Stanisław Redens,
ros.
Станислав Францевич Реденс (ur.
17 maja
1892
w
Mińsku Mazowieckim
, zm.
21 stycznia
1940
w
Moskwie
) – radziecki działacz ruchu robotniczego pochodzenia polskiego, wysoki funkcjonariusz radzieckich organów bezpieczeństwa, komisarz bezpieczeństwa państwowego I rangi (26 listopada 1935), członek Centralnej Komisji Kontroli
WKP(b)
na XV i XVI Zjeździe, członek Centralnej Komisji Rewizyjnej
WKP(b)
na XVII Zjeździe,
deputowany
do
Rady Najwyższej ZSRR
I kadencji.
Życiorys
Urodził się 17 maja 1892 w Mińsku Mazowieckim, na terenie guberni łomżyńskiej, w rodzinie szewca. Jako dziecko stracił ojca i był wychowywany przez wujka. W 1907 r. ukończył szkołę przyzakładową przy Dnieprowskich Zakładach Metalurgicznych w m.
Kamienskoje
, guberni Jekatierinosławskiej. Następnie podjął pracę jako monter w tych zakładach. W 1914 r. wstąpił do
SDPRR
. We wrześniu 1914 r. został powołany do służby wojskowej i wysłany na front. W 1915 r. został zdemobilizowany z powodu choroby. Ponownie podjął pracę w tych zakładach. W 1917 r. został sekretarzem komitetu
RSDPR
w Kamienskoje, sekretarzem związku metalowców oraz sekretarzem polskiej grupy
SDKPiL
.
W 1918 r. oddelegowany został z Ukrainy do Moskwy. Został wyznaczony na stanowisko śledczego
WCzK
, wkrótce potem został sekretarzem Prezydium
WCzK
oraz osobistym sekretarzem
Feliksa Dzierżyńskiego
. W kwietniu 1919 r. został przeniesiony do Odeskiej, a następnie do Kijowskiej
WCzK
. Od lutego 1920 r. kierował Odeską, od sierpnia 1920 r. - Charkowską, a od grudnia 1920 r. - Krymską
WCzK
. od 12 lipca 1921 r. był zastępcą szefa, a od 5 września 1921 - szefem Zarządu Administracyjno-Organizacyjnego
WCzK
. Od 11 września 1922 r. ponownie kierował Krymskim Oddziałem
GPU
, a od 25 kwietnia 1923 r. był przewodniczącym
GPU
Krymskiej Autonomicznej SRR. W czerwcu 1926 r. powrócił do pracy partyjnej. W latach 1926-28 był sekretarzem Prezydium Najwyższej Rady Gospodarki Narodowej oraz kierował Inspekcją Robotniczo-Chłopską
WKP(b)
. W latach 1927-34 był członkiem Centralnej Komisji Kontroli
WKP(b)
, a od 1934 r. - członkiem Centralnej Komisji Rewizyjnej
WKP(b)
.
W listopadzie 1928 r. wraca do służby w organach bezpieczeństwa państwowego. Od 10 listopada 1928 r. był przewodniczącym Zakaukaskiego
GPU
, od 17 maja 1931 r. - przewodniczącym
GPU
Białorusi, a od 25 lipca 1931 r. - przewodniczącym
GPU
Ukrainy. W 1932 r. otrzymał zadanie (wspólnie ze Stanisławem Kosiorem) rozpracowania i likwidacji siatki kułacko-petlurowskiej. W ramach tej akcji dokonał aresztowania 2 tysięcy kierowniczych pracowników kołchozów. Z dniem 20 lutego 1933 r. zostaje przewodniczącym
OGPU
obwodu moskiewskiego (od 15 lipca 1934 r. - szefem Zarządu NKWD obwodu moskiewskiego). Kierował likwidacją opozycji po zabójstwie S. Kirowa. Od 1937 r. był deputowanym do
Rady Najwyższej ZSRR
. 20 stycznia 1938 r. został wyznaczony na stanowisko Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych Kazachskiej SRR.
22 listopada 1938 r. został aresztowany pod zarzutem udziału w polskiej grupie dywersyjno-szpiegowskiej. 21 stycznia 1940 r. został skazany na karę śmierci i w tym samym dniu został rozstrzelany. W 1961 r. został pośmiertnie zrehabilitowany.
Był szwagrem
Józefa Stalina
. Jego żona - Anna Siergiejewna Allilujewa (1896-1964) była rodzoną siostrą drugiej żony Stalina - Nadieżdy Allilujewej. W czasie wojny była ona współpracownicą Odeskiej
WCzK
, a w 1948 r. została skazana na karę 10 lat pobytu w obozie pracy za szpiegostwo. W 1954 r. - została zwolniona z obozu. Jego syn - Władimir Allilujew był autorem pamiętników, w których pozytywnie oceniał Józefa Stalina.
Odznaczenia
-
Order Lenina
- 11 lipca 1937 r.
-
Order Czerwonego Sztandaru
- 20 listopada 1925 r.
- Order Czerwonego Sztandaru Pracy Ukraińskiej SRR - 23 grudnia 1927 r.
- Order Czerwonego Sztandaru Pracy Zakaukaskiej Federacyjnej SRR - 7 marca 1932 r.
- Odznaka "Zasłużony Pracownik WCzK-GPU (V)" - 1924 r.
- Odznaka "Zasłużony Pracownik WCzK-GPU (XV)" - 20 grudnia 1932 r.
- Medal "XX lat RKKA" - 22 lutego 1938 r.
Bibliografia
- (
ros.
) K. Zalesskij – Imperium Stalina. Biograficzny słownik encyklopedyczny, Moskwa 2000
- "Słownik biograficzny wyższych dowódców Sił Zbrojnych ZSRR w latach 1917-1991", t. I, Wyd. Koszalin 2004 r.