Stanisław Lubomirski herbu
Szreniawa bez Krzyża
(ur.
1704
– zm.
19 lipca
1793
w
Warszawie
) –
wojewoda bracławski
, potem
kijowski
, typowy
magnat
kresowy
XVIII
. w., słynny z awanturniczego życia i rozlicznych przygód, w polityce brał czynny udział, do żadnego stronnictwa zdecydowanie nie należał, roli wybitniejszej nie odegrał.
Był synem wojewody sandomierskiego
Jerzego Aleksandra
i Joanny Karoliny von Sartzhausen.
W
1735
otrzymał starostwo grodowe sadeckie, które w
1754
odstąpił Małachowskim.
29 lipca
1738
dostał urząd podstolego koronnego. W
1744
został kawalerem
Orderu Orła Białego
. Pozostawał w zatargach z sąsiadami Potockimi i Jabłonowskimi. Angażował się także w utarczki graniczne z Tatarami. Występował jako kandydat do korony polskiej. Po swoim wyborze król
Stanisław August Poniatowski
mianował Lubomirskiego
15 grudnia
1764
wojewodą bracławskim
, a w
1766
kawalerem
Orderu Św. Stanisława
. Sympatyzował z
Konfederacją Barską
, ale do niej nie należał. Niektóre jego chorągwie wzięły udział w konfederacji.
29 października
1772
został wojewodą kijowskim.
W związku z nawrotami choroby umysłowej krewni wystąpili o ustanowienie kurateli, aby uniknąć trwonienia majątku. W
1785
zrzekł się stanowiska wojewody kijowskiego.
W
1738
odziedziczył po ojcu wielki majątek w województwie sandomierskim i kijowskim. Po bezpotomnej śmierci brata Józefa w
1755
wzbogacił go jeszcze o dobra na
Wołyniu
i
Podolu
. Na posiadanych terenach prowadził intensywną akcję osadniczą. Był jednym z najbogatszych magnatów w
Polsce
. Posiadał majątki na Rusi:
Dubna
,
Równe
i Świda.
Żonaty od
1740
z Ludwiką Pociejówną pozostawił córkę Ludwikę i czterech synów
Ksawerego
, Józefa, Aleksandra i
Michała
.
Wywód przodków