Władysław II Jagiellończyk
Władysław II JagiellończykWładysław II Jagiellończyk z łaski Bożej król Węgier, Czech, Dalmacji, Chorwacji, Ramy, Serbii, Galicji, Lodomerii, Kumanii i Bułgarii oraz książę Śląska i Luksemburga, jak również margrabia Moraw i Łużyc, etc. | |
król Czech
| Okres panowania | od
1471
do
1516
| Poprzednik |
Jerzy z Podiebradów
| Następca |
Ludwik II Jagiellończyk
|
król Węgier
| Okres panowania | od
1490
do
1516
| Poprzednik |
Maciej Korwin
| Następca |
Ludwik II Jagiellończyk
| Dane biograficzne | Dynastia |
Jagiellonowie
| Urodzony |
1456
| Zmarł |
1516
| Ojciec |
Kazimierz IV Jagiellończyk
| Matka |
Elżbieta Rakuszanka
| Żona |
Barbara
Beatrycze
Anna
| Dzieci |
Anna
Ludwik
|
Władysław II Jagiellończyk (ur.
1 marca
1456
w
Krakowie
, zm.
13 marca
1516
w
Budzie
) - król czeski od
1471
, węgierski od
1490
, syn króla polskiego
Kazimierza IV Jagiellończyka
i
Elżbiety Rakuszanki
, córki króla Niemiec, Czech i Węgier
Albrechta II Habsburga
. Droga do władzy Walka o tron czeskiWładysław został w
1470
roku wyznaczony na następcę tronu przez
króla czeskiego
Jerzego z Podiebradów
w zamian za pomoc Polaków w walce Jerzego z
królem węgierskim
i pretendentem do czeskiej korony,
Maciejem Korwinem
. Układem w Grazu Kazimierz Jagiellończyk uzyskał poparciem dla sukcesji syna w Czechach ze strony
cesarza rzymsko-niemieckiego
Fryderyka III Habsburga
. W
1471
roku Jerzy zmarł, a zdominowany przez sprzyjających Jagiellonom
utrakwistów
sejm czeski zebrany w
Kutnej Horze
wybrał Władysława na króla. Władysław zobowiązał się doprowadzić do unormowania stosunków państwa czeskiego z papieżem
Sykstusem IV
i spłacić długi Jerzego ciążące na czeskim skarbie. Walki z Węgrami trwały nadal. Korwin, cieszący się poparciem papieża i czeskich katolików używał tytułu króla czeskiego, już wcześniej opanował
Śląsk
,
Morawy
i
Łużyce
. W
1474
roku Władysław zawarł w Norymberdze przymierze przeciw Węgrom z cesarzem. Tymczasem dyplomacja papieska zabiegała o sojusz Krzyżaków i Węgrów przeciw Czechom oraz Polsce. W tym samym roku wojsko polskie pokonało Węgrów pod Swanowicami i przystąpiło do oblężenia
Wrocławia
, którego jednak nie zdołało zdobyć. Później Kazimierz Jagiellończyk nie mógł więcej wspierać syna zbrojnie, sejm polski w Piotrkowie nie zezwolił na dalszą wojnę. Władysław wkroczył do opanowanej przez Korwina Austrii, został jednak pokonany. Cesarz, jako senior władców czeskich, był zmuszony przekazać inwestyturę na Czechy królowi Węgier. Pod naciskiem stanów czeskich zawarto pokój w Brnie w
1478
roku, potwierdzony rok później w
Ołomuńcu
. Na jego mocy obaj pretendenci mieli używać tytułu króla czeskiego, a Korwin utrzymał władzę w opanowanych prowincjach. Walka o tron węgierskiW
1490
r., po śmierci Macieja Korwina doszło do podwójnej elekcji na
Węgrzech
: wybrano jednocześnie Władysława oraz jego brata,
Jana Olbrachta
. Władysław ożenił się z wdową po Korwinie, królewną neapolitańską Beatrycze. Między braćmi wybuchła wojna. W
1491
r. Władysław pokonał Olbrachta w
bitwie pod Koszycami
. Przy mediacji ojca walczących doszło w Koszycach do ugody, na mocy której królem czeskim pozostał Władysław, a Jan Olbracht uzyskał prawa do korony w razie jego bezpotomnej śmierci. Niedługo potem ten ostatni zerwał porozumienie i wojna wybuchła na nowo. W
1491
r. Węgry najechał inny pretendent, król niemiecki
Maksymilian I Habsburg
. Na mocy układu w Preszburgu Władysław zapewnił mu prawa do następstwa tronu, w ten sposób przekreślając układ z własnym bratem. Olbracht wznowił działania wojenne i dopiero w
1492
r. został ostatecznie pokonany w bitwie pod Preszowem przez magnata węgierskiego sprzymierzonego z Habsburgami, Jana Zapolyę. W tym samym roku zmarł Kazimierz i Jan Olbracht objął po nim tron w Polsce. W
1494
doszło do zjazdu Jagiellonów w Lewoczy, gdzie Jan Olbracht i pozostali bracia postanowili wspierać Władysława jako króla Węgier. W
1497
Władysław nie udzielił Janowi Olbrachtowi obiecanej pomocy wojskowej podczas wyprawy tego ostatniego do
Mołdawii
, co przyczyniło się do polskiej
klęski pod Koźminem
. Mimo to w
1498
r. bracia zawarli przymierze przeciw
Turkom Osmańskim
. Zdobywszy koronę Węgier Władysław i jego współpracownicy stanęli przed trudnym zadaniem opanowania sytuacji w kraju. Skarb był pusty po latach kosztownej, mocarstwowej polityki Macieja Korwina, a wsie grabiła jego Czarna Armia, od lat już nieopłacana. Z tą ostatnią rozprawiła się w dużej mierze na własną rękę węgierska szlachta. Król w rękach magnatów Rozwój przywilejów szlacheckichZnany ze swej powolności i słabego charakteru, Władysław II łatwo ulegał naciskom
magnatów
i rywalizującej z nimi
średniej szlachty
. Ta ostatnia na Węgrzech bardzo się zaktywizowała i w ostatnich latach
XV
stulecia ochoczo zbierała pod bronią na corocznych zjazdach. W
1495
r. próbowano nawet wprowadzić prawo powszechnego udziału szlachty w sejmie (a nie przez posłów), choć projekt upadł na skutek oporu magnatów. Podczas serii takich zjazdów szlachta wysuwała pod adresem króla kolejne postulaty polityczne i społeczne, wymusiła na Władysławie m.in.: przekształcenie Rady Królewskiej z ciała mianowanego przez władcę w wybierane przez
sejm
, ograniczenie czasu trwania obrad sejmu (do 15 dni), wykluczenie duchownych z obejmowania godności świeckich oraz, przejściowo, niedopuszczenie cudzoziemców do dziedziczenia korony. Mimo że wszystkich postulatów nie zrealizowano (wpływowi magnaci nie godzili się na pełne uzależnienie władcy od szerszych kręgów szlachty), to jednak władza królewska została w dużej mierze uzależniona od sejmu, czemu Władysław nie potrafił się sprzeciwić. W czasie pobytów króla na Węgrzech, Czechy podobnie stały się widownią sporów pomiędzy elitą magnacką a pomniejszymi panami. Oba stany działały natomiast zgodnie przeciwko miastom i
chłopom
. W
1487
roku sejm czeski odebrał chłopom prawo do zmiany pana lub przeprowadzki do miasta, a w
1490
roku całkowicie przypisał ich do ziemi (glebae adscriptum). W
1500
roku Władysław nadał przywileje szlachcie czeskiej, m.in: zgodził się na kodyfikację prawa (tzw. Konstytucję Władysławowska), która ustanawiała trzy izby sejmowe: magnacką, szlachecką i mieszczańską, przy czym dla ostatniej przewidywano tylko głos doradczy i tylko w sprawach dotyczących miast. Z czasem miasta czeskie, w przeciwieństwie do węgierskich, zdołały umocnić swoją pozycję w sejmie, jednak oba państwa znalazły się w rękach oligarchii magnackich, umiejętnie sterujących uległym królem i nastawianą wrogo głównie do niższych stanów szlachtą. Wojna chłopska na WęgrzechW
1513
r. papież
Leon X
ogłosił krucjatę przeciw Turkom, a rok później kanclerz i
prymas
Węgier w jednej osobie, kard.
Tamás Bakócz
(sam pochodzenia chłopskiego) zebrał liczną armię chłopską, która miała wyruszyć na Bałkany. Pod naciskiem szlachty węgierskiej, niezadowolonej z odpływu mas pracujących ze wsi krucjatę odwołano, a zawiedzione tłumy chłopów zwróciły się przeciw elitom. Panów okrzyknięto złem, przeciw któremu należy prowadzić krucjatę. Do buntu dołączył się
plebs
miast oraz mniejszości etniczne,
Rumuni
,
Rusini
i
Serbowie
. Rebelię próbował powstrzymać król Władysław, wydając specjalną odezwę, w której obiecywał wolność tym, którzy się poddają, ale groził śmiercią upartym buntownikom. Początkowo powstańcy odnieśli parę sukcesów, zwłaszcza w Siedmiogrodzie. Decydujące starcie, pod Temeszvárem, przegrali. Słabo zorganizowani i uzbrojeni ulegli przewadze regularnej armii magnackiej pod wodzą wojewody siedmiogrodzkiego,
Jana Zapolyi
i
Stefana Batorego
. Po kilku kolejnych, drobnych sukcesach rebelia ostatecznie upadła. Przywódcy powstania,
Dózsa
i Mészáros zostali spaleni na stosie. W tym samym roku sejm węgierski uchwalił przypisanie chłopów do ziemi (glebae adscriptum, podobnie jak wcześniej w Czechach), a także zakaz obejmowania dostojeństw kościelnych i noszenia broni przez chłopów. W ten sposób umocniła się patrymonialna dominacja szlachty węgierskiej nad chłopstwem. Król wobec polityki HabsburgówW
1476
r. Władysław II poślubił
Barbarę Hohenzollernównę
, córkę margrabiego
Brandenburgii
Albrechta Achillesa
, jednak wycofał się z tego małżeństwa, kiedy Barbara straciła księstwo głogowskie. W
1498
r. sejm węgierski uchwalił zakaz dopuszczania obcych posłów do obrad szlachty wybierającej króla. Węgierska średnia szlachta chciała w ten sposób wyeliminować Habsburgów z rozgrywek o węgierski tron. W
1500
roku zawarł w Budzie przymierze z Polską i
Francją
przeciw Turkom Osmańskim i Habsburgom. Dla umocnienia układu Władysław pojął za żonę
Annę de Foix
, córkę francuskiego możnego
Gastona II de Foix
. W
1505
r. sejm węgierski ostatecznie zamknął cudzoziemcom drogę do węgierskiej korony, ale Władysław potajemnie zawarł pakt z Maksymilianem I w Wiener-Neustadt, przyznając mu na powrót prawa sukcesyjne. Maksymilian wkroczył na Węgry i zajął Pożoń i Sopron, domagając się cofnięcia uchwał sejmu. Zawarto więc kolejną umowę w Wiedniu, w której oficjalnie potwierdzono następstwo tronu dla Habsburgów. W
1506
urodził się jednak jedyny syn Władysława
Ludwik II Jagiellończyk
, co teoretycznie przekreślało możliwość austriackiego dziedziczenia. Ostatecznie w
1515
r. w Wiedniu cesarz adoptował Ludwika, a w
1517
r. zaaranżowano małżeństwa Anny Jagiellonki, córki Władysława z wnukiem cesarza,
Ferdynandem Habsburgiem
oraz Ludwika Jagiellończyka z wnuczką cesarza,
Marią Habsburg
. Ze względu na słabość charakteru i gnuśność, zyskał od Węgrów przydomek Dobzse (w tłumaczeniu z polskiego na łacinę rex bene - "król dobrze", od nadużywania tego słowa). Genealogia- córka
Zygmunta Luksemburskiego
- córka
Albrechta III Achillesa
, wdowa po
Henryku XI głogowskim
- wdowa po
Macieju Korwinie
- żona
Ferdynanda I Habsburga
, matka
Elżbiety Habsburżanki
,
Maksymiliana II Habsburga
,
Katarzyny Habsburżanki
,
Karola Styryjskiego
Bibliografia- W. Felczak, Historia Węgier, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1983.
- D. Hay, Europa w XIV i XV wieku, PIW, Warszawa 2001. .
- M. Serwański, J. Dobosz (red.), Słownik władców Europy średniowiecznej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2002. .
- S. A. Sroka, Historia Węgier do 1526 roku w zarysie, Bydgoszcz 2000. .
- B. Zientara, Historia powszechna średniowiecza, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2002. .
Inne hasła zawierające informacje o "Władysław II Jagiellończyk":
Nadciśnienie tętnicze
...
Oddychanie komórkowe
...
Sztuka
...
Władysław Komar
...
1484
...
1499
Aragonii
i
Walencji
,hrabia
Barcelony
1479
Ferdynand II Katolicki
1516
Elektor
Branden-burgii
1486
Jan Cicero
14991499
Joachim I Nestor
1535
KsiążęBawarii--Landshut
1479
Jerzy Bogaty
1503
KsiążęBawarii-Monachium
1460
Zygmunt
1501
1465
Albert IV Mądry
1503
Cesarz Chin
1487
Hongzhi
1505
Król Czech
1490
Władysław II Jagiellończyk
1516
Król Danii
1481
Jan Oldenburg
1513
Egipt
1498
Kansuh
1500
Francja
1498
Ludwik XII
1515
HrabiaHolandii
1494
Filip I Piękny
1506
WładcaInków
1493
Huayna Capac
1527
Lord Irlandii
1485
Henryk VII Tudor
1509
CesarzJaponii
1464
Go-Tsuchimikado(後土御門天皇)
1500
Kalif
1497
Al-Mustamsik
1508
Król ...
XVI wiek
...
Elegia
...
1408
...
1398
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Władysław II Jagiellończyk":
218b Sprawa polska podczas II wojny światowej (plansza 4)
...
230b Kryzysy ideologiczne, gospodarcze i społeczne w Polsce Ludowej (plansza 4)
...
219 Kultura, nauka i oświata w okresie II wojny światowej (plansza 3)
...
|