Rosyjska para sportowa Maria Pietrowa i Aleksiej Tiсhonow podczas wykonywania programu
Łyżwiarstwo figurowe – zimowa dyscyplina
sportu
, polegająca na jeździe na
łyżwach
oraz wykonywaniu dodatkowych elementów:
skoków
,
piruetów
, kroków,
spiral
oraz podnoszeń. Często łączy się je w sekwencje i kombinacje. Jest to sport podobny do
gimnastyki artystycznej
, więc wymaga również zdolności tanecznych, poczucia rytmu, dobrej giętkości ciała oraz koordynacji ruchów. Dlatego łyżwiarze trenują też balet i gimnastykę. Zawody rozgrywane są indywidualnie, w parach bądź w zespołach (tzw. formacjach). Łyżwiarstwo figurowe jest jedną z dyscyplin
zimowych igrzysk olimpijskich
. Jest ono jednym z najpopularniejszych sportów zimowych.
Łyżwiarstwem figurowym na świecie kieruje
Międzynarodowa Unia Łyżwiarska
(International Skating Union, ISU), która została założona w
1892
. W Polsce działa
Polski Związek Łyżwiarstwa Figurowego
.
Konkurencje
Obecnie na zawodach rozgrywane są następujące konkurencje:
Kategorie wiekowe
Istnieje kilka podziałów – zależnie od kraju i zawodów – łyżwiarzy ze względu na ich wiek i umiejętności. Najczęściej i najszerzej spotykany jest podział na:
- seniorów
- juniorów
- juniorów młodszych / novice
- młodziki (klasa złota, klasa srebrna, klasa brązowa i klasa wstępna).
W Polsce, spotyka się czasami również kategorie :
- Młodzieżowców (wymagania techniczne, jak dla Seniorów, ale z górnym ograniczeniem wiekowym – zwykle 18 lat) oraz
- Juniora Młodszego A i B (wymagania techniczne, odpowiednio, jak dla Juniorów i Juniorów Młodszych, z innymi wymaganiami wiekowymi).
mała dziewczynka na treningu
Inne funkcjonujące kategorie :
- Senior
- Junior
- Novice
- (Pre-Novice)
- Intermediate
- (Pre-Intermediate)
- Juvenile
- Pre-Juvenile
- Preliminary
- Pre-Preliminary
- Senior
- Junior
- Novice
- Gold
- Pre-Gold
- Silver
- Pre-Silver
- Bronze
- Pre-Bronze
- Preliminary
- Senior
- Junior
- Novice
- Debs
- Springs
- Cubs
- Chicks
Adult Skating
- czytaj :
Adult figure skating
W
USA
,
Kanadzie
i krajach Europy Zachodniej dynamicznie rozwijająca się kategorią startową jest adult skating, w ramach której w profesjonalnie organizowanych przez ISU zawodach krajowych i międzynarodowych, we wszystkich konkurencjach łyżwiarskich, startują osoby uprawiające łyżwiarstwo rekreacyjnie. Dominuje w tej kategorii młodzież, zwłaszcza panie, ale nie brak i ludzi starszych. W roku
2003
zawodnik amerykański jako pierwszy w tej kategorii wykonał skok potrójny – toeloopa. W
Niemczech
rozgrywane są co roku zawody międzynarodowe dla dorosłych łyżwiarzy amatorów. Na marzec
2010
planowane są pierwsze takie (choć krajowe) zawody w Polsce, w ramach Pucharu Łodzi.
Zawodników dzieli się na grupy wiekowe, a w ramach nich, na umiejętnościowe :
- Adult Pre-Bronze
- Adult Bronze
- Adult Silver
- Adult Gold
- Masters Novice
- Masters Junior
- Masters Senior
Sędziowanie
Na chwilę obecną (sezon
2008
/
2009
) równolegle funkcjonują dwa systemy oceniania – system szóstkowy (potocznie zw. starym systemem) oraz
Code of Points
(system nowy, cały czas ulepszany, wprowadzony po zamieszaniu z ocenianiem na
Igrzyskach w Salt Lake City
).
System szóstkowy
W starym systemie oceniania każdy z dziewięciu sędziów (w konkurencji tańców obowiązkowych par tanecznych sześciu) przyznawał dwie oceny w rozpiętości od 0.0 do 6.0 (np. 4.6, 5.9). W pierwszej nocie oceniano wartość techniczną programu, w drugiej wrażenie artystyczne; bardzo często druga ocena była wyższa od pierwszej. Jeżeli dany zawodnik(cy) otrzymali niższą ocenę pierwszą, a wyższą drugą (np. 5.7:5.8 a ich konkurenci 5.8:5.7) to wygrywał(li) u danego sędziego, gdyż decydującą była ocena za wrażenie artystyczne. Wystawiając oceny sędziowie porównywali zawodnika(ów) względem siebie i ustawiali na określonym miejscu (np. zawodnik mógł wygrać dany program gdy przez pięciu sędziów został on oceniony na 1 miejscu a przez czterech na 2). System ten opierał się na zasadzie odejmowania punktów za błędy. Po obejrzeniu programu każdy sędzia decydował jaką ocenę przyznałby, gdyby program został wykonany bezbłędnie, a następnie dokonywał odjęć. Za programy wykonane na najwyższym poziomie mogła być przyznana tzw. "ocena marzeń" 6.0 (szóstka). Po zakończeniu kolejnych konkurencji zawodnikom przypisywano punkty ułamkowe wedle zajętych miejsc, co wynikało z ważności programów (np. program dowolny był ważniejszy od krótkiego dlatego stanowił 60% oceny łącznej (końcowej) a program krótki 40% dlatego pierwszy zawodnik po p. krótkim dostawał 0.4 pkt następni 0.8, 1.2, 1.6, pierwszy po p. dowolnym 0.6 kolejni 1.2, 1.8, 2.4 – średnia ważona). Po podsumowaniu wyników w ocenie łącznej lepszy był zawodnik z mniejszą ilością punktów ułamkowych. System ten opierał się na bardzo subiektywnych ocenach sędziowskich, co najlepiej można było zauważyć przy ocenianiu sportowców z własnego kraju.
Code of Points
Potocznie zwany nowym systemem, został wprowadzony w
2002
, po aferze z sędziowaniem na
Igrzyskach Olimpijskich w Salt Lake City
. Przez pierwszy sezon stosowany na próbę podczas zawodów z serii
Grand Prix
. Od sezonu
2004
/
2005
wykorzystywany podczas
Mistrzostw Europy
,
Mistrzostw Świata
i
Mistrzostw Czterech Kontynentów
oraz na większości mniejszych imprez międzynarodowych i zawodach krajowych.
W systemie tym zawodnicy mają ściśle określoną liczbę i rodzaj elementów, jakie muszą wykonać. Każdy element ma swoją wartość bazową. Sędzia główny i kontroler techniczny po występie nazywają poszczególne wykonane elementy i określają stopień trudności niektórych z nich, a sędziowie oceny oceniają jakość ich wykonania poprzez pozostawienie wartości bazowej, bądź dodanie/odjęcie od 1 do 3 punktów. Do każdej noty sędziów oceny (od –3 do 3) przypisana jest wartość określona w tabeli wartości (
ang.
Scale of Values, SoV). Notę za każdy element wylicza się poprzez odrzucenie ocen skrajnych, podstawienie wartości z tabeli SoV pod pozostałe noty i wylicznie z nich średniej. Noty za każdy element techniczny są następnie sumowane. Do tak powstałej oceny za wartość techniczną (
ang.
Technical Element Score, TES), dochodzą tzw. komponenty, w ramach których oceniane są m.in. połączenia elementów, choreografia, interpretacja itp. Sędziowie wystawiają za nie od 0,25 do 10,00 punktów – z dokładnością do 0,25. Skrajne noty są odrzucane, a z pozostałych wylicza się średnią (dla każdego komponentu oddzielnie). W ten sposób powstałe noty, są mnożone przez konkretne mnożniki – zależnie od tego, czy był to program krótki, kwalifikacyjny, czy dowolny (taniec obowiązkowy, oryginalny lub dowolny). W ten sposób wylicza się notę za komponenty programu (
ang.
Program Components Score, PCS). Dodatkowo, zawodnik może stracić punkty za upadek (1.00 za każdy, a jeżeli upadek spowoduje przerwę w programie dłuższą niż 10 sekund to dodatkowo 1.00 za każde następne rozpoczęte 10 sekund), zbyt długi lub zbyt krótki program (1.00 za każde 5 sekund), niewłaściwy strój lub rekwizyt (1,00) oraz zakazane elementy (2.00 za każdy). Punkty te odejmowane są od sumy TES i PCS. W wyniku tych obliczeń powstaje nota łączna za program – segment (
ang.
Total Segment Score, TSS).
Noty łączne ze wszystkich segmentów są sumowane i wygrywa osoba, która zdobyła najwyższą liczbę punktów. W przypadku remisu decyduje nota łączna za później rozegrany segment.
Ważniejsze zawody
Pierwsze zawody w łyżwiarstwie figurowym zorganizowano już w
1871
w
Wiedniu
. Zawody łyżwiarskie pojawiły się bardzo wcześnie na
Igrzyskach Olimpijskich
, a, co ciekawe, były to
Letnie Igrzyska Olimpijskie
w
1908
w
Londynie
. Rozdano wówczas medale w konkurencjach indywidualnych i par sportowych. Drugi raz łyżwiarstwo figurowe pojawiło się na
Letnich Igrzyskach Olimpijskich
w
Antwerpii
w
1920
. Dopiero w
1924
zorganizowano pierwsze
Zimowe Igrzyska Olimpijskie
w
Chamonix
, na których pojawiło się oczywiście łyżwiarstwo.
Jeszcze dłuższą tradycję mają
mistrzostwa świata
i
mistrzostwa Europy
w tej dyscyplinie. Mistrzostwa świata organizowane są: dla mężczyzn – od
1896
, dla kobiet – od
1906
, dla par sportowych – od
1908
, a dla par tanecznych – od
1951
. Natomiast mistrzostwa Europy organizowane są: dla mężczyzn – od
1891
, dla kobiet i dla par sportowych – od
1930
, a dla par tanecznych – od
1954
.
Od sezonu
1998
-
1999
organizowany jest cykl imprez
Grand Prix
, podczas którego startują najlepsi zawodnicy. Cykl ten jest oddzielnie rozgrywany dla kategorii
juniorów
.
Mistrzostwa Polski
rozgrywane są od
1922
, kiedy to przyznano tytuły mistrzowskie w jeździe indywidualnej mężczyzn oraz w parach sportowych. Od
1930
rozgrywane są zawody w jeździe indywidualnej kobiet, a od
1956
– w parach tanecznych.
Linki zewnętrzne