Sobór trydencki
Sobór trydenckiSobór trydencki –
sobór powszechny
Kościoła katolickiego
, który miał miejsce w latach
1545
-
1563
.
Sobór
był odpowiedzią na narastającą potrzebę reform w Kościele katolickim, który podjął się ich w odpowiedzi na
reformację
. Jest uznawany za początek okresu
kontrreformacji
. Odbył się w mieście
Trydent
(północne
Włochy
). Zwołanie soboruWołania o sobór powszechny zaczęły rozlegać się coraz głośniej od wystąpienia
Lutra
w roku
1518
oraz
1520
. Pierwszą próbę zwołania soboru w Trydencie podjął cesarz
Karol V
w roku
1524
, jednak polityka papiestwa (przede wszystkim
Klemensa VII
) polegała w tym okresie na zwlekaniu i powoływaniu się na niektóre obiektywne trudności, co w efekcie prowadziło do trwającego ponad dwa dziesięciolecia impasu. Impas ten postanowił przerwać
Paweł III
, zwołując początkowo sobór w Mantui w
1537
r., jednak ustawiczne przeciąganie oficjalnego otwarcia soboru spowodowało, iż w roku
1539
odłożono sobór na czas nieokreślony. Następnie Paweł III bullą z dnia 22 maja
1542
r. zwołał sobór do Trydentu, dokąd też wysłał swych legatów: kardynała Parisio, oraz proreformatorskich kardynałów: Morone i
Reginalda Pole
. Legaci czekali w Trydencie sześć miesięcy, aż w końcu
papież
musiał ich odwołać bullą z dnia 6 lipca
1543
, ponownie odraczającą sobór. Odroczenie spowodowane było działaniami cesarza Karola V, który toczył wojnę z Francją wspieraną przez Turków. Nie otrzymawszy od papieża oczekiwanej pomocy, cesarz zwrócił się o nią do protestantów, obiecując im na
sejmie w Spirze
w
1544
r. zwołanie synodu powszechnego, wolnego i chrześcijańskiego i uporządkowania spraw religijnych w Niemczech. Kiedy we wrześniu cesarz odniósł zwycięstwo nad wojskami króla francuskiego i zawarł pokój w Crespy, papież wobec groźby schizmy oraz w obliczu szerzenia się protestantyzmu w północnych okręgach Włoch, postanowił za wszelką cenę pozyskać cesarza i wysłał do Niemiec swego wnuka, kardynała-nepota Aleksandra Farnese, z obietnicą pomocy cesarzowi w zdławieniu protestantów, nawet za cenę sprzedaży swej tiary, gdyby zaszła taka potrzeba. Dzięki temu sojuszowi możliwe stało się ponowne zwołanie soboru powszechnego. Sobór zapowiedziany został
bullą
Pawła III Laetare Jerusalem (łac. Raduj się Jerozolimo!) z
19 listopada
1544
r., określającą następujące cele przyszłego soboru: - wytępienie herezji,
- odnowienie dyscypliny kościelnej oraz poprawa obyczajów,
- wprowadzenie zewnętrznego pokoju w całym Kościele.
Przebieg obradObrady rozpoczęto dopiero
13 grudnia
odczytaniem przez legatów papieskich napomnienia i egzorty do ojców soborowych, na koniec przedstawiając zwięźle sytuację Kościoła i cele soboru: | Przewielebni i wielebni ojcowie, czy podoba wam się uchwalić i oświadczyć na cześć i chwałę świętej i niepodzielnej Trójcy, Ojca i Syna, i Ducha Świętego, dla wzrostu i wywyższenia wiary i religii chrześcijańskiej, wytępienia herezji, osiągnięcia pokoju i jedności Kościoła, reformy kleru i ludu chrześcijańskiego, że święty i powszechny Sobór Trydencki rozpoczyna się i rozpoczął się? Odpowiedzieli: Podoba nam się.[] |
Udział wzięło początkowo 66 uczestników, w tym 25 arcybiskupów i 6 generałów zakonnych. Bardzo mała ilość ojców soboru w jego pierwszej, najważniejszej fazie, reprezentujących prawie wyłącznie Włochy i Hiszpanię, brak reprezentacji krajów takich jak Francja czy Polska, przy jednocześnie nikłej reprezentacji Niemiec, były podstawą do kwestionowania jego ekumeniczności. Jednak Kościół rzymskokatolicki uważa ten sobór za dziewiętnasty
sobór powszechny
. Szczególne znaczenie miała na tym soborze teologia. Podczas dyskusji teologicznych, ojcowie soborowi prezentowali poglądy różnych szkół teologicznych (np. augustianów, dominikanów i franciszkanów, kilku duchownych sympatyzowało z niektórymi poglądami protestantów odnośnie usprawiedliwienia). Poglądy tych szkół na niektóre kwestie były ze sobą sprzeczne (kwestia natury konskupiscencji, bezgrzeszności Maryi, natury usprawiedliwienia, etc.), dlatego też obrady bywały burzliwe i legaci musieli często upominać obradujących. Podczas obrad nad dekretem o usprawiedliwieniu doszło do rękoczynów. Sobór odbywał się w sumie na przestrzeni 18 lat w kilku miejscach (w marcu
1547
przeniesiono obrady do Bolonii, a następnie zawieszono obrady na czas nieokreślony, by ponownie podjąć je dopiero w roku
1551
). Jego przebieg dzieli się zasadniczo na trzy etapy: - od
13 grudnia
1545
do
14 września
1547
(sesje od pierwszej do dziesiątej) za pontyfikatu Pawła III. Omawiano zagadnienia zaatakowane przez reformację, ale napięcie między cesarzem
Karolem V
a papieżem Pawłem III doprowadziło do zawieszenia obrad. W okresie tym obradom przewodniczyli trzej legaci papiescy, posiadający godność kardynalską: Jan Maria del Monte, późniejszy
papież
Juliusz III
, Marceli Cervini, późniejszy papież
Marcelin II
, oraz
Reginald Pole
, ostatni rzymskokatolicki arcybiskup Canterbury. Podczas tych sesji uchwalono najważniejsze założenia doktrynalne Kościoła rzymskokatolickiego: dekret o uznaniu niespisanych tradycji za równorzędne z Biblią źródło wiary[1] oraz dekret o usprawiedliwieniu.
Zmiany- nakazano tworzyć
seminaria duchowne
(pierwsze powstało w diecezji Mediolańskiej, założył je
Karol Boromeusz
);
- rozpoczęto wizytacje
biskupów
w
diecezjach
;
- zasady o
klauzurze zakonnej
;
- W 1542 roku papież Paweł III zreorganizował
Inkwizycję
. Powołał Kongregację Kardynalską Świętej Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji, tzw.
Święte Oficjum
(Sacrum Officium), które składało się z 6 kardynałów i miało nadzorować działalność sądów inkwizycyjnych w walce z reformacją.
Postanowienia soborowe- potwierdzono obecność Chrystusa w
Eucharystii
na Mszy św. jako ofiary,
- potwierdzono znaczenie wszystkich siedmiu
sakramentów
,
- potępiono
predestynację
- tezę głoszącą, iż los pośmiertny człowieka jest odgórnie wyznaczony przez Boga (jedna z podstawowych nauk i założeń
kalwinizmu
)
- podtrzymano koncepcję wolnej woli, zdolnej samodzielnie wybrać dobro
- potępiono indywidualne interpretowanie
Pisma Św.
- uznano Biblię i Tradycję Kościoła za równoważne źródła wiary
- zakazano kumulacji
beneficjów
- zakazano
nepotyzmu
- obsadzania stanowisk kościelnych przez krewnych
kleru
- wprowadzono
księgi metrykalne
(rejestrowano śluby, chrzty, pogrzeby)
- stopniowo wprowadzano języki narodowe w czytaniach, lecz modlitwy pozostały odmawiane po łacinie
- potępiono
nauki Lutra
- ujednolicono liturgię
- zobowiązano biskupów do przebywania w diecezjach, proboszczów do przebywania w parafiach, zakazano kumulacji stanowisk kościelnych.
Zmianom zapoczątkowanym przez Sobór Trydencki towarzyszył wewnętrzny ruch naprawy i odnowy Kościoła. Zmiany te trwały blisko dwa stulecia i obejmowały stopniowo biskupów,
księży
,
zakonników
, a także poszczególnych władców i ludność krajów. W
1559
ogłoszony został
Indeks ksiąg zakazanych
(
łac.
Index Librorum prohibitorum) Lista dekretówNa pozostałych sesjach uchwalano najczęściej sprawy dyscypliny kościelnej i reformy obyczajów. Dekrety te są obecnie najczęściej pomijane w opracowaniach dotyczących dekretów Soboru Trydenckiego (nie zawiera ich Enchiridion Symbolorum H. Denzingera, ani Breviarium Fidei). Opracowania krytyczneDekrety pierwszych siedmiu sesji Soboru Trydenckiego zostały krytycznie przeanalizowane przez
Jana Kalwina
wkrótce po ich uchwaleniu.
Kalwin
w ciągu kilku tygodni opublikował ich tekst wraz z krytyczną analizą (Acta synodi Tridentini cum antidote). Standardowym opracowaniem naukowym wszystkich dekretów Soboru Trydenckiego jest wydane w roku
1585
czterotomowe dzieło
Martina Chemnitza
Examinis Concilii Tridentini, nad którym autor pracował ok. 10 lat. Dotychczas w języku polskim nie ukazało się krytyczne opracowanie akt Soboru Trydenckiego. Zobacz teżPrzypisy- ↑ (...)prawda i zasady postępowania znajdują się w księga spisanych i tradycjach niepisanych, które Apostołowie otrzymali z ust samego Chrystusa lub sami pod natchnieniem Ducha Świętego przejęli i tak je przekazali niejako z rąk do rąk, aż do naszych czasów. Dekret o przyjęciu świętych ksiąg i Tradycji, 8 kwietnia 1546 r. praca zbiorowa pod red. ks. Ignacego Bokwy: Brevarium Fidei. Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha, 2007, s. 179. .
Bibliografia- Schatz Klaus, Sobory powszechne - punkty zwrotne w historii Kościoła. WAM, Krawków, 2001.
- Ranke Leopold, Dzieje papiestwa w XVI - XIX w. PIW, Warszawa, 1981.
- Głowa Stanisław SJ, Bieda Ignacy, SJ, Breviarium Fidfei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła. Księgarnia św. Wojciecha, Poznań, 2000. .
- Baron Arkadiusz, Pietras Henryk, Dokumenty soborów powszechnych, WAM, Kraków, 2001 - 2004.
- The Catholic Encyclopedia, Robert Appleton Company, 1907-1913,
pełny tekst dostępny w sieci
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Sobór trydencki":
Biskup
papieże zarezerwowali sobie prawo mianowania biskupów. W średniowieczu i czasach nowożytnych (zobacz
Sobór trydencki
) Kościół rzymskokatolicki podkreślał kapłańskie święcenia jako fundament duchowieństwa. Ze święceniami ...
I wiek
...
Kościół św. Michała Archanioła w Kownie
...
XVI wiek
polityczny i kaznodzieja, biskup kijowski. Z
Huldrych Zwingli
- szwajcarski reformator religijny. Zobacz też
Reformacja
Kalwinizm
Luteranizm
Kontrreformacja
Sobór trydencki
...
Diakon
...
Rekatolicyzacja
rozpoczęła się w latach sześćdziesiątych XVI wieku formalnie od zmian wprowadzonych przez
Sobór trydencki
, zaś praktycznie zainicjowana została między innymi zakładaniem szkół przez
zakon ...
Twierdza Pietropawłowska
...
Zakon Kaznodziejski
...
Innocenty II
...
Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Sobór trydencki":
233 Życie religijne w XX wieku (plansza 12)
...
233 Życie religijne w XX wieku (plansza 11)
...
104 Kontrreformacja w Europie (plansza 8)
...
|