Simon de la Vallée - Riddarhuset |
Jean de la Vallée - kościół Jadwigi Eleonory w Sztokholmie |
Nicodemus Tessin - Drottningholm |
Nicodemus Tessin st. - katedra w Kalmarze |
Nicodemus Tessin mł. - Pałac Królewski w Sztokholmie |
Lambert van Haven - Kościół Najświętszego Zbawiciela - Kopenhaga |
Amalienborg - pałac Frederika VIII, projekt - Nicolai Eigtved, nadzór - Laurids de Thurah |
Bergen - Damsgård hovedgård
XVII wiek
nie był pomyślnym okresem dla państw
skandynawskich
.
Finlandia
była zależna od
Szwecji
a
Norwegia
od
Danii
. Pomiędzy Dania a Szwecją do
1660
r. trwała wojna o dominację na
Bałtyku
. Szwecja prowadziła także wojny z
Polską
i
Rosją
. Dania i Szwecja brały też udział w
wojny trzydziestoletniej
po stronie protestantów. Stagnacja gospodarcza nie sprzyjała rozwojowi architektury. Panujący
luteranizm
sprzyjał wzorowaniu się na
architekturze niemieckiej
,
holenderskie
i
francuskiej
ograniczając jednocześnie wpływy
włoskie
. Powstają budowle o
elewacjach
ceglanych
z niewielkim udziałem kamienia, o stromych
dachach
i wysokich
szczytach
ozdobione detalem barokowym. Najczęściej w postaci łamanych
tympanonów
w
portalach
i zwielokrotnionych
pilastrów
.
Wśród państw skandynawskich najciekawiej reprezentują się osiągnięcia architektów w Szwecji.
Szwecja
Wpływy klasycyzującej architektury
holenderskiej
opartej na
palladianizmie
widoczne są w dziełach dwóch francuskich architektów - Simona i Jean'a de la Vallée. Najważniejszym dziełem Simona de la Vallée był projekt Domu Szlachty -
Riddarhuset
(
1641
–
1674
) w
Sztokholmie
. Prace przy budowie tego obiektu, po śmierci ojca, kontynuował jego syn - Jean. Dziełem Jean'a Vallée są też dwa sztokholmskie kościoły zbudowane na
planie centralnym
–
Katarzyny
(
1656
i
Jadwigi Eleonory
(
1658
).
Nicodemus Tessin starszy
oraz
Nicodemus Tessin młodszy
(ojciec i syn), dwaj szwedzcy architekci, reprezentują nieco odmienny kierunek baroku. Ich dzieła nawiązują do wzorów włoskiego baroku. W pracach Tessina młodszego widoczny jest wpływ sztuki
Berniniego
. Najważniejsze dzieła Nicodemusa Tessina starszego to:
Do najważniejszych prac Nicodemusa Tessina młodszego należą:
Pod koniec XVII wieku i w pierwszej połowie XVIII w. w architekturze szwedzkiej pojawiają się wpływy francuskiego
rokoko
. Carl Härleman podejmuje dzieło Tessina młodszego i aranżuje wnętrza zamku królewskiego w Sztokholmie oraz letniego pałacu Drottningholm w stylu rokoko. Projektuje m.in. obserwatorium astronomiczne w Sztokholmie.
Norwegia
Do Norwegii zdominowanej przez rodzime formy
drewnianego
budownictwa nowe style architektoniczne trafiały ze znacznym opóźnieniem. Dodatkowo, początek XVII wieku to okres stagnacji gospodarczej. Dopiero w drugiej połowie XVII i w XVIII wieku następuje poprawa sytuacji. W drugiej połowie XVIII wieku wyodrębnia się warstwa bogatszego, rodzimego mieszczaństwa. Z sytuacji gospodarczej wynika zastój w architekturze. Dopiero w XVIII wieku, w Norwegii powstają nieliczne kościoły i dwory budowane w stylu baroku i rokoko.
Przykłady zabytków:
Dania
Duńska architektura okresu baroku opiera się na wzorach zaczerpniętych z protestanckich państw takich jak: Niemcy, Szwecja i Holandia. Jednocześnie oddziałują na nią wpływy płynące z Francji i Włoch. Powstaje przede wszystkim architektura świecka, w której łączą się elementy północnego renesansu i gotyku z barokowym detalem. Budownictwo zostało zdominowane przez działalność zagranicznych architektów (przeważnie francuskich i niemieckich) preferujących przenoszenie na grunt Danii wzory architektoniczne z ich państw. Powstają budowle czasem malownicze ale nie budzące powszechnego zachwytu. W drugiej połowie XVIII wieku wyraźnie widoczne są wpływy francuskiego rokoka.
Przykłady zabytków -
Kopenhaga
:
-
Kościół Najświętszego Zbawiciela
– zbudowany w latach
1682
–
1696
przez Lamberta van Haven, wzorowany na baroku holenderskim, wieża o wysokości 90 m została dobudowana w
1749
-
1750
przez Lauridsa de Thurah,
-
Amalienborg
- barokowo-rokokowy pałac królewski zaprojektował Nicolai Eigtved, zbudowany w latach
1749
–
1760
. Na kompleks składają się cztery, prawie identyczne, pałacowe skrzydła zlokalizowane wokół wewnętrznego dziedzińca. Po śmierci Nicolai Eigtved'a prace kontynuował
Lauritz de Thurah
.
Zobacz też
Literatura
- Tadeusz Broniewski, Historia architektury dla wszystkich, Wydawnictwo Ossolineum, 1990 r.
- Sztuka baroku, red. Rolf Toman, Kōln: Kōnemann 2000
- Sztuka Świata, t. 7, praca zbiorowa, Wydawnictwo Arkady, 1994 r.
- David Watkin, Historia architektury zachodniej, Wydawnictwo Arkady 2006 r.