Dioskurowie
DioskurowieDioskurowie (zw. także Tyndarydami,
gr.
Διόσκουροι Dióskouroi, ’synowie Zeusa’,
łac.
Dioscuri, Gemini, ’bliźnięta’), Kastor (
gr.
Κάστωρ Kástōr,
łac.
Castor) i Polideukes (także Polydeukes, Polluks,
gr.
Πολυδεύκης Polydeúkēs,
łac.
Pollux) –
mit. gr.
bliźniacy
,
herosi
,
Argonauci
. Uchodzili za synów boga
Zeusa
[1][2] i
Ledy
, żony króla
Sparty
[1][2]. Byli braćmi
Heleny
[1][2] i
Klitajmestry
[1][2], a także Filonoe (Fylonoe)[3],
Timandry
[3] i Fojbe (Febe)[4]. Jedna z wersji mitu podaje, iż tej samej nocy królowa Leda oddała się Zeusowi (uwiódł ją pod postacią łabędzia)[5] i swojemu mężowi, królowi
Tyndareosowi
. Stąd za ojca Polideukesa i Heleny uważano Zeusa, natomiast Kastora i Klitajmestry – męża Ledy[1]. W związku z tym nazywano czasami Dioskurów Tyndarydami (gr. Tyndaridai ’synowie Tyndareosa’)[1][2][5]. Brali udział w wyprawie
Argonautów
, polowaniu na
dzika kalidońskiego
i wojnie z
Amazonkami
. Porwali obie córki króla Leukipposa, Fojbe[6] i Hilajrę (Hilaejrę)[6], narzeczone synów króla
Afareusa
–
Idasa
i
Linkeusa
. Łączyła ich szczera braterska miłość. Po śmierci Kastora (Polideukes, w odróżnieniu od Kastora, był nieśmiertelny)[2]
Zeus
obydwu przemienił w
gwiazdozbiór
nieba północnego, aby na zawsze pozostali razem. Nazywano „Dioskurami” (ogniami Kastora i Polluksa)
ognie świętego Elma
[1][7]. | Kiedy raz płynęli statkiem i rozszalała się gwałtowna burza, tak że już znikąd nie oczekiwano ratunku, nagle dwie gwiazdy jak dwa płomyki spadły z nieba i osiadły na głowach braci. Natychmiast nawałnica przeszła i morze wygładziło się – szerokie i spokojne. Żeglarze znają te ogniki, które wśród burzy zapalają się na szczytach masztów, i nazywają je dzisiaj ogniami św. Elma. Gdy Kastor w pewnej bitwie padł martwy, Polideukes nie chciał pozostać sam na świecie i Zeus obydwu przeniósł między gwiazdy, gdzie błyszczą jako Bliźnięta [8]. |
W
sztuce starożytnej Grecji
najczęściej przedstawiano ich jako nagich młodzieńców, z wieńcami na głowach i
pochodnią
. Mityczni Dioskurowie (Kastor i Polideukes) są utożsamiani z gwiazdozbiorem
Bliźniąt
(Gemini)[2][9][10][11]. Imionami ich nazwano najjaśniejsze gwiazdy w gwiazdozbiorze Bliźniąt –
Kastor
(Castor)[12] i
Polluks
(Pollux)[13] oraz jeden z księżyców
Saturna
–
Polideukes
. Zobacz teżPrzypisy- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 76. .
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6
Vojtech Zamarovský
: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, ss. 109-110. . (
słow.
); polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej.
- ↑ 3,0 3,1 Pierre Grimal,
op. cit.
, s. 356.
- ↑ Pierre Grimal, op. cit., s. 205.
- ↑ 5,0 5,1 Vojtech Zamarovský, op. cit., s. 257.
- ↑ 6,0 6,1 Pierre Grimal, op. cit., s. 208.
- ↑
ognie świętego Elma
. W: Encyklopedia, Portal Wiedzy PWN [on-line]. Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 1997-2010. [dostęp 2010-06-10]. Cytat: „ognie świętego Elma, słabe, przeważnie ciche wyładowania w atmosferze ziemskiej; mają postać świecących wiązek pojawiających się na ostrych narożach i krawędziach przedmiotów; występują w czasie burz”.
- ↑ Bohaterowie. W:
Jan Parandowski
: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 156. .
- ↑ Anton Hajduk, Ján Štohl (red.): Encyklopédia astronómie. Bratislava: Obzor, 1987, ss. 640-641. ISBN 65-045-87 EAS. (
słow.
)
- ↑ Marie Benediktová, Petra Písařová:
Hvězdy - Názvosloví - Gemini
(
cz.
). W: Astronomia, Astronomický server Fakulty pedagogické Západočeské univerzity v Plzni [on-line]. 2000-2010. [dostęp 2010-06-09].
- ↑ Aaron J. Atsma:
Katasterismoi (Gemini, Zodiac Constellation)
(
ang.
). W: The Theoi Project: Greek mythology. Exploring mythology in classical literature and art. [on-line]. 2000-2008. [dostęp 2010-08-17].
- ↑ Anton Hajduk, Ján Štohl (red.), op. cit., s. 268.
- ↑ Anton Hajduk, Ján Štohl (red.), op. cit., s. 483.
Linki zewnętrzne-
Dioscuri (Castor1 and Polydeuces (Pollux)
. W: Greek Mythology Link. [dostęp 2010-06-10]. (
ang.
)
-
Dioscuri
,
Castor
,
Polydeuces
. W: Greek Mythology Names Index. [dostęp 2010-08-17]. (
ang.
)
-
Dioskouroi
. W: The Theoi Project: Greek mythology. Exploring mythology in classical literature and art. [dostęp 2010-06-10]. (
ang.
)
-
Dioscuri
(William Smith: Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, 1867). W: The Ancient Library. The complete classics bookshelf on the web. [dostęp 2010-08-17]. (
ang.
)
-
The Theogony of Hesiod
(translated by Hugh G. Evelyn-White). W: The Internet Sacred Text Archive. [dostęp 2010-08-17]. (
ang.
)
Inne hasła zawierające informacje o "Dioskurowie":
Zeus
...
Jajko w kulturze
...
Fojbe (tytanida)
...
Argonauci
...
Herakles
...
Świątynia Kastora i Polluksa
...
Palikowie
...
Klitajmestra
...
Leda
...
Kastor i Polluks
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Dioskurowie":
Hasło nie występuje w innych lekcjach!
|