nowela
nowela - (wł. novella - nowość) – utwór niewielkich rozmiarów, pisany prozą, charakteryzujący się wyraźnie zarysowaną i sprawnie skrojoną akcją główną, mocno udramatyzowaną, która zmierza do punktu kulminacyjnego, a następnie do puenty. Fabuła noweli jest zazwyczaj jednowątkowa, pozbawiona epizodów pobocznych, rozbudowanych opisów przyrody oraz szczegółowej charakterystyki postaci. Jej treść dotyczy pewnego zdarzenia, opartego na wyrazistym motywie, z pozoru nieistotnym (np. kamizelka, sokół), ale często nabierającym znaczeń symbolicznych. Niemiecki pisarz Paul Heyse określił ów motyw mianem "sokoła". Stworzył on tzw. teorię sokoła, opartą na wnikliwej analizie noweli Giovanniego Boccaccia pt. Sokół.
W noweli akcja toczy się w określonym czasie i miejscu, a osobą opowiadającą jej przebieg, zazwyczaj w sposób obiektywny, jest narrator. Ukazywane przez niego wydarzenia mają swoje przyczyny i skutki.
Formą literacką przypominającą nowelę jest opowiadanie.
Geneza
Początków noweli należy upatrywać w tradycji ustnej. Gatunek ten narodził się w Jonii (położonej w Azji Mniejszej), jednak rozwinęli go i upowszechnili Grecy, którzy przejmowali wiele wątków z tradycji kultury wschodniej, ubierając je później w greckie realia. Utwory te opowiadały głównie o przygodach i przeżyciach miłosnych. Najsłynniejszy zbiór nowel w starożytnej Grecji to Milesiaka Arystyda z Miletu, który nie zachował się do czasów obecnych, jednak liczne wzmianki o nim świadczą o popularności dzieła w świecie antycznym.
Klasyczny model noweli nowożytnej ukształtował się we Włoszech w okresie renesansu, a jego najdoskonalszym przedstawicielem był Giovanni Boccaccio - autor Dekameronu.
Nowelistyka polska w okresie pozytywizmu
Pozytywizm jest okresem rozwoju nowelistyki polskiej. Pisarze chętnie wykorzystywali formę noweli, tworząc ponadczasowe arcydzieła gatunku. Główne cechy noweli pozytywistycznej:
-
doskonale nadawała się do celów moralizatorskich
- podejmowała aktualną tematykę, bohaterem był zwykły człowiek ukazany w codziennych realiach życia, które odsłaniało niezwykłość lub tragizm ludzkiego losu
- cechowała ją plastyczność obrazowania
- opisywała istotę i sens haseł pozytywistycznych (asymilacja Żydów, praca organiczna, emancypacja kobiet, praca u podstaw)
- była komplementarna wobec powieści, przybliżała fragment malowidła epoki
- opisywała rzeczywistość w autentycznej przestrzeni i czasie historycznym
- często ukazywała bohatera zdeterminowanego przez środowisko
- pokazywała obrazy nędzy, a także wykroczenia i zbrodnie, które owa nędza powodowała
- nierzadko stanowiła pogranicze publicystyki interwencyjnej, odsłaniała grozę ludzkiego położenia
- ukazywała portret bohatera i jego biografię.
Noweliści pozytywistyczni dostrzegali niesprawiedliwość społeczną - często dokumentowali ją poprzez szczegółowy opis i analizę niepożądanych zjawisk.
Inne hasła zawierające informacje o "nowela":
Maciej Słomczyński
...
Pokolenie "Współczesności"
...
Włodzimierz Lenin
Nikołaj Czernyszewski
- typ ascetycznego i zdysplinowanego rewolucjonisty, całkowicie poświęconemu sprawie. Jego nowela Co robić? stała się elementarzem dla radykałów zarówno w Rosji, jak ...
II Rzeczpospolita
stanu (
przewrót majowy
1926
) ustrój państwa uległ modyfikacji w trybie zmiany
konstytucji
(
nowela sierpniowa
) i faktycznego sposobu wykonywania władzy, w konsekwencji został przekształcony w ...
Literatura – przegląd chronologiczny
...
Antoni Lange
...
Neil Gaiman
Chłopaki Anansiego, która również dostała się na listę New York Timesa oraz
nowela
Koralina, nagrodzona Bram Stoker Award w
2002
oraz Hugo i Nebulą ...
Pełniący obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
przypadku zastosowanie miałoby również zastępstwo Prezydenta przez
Marszałka Sejmu
.Zasad tych nie zmieniła
nowela sierpniowa
– ustawa z
2 sierpnia
1926
zmieniająca i uzupełniająca Konstytucję ...
Giovanni Boccaccio
Semper, Warszawa 2006. Zobacz teżliteratura okresu odrodzenia Linki zewnętrzne
Utwory Boccacia
(
wł.
)
Sokół Boccaccia (nowela z Dekameronu) po polsku
Utwory Boccaccia w różnych językach
...
Allgemeines bürgerliches Gesetzbuch
wieku. Dopiero w czasie
I wojny światowej
poddano go poważniejszej nowelizacji: I nowela 1914 – zmiany w dziedzinie prawa osobowego, spadkowego i rzeczowego, II ...
Inne lekcje zawierające informacje o "nowela":
Geneza Syzyfowych prac (plansza 7)
1895 roku ukazują się dwa ważne zbiory krótszych form narracyjnych, takich, jak nowela, opowiadanie, szkic: „Rozdziobią nas kruki, wrony” oraz „Opowiadania”. Kolejny okres twórczości ...
Opowieść o tułaczce, tęsknocie i poszukiwaniu własnego miejsca - H. Sienkiewicz ˝Latarnik˝ (plansza 16)
...
Opowieść o tułaczce, tęsknocie i poszukiwaniu własnego miejsca - H. Sienkiewicz ˝Latarnik˝ (plansza 2)
...
|