
Laparelli po opracowaniu planów dalszej rozbudowy miasta opuścił wyspę, zaś dalszymi pracami zajął się Maltańczyk Gerolamo Cessar.
W
1571
, choć auberges (siedziby rycerzy poszczególnych prowincji zakonu) nie były jeszcze ukończone, wielki mistrz Pierre de Monte oficjalnie przeniósł siedzibę zakonu z Birgu do Valletty. W ciągu następnych lat Valletta z placu budowy zaczęła przeradzać się w prawdziwe miasto, skończono budowę siedmiu auberges (do dnia dzisiejszego zachowało się tylko pięć), wzniesiono Pałac Wielkich Mistrzów, konkatedrę św. Jana oraz szereg innych budynków. Nie udało się jednak wprowadzić, zaleconego przez papieża, podziału miasta na dwie części, z których jedną mieli zamieszkiwać wyłącznie członkowie zakonu.
W
1575
otwarty został
szpital
Sacra Infirmeria, którego główna sala, o długości 56 m była i pozostaje jedną z największych w
Europie
. Dziś w odbudowanym po zniszczeniach, jakich doznał podczas
II wojny światowej
, budynku szpitala znajduje się centrum konferencyjne, oraz Teatr Republiki.
W
1731
wielki mistrz
Antonio Manoel de Vilhena
wybudował Teatr Manoela (dziś trzeci najstarszy
teatr
na świecie).
W
1796
powstała Biblioteka Narodowa, w której zbiorach umieszczone zostało m.in. kilkadziesiąt tysięcy tomów będących własnością zakonu. Ze względu na atak i zajęcie Malty przez wojska francuskie w
1798
biblioteka
otwarta została dopiero w
1812
.
Główna ulica Valletty to Triq ir-Repubblika (ang. Republic Street) zaczynająca się przy bramie miejskiej (przebudowanej w 1959 ) a kończąca pod murami Fortu św. Elma.
W
1980
Valletta została wpisana na
listę światowego dziedzictwa UNESCO
.
Kultura
Najciekawsze zabytki Valletty
Muzea
- Biblioteka Narodowa (National Library)
- Muzeum Konkatedry św. Jana (St John's Co-Cathedral Museum)
- Muzeum Zabawek (Toy Museum)
- Narodowe Muzeum Archeologii (National Museum of Archeology)
- Narodowe Muzeum Sztuk Pięknych (National Museum of Fine Arts)
- Narodowe Muzeum Wojny (National War Museum)
- Teatr Manoela (Manoel Theatre)
- Zbrojownia Pałacu Wielkich Mistrzów (Palace Armoury)
Teatry
- Teatr Manoela
- Teatr Republiki
Kina
Galeria zdjęć
Ulica św. Urszuli, Valletta | Panorama Valletty (widok od strony Zatoki Marsamxett) | Widok z Upper Barrakka Gardens w Valletcie na zatokę Grand Harbour |
Zobacz też