Safona
Safona - Safo, Sapfo (gr. Σαπφώ, łac. Sappho) – najsławniejsza poetka starożytnej Grecji z przełomu VII i VI wieku p.n.e., wybitna przedstawicielka poezji lirycznej (liryka eolska).
Imię tej największej, lirycznej poetki greckiej brzmiało - według strof jej poezji Psafo, starożytni podają również inne formy: Sapfo, Saffo czy też Safo. Urodziła się na wyspie Lesbos (Lesvos), prawdopodobnie w największym jej mieście - Mitylenie. Datę urodzin poetki określa się pomiędzy latami 664 p.n.e. a 650 p.n.e. Zachowały się brązowe monety z Mityleny przedstawiające Safonę grającą na lirze a także monety z miasta Eresos wybite z okazji wizyty poetki w tym mieście (choć to być może właśnie Eresos było rodzinnym miastem Safony). Urodziła się w zamożnej i znaczącej rodzinie arystokratycznej. Ojciec - Skamandronymos (zwanym też Skamonem lub Kamonem) osierocił ją wcześnie pozostawiając wraz z trzema braćmi w opiece matki - Kleuis (Kleis). Najstarszy z braci - Larichos pełnił zaszczytną funkcję podczaszego w Prytanejonie - budynku ogniska państwowego, rodzaju dzisiejszego ratusza. Charakos był bogatym kupcem i osiedlił się w Naukratis, strategicznie położonej koloni greckiej w delcie Nilu. W Egipcie Charakos zakochał się nieszczęśliwie w heterze Doriche co doprowadziło go do ruiny finansowej i przysporzyło wstydu całej rodzinie. Najmniej wiadomo o trzecim bracie poetki Eurogyjosie.
Według Sudy z X w. Safona wyszła za mąż za mężczyznę o imieniu Cercylas. Teza ta nie ma potwierdzenia w żadnym innym źródle.
W strofach swej poezji wspomina z czułością córkę Kleis (tradycyjnie nadano jej imię babki). Z czasem Safona staje się przewodniczką - nauczycielką koła (z gr. thassos) ku czci muz i bogini Afrodyty. Miejscem spotkań grupy młodych, niezamężnych dziewcząt z arystokratycznych rodów staje się dom Safony. Safona kształciła dziewczęta w muzyce, grze na instrumentach (lirze zwanej barbitonem), poezji i tańcu aż do czasu ich zamążpójścia. Poetka obdarzała swe podopieczne serdeczną przyjaźnią i gorącym uczuciem. Ku nim skierowane są najpiękniejsze liryki miłosne, homoerotyczne, przepojone radością wspólnego pobytu i smutkiem, gdy idąc za mąż opuszczały koło. Zachowały się także pieśni weselne - epitalamia - dedykowane młodym oblubieńcom. Od miejsca zamieszkania Safony, czyli wyspy Lesbos pochodzi określenie lesbijka, czyli kobieta orientacji homoseksualnej.
Zachowała się waza z Attyki (datowana na ok. 480 p.n.e.) przedstawiającą Safonę i poetę Alkajosa. Alkajos darzący Safonę gorącym, przyjacielskim uczuciem pisze o niej: "fiołkowłosa, czysta, uśmiechnięta Safo".
Dzieła Poetki
Spuścizna poetki to ponad 6000 wierszy zawartych w dziewięciu księgach. Do dziś zachowało się zaledwie kilkanaście z czego wiele odkryto w ostatnim stuleciu dzięki odkryciom papirusów z Oksyrynchos. Właśnie papirusy - będące przedmiotem handlu (jak dziś książka) rozsławiły imię poetki we współczesnym jej świecie. Ukazana w poezji Safony niezwykła siła kobiecych uczuć, pełna wdzięku i delikatności, wrażliwości i subtelności zaskakuje ogromną intensywnością i bogactwem wyrazu. Żadna kobieta wcześniej (a i tysiące lat potem) nie odważyła się pisać tak szczerze i z tak ogromnym talentem lirycznym. Nic dziwnego, że już współcześni darzyli ją podziwem i zachwytem.
W Syrakuzach wystawiono jej pomnik, przedstawiano ją na malowidłach, wazach, monetach i rzeźbach. Pisali o niej z zachwytem: Platon, Herodot, Arystofanes, Pindar oraz inni. Właśnie obok Pindara i Anakreonta zaliczana była do "trójcy" najwybitniejszych poetów Starożytności. W tym czasie Grecja staje się miejscem burzliwych przemian społecznych związanych z dążeniem "ludu" do współrządzenia. Na Lesbos powołany został urząd Ajsymety - rozjemcy, którym został Pittakos (650 - 570 p.n.e.). W zamęcie spowodowanym początkiem rządów Pittakosa rodzina Safo w obawie o życie opuściła rodzinną wyspę i udała się na Sycylię. Z pobytu tego, powstała później legenda, według której Safona zakochała się w przewoźniku o mitycznym imieniu Faon. Według legendy Faon - demon z orszaku Afrodyty - odrzucił miłość poetki, a ta zawiedziona miała rzucić się w morze z Skały Leukadyjskiej. W rzeczywistości Safona wróciła na Lesbos gdzie dożyła późnej starości. Z tego okresu pochodzą pieśni historyczne i epitafia. Safona zmarła i została pochowana w Eolidzie pomiędzy 604 a 590 p.n.e.
Inne hasła zawierające informacje o "Safona":
Charles Gounod
kompozytor
operowy
.Urodził się w
Paryżu
, gdzie ukończył także konserwatorium. Jego pierwsza opera, Safona, z
1851
przyniosła mu uznanie. Popularna była także opera Romeo i ...
Literatura – przegląd chronologiczny
...
Eros
...
Muzyka w starożytności
...
Homoseksualizm
...
VI wiek p.n.e.
...
Róża
...
Język grecki klasyczny
...
600 p.n.e.
...
Leukada
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Safona":
021a. Życie codzienne w starożytnej Grecji i Rzymie (plansza 11)
brać udział w życiu kulturalnym (np. poetka Myrtis lub prowadząca działalność pedagogiczną Safona). Największą swobodę posiadały hetery, które zwykle były dobrze wykształcone i oczytane ...
013b. Kultura, religia i nauka starożytnej Grecji (plansza 3)
była żyjąca na przełomie VII i VI w. p.n.e., pochodząca z Mitylene Safona, która pozostawiła po sobie wiele pięknych hymnów i pieśni miłosnych subtelnie ...
|