Czterodźwięk -
akord
złożony z czterech dźwięków. Bazą jego jest
trójdźwięk
, do którego dodana jest interwał liczony od prymy tego akordu - od tego interwału akord bierze swoja nazwę. Najczęściej spotykanymi interwałami które można dodac do akordu są
seksta
lub
septyma
.
Jeżeli dodanym dźwiękiem jest septyma, odległość między pierwszym a czwartym dźwiękiem wynosi
septymę
tak więc jest to akord septymowy lub - gdy bazą jest akord zmniejszony - niepełny akordy
nonowy
, tzw. nonowy bez
prymy
.
Akordy septymowe występują w kilku odmianach, w zależności od układu tercji małych i wielkich. Najbardziej popularnym czterodźwiękiem septymowym jest akord durowy z dodana septymą małą pełniący często rolę
dominanty
septymowej (D7). Septymą mała, dodana do podstawowego akordu wzmacnia dążenie Dominanty do rozwiązania na
tonikę
.
Jeśli dodana jest seksta (częściej seksta wielka), powstaje akord z dodaną
sekstą
(w tym wypadku nie możemu mówić o akordzie sekstowym - to określenie jest bowiem przynależne do pierwszego
przewrotu
trójdźwięku). Funkcyjnie najczęściej jest to tonika z dodaną sekstą (T6) lub
subdominanta
z dodaną sekstą (S6).
Akord zmniejszony (zbudowany z dwóch tercji małych) z dodaną sekstą małą w harmonice funkcyjnej jest
dominantą
septymową w pierwszym przewrocie (pryma jest przeniesiona o oktawę w górę). Akord zmniejszony z dodana seksta wielką praktycznie niewystępuje, znacznie częściej zamiast niego używa się akordu nonowego bez prymy.
Rozwiązywanie dysonansów w czterodźwiękach
Akordy septymowe rozwiązujemy na akord położony kwintę/tercję niżej lub sekundę wyżej (np. D na T, D na TIII (to połączenie występuje rzadko ze względu na małą toniczność akordu na III stopniu), D na TVI); septyma dąży do rozwiązania o sekundę małą w dół.
Dodana septyma wielka (spotykana rzadziej) może występować jako opóźnienie prymy.
Akordy sekstowe rozwiązujemy na akord położony kwintę wyżej, tzn. T6 na D; S6 na T. Seksta, mimo że w znaczeniu interwałowym jest konsonansem, to dodana do trójdźwięku jest dysonansem, dlatego że nie należy do akordu (wiążę się z tym zagadnienie podziału w harmonice dysonansów na rzeczywiste (2>,2,4<,5>,7,7<) i pojęciowe).
Sekstę rozwiązujemy na tercję następnego akordu, prowadząc ją o sekundę do góry.
Seksta może również występować jako opóźnienie
kwinty
.
Zobacz też