Zwornik – w instalacjach: to dwuczęściowy łącznik
rur
płuczkowych.
Zwornik (klucz) – jako termin z dziedziny historii architektury: jeden z (
klińców
) w łuku arkady, w łuku sklepiennym. Usytuowany w najwyższym punkcie
sklepienia
lub
łęku
. Określany też jako kliniec szczytowy, kliniec kluczowy. Zazwyczaj o nieco większych wymiarach niż pozostałe
ciosy
kamienne lub
cegły
. Przenosił siły ściskające. Często był ozdabiany. Określenie klucz częściej stosuje się w odniesieniu do łęku,
archiwolty
, natomiast zwornik – w odniesieniu do sklepienia.
Zworniki w arkadzie
Klucz był zdobiony na parę różnych sposobów:
przez wysunięcie klińca szczytowego (zwornika) i ozdobienie płaskorzeźbą
przez zastosowanie innego materiału lub koloru
przyozdobienie płytką zdobioną
herbem
,
ornamentem
, rzeźbą, mocowaną do klucza i zakrywającą go.
Antyk: zwornik wysunięty z łuku z dekoracją z wolutą i rzeźbą
Średniowiecze: rzeźba wtapiająca się w kamień, bez ruchu klińca
Średniowiecze: kamienny klucz opuszczony z łuku ceglanego. Ratusz Toruń.
Zworniki w sklepieniach
Zworniki w łękach sklepiennych (gurtach) nie były przyozdabiane. Dopiero po wprowadzeniu sklepień krzyżowo-żebrowych, w miejscu przecięcia się żeber, miejsca te akcentowano:
przez płytkę kamienną ozdobioną herbem, maską, itp.
przez dekorację umieszczoną bezpośrednio na klińcu szczytowym, np. w kształcie rozety
przez rzeźbę figuralną lub cały zespół takich rzeźb
przez kwiaton zwieszający się ze zwornika
Wraz z rozwojem sklepień przybywało żeber, a co za tym idzie miejsc przecinania się ich między sobą. Czasem i te miejsca, pomimo że nie występował w nich typowy, uzasadniony konstrukcyjnie zwornik, były również ozdabiane.
kamienny zwornik i ceglane żebra: inny kolor – inny materiał
płytka kamienna z płaskorzeźbą przykrywająca zwornik. Chełmno
Wiatr na Ziemi nie może wiać szybciej niż 520 km/h, jest to spowodowane siłami, które wpływają na cząsteczki powietrza (m .in. przyciąganie, tarcie, różnice ciśnień powietrza).