Ładunek - inaczej patron (od niem. Patrone) - historycznie
nabój
- pierwowzór współczesnego
naboju zespolonego
, znane użycie w
polszczyźnie
ok.
1601
[1].
Zawinięta w papierową tulejkę porcja
czarnego prochu
do oddania pojedynczego strzału wraz z
pociskiem
[2]. Ułatwiało to ładowanie
broni odprzodowej
. Ładunki przechowywane były w
ładownicy
.
W Polsce, (po raz pierwszy w Europie), wprowadzenie ładunków przypisuje się królowi
Stefanowi Batoremu
w ramach reform wojska (
piechota wybraniecka
[3]).
Zastąpiły używane dotychczas
prochownice
, zwłaszcza w wojsku, eliminując stosowanie
przybitki
i
flejtucha
, (zmięty papier stanowił przybitkę). Ułatwiały ładowanie i tym samym zwiększały szybkostrzelność, choć wymagały wówczas kosztownego
papieru
(
papier czerpany
). Rozpowszechnione w końcu XVII i XVIII w.. Stosowane do II poł. XIX w. - do momentu wprowadzenia broni odtylcowej (np.
karabinu Dreyse wz. 1849
, karabin Sharps M1948,
karabin norweski M1842
) z
nabojem zespolonym
.
Podczas ładowania broni[4], należało odgryźć przednimi zębami[5] koniec ładunku, podsypać proch na
panewkę
, resztę prochu wsypać do
lufy
[6], następnie wsunąć do lufy zmięty papier z opakowania ładunku (jako
przybitkę
), a na końcu
pocisk
, ubijając wszystko
stemplem
.
Przypisy
- ↑ hasło ładunek [w:]
SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I 1. POŁOWY XVIII WIEKU
(
pol.
).
PAN
Instytut Języka Polskiego. [dostęp 2010-07-27].
- ↑ sporządzanie ładunków - Maciejewski, str. 155, rys. 21 (za franc. "Règlement de Bardin", 1807)
- ↑ str. 13 [w:] Marian Maciejewski: Broń palna wojsk polskich 1797-1831. Wrocław:
Ossolineum
,
1980
, s. 165. .
- ↑ opis ładowania broni na 12 temp - w: "Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego..."
- ↑ (ciekawostka) - brak przednich zębów zwalniał od służby wojskowej
- ↑ dla karabinu piechoty wz. 1777 AN IX Francja: waga podsypki 1,0 g waga prochu 12,24 g za: Maciejewski, "Broń palna..", str. 38
Literatura
- Roman Matuszewski: Muszkiety, arkebuzy, karabiny.... Warszawa: Rytm,
2000
. .
- Marian Maciejewski: Broń palna wojsk polskich 1797-1831. Wrocław:
Ossolineum
,
1980
, s. 165. .
- Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego, przełożony z francuskiego na polskie [przekład francuskiego regulaminu z 1791 przez
Cypriana Godebskiego
]. Jasna Góra:
1807
(reprint 2000 ?).
Linki zewnętrzne
Zobacz też