www.szkolnictwo.pl

merkantylizm

merkantylizm - lub ustrój merkantylny – system poglądów ekonomiczno-politycznych, który pojawił się we wczesnym okresie nowożytności, wywodzący się z bulionizmu – teorii mówiącej, że posiadanie metali szlachetnych równa się bogactwu.

Termin merkantylizm został ukuty w 1776 r. przez słynnego ekonomistę Adama Smitha, który wywiódł go z łacińskiego słowa mercari, oznaczającego "handlować", "prowadzić handel", które z kolei pochodzi od słowa merx oznaczającego "towar". Początkowo używany był wyłącznie przez swoich krytyków, do których zaliczał się też Adam Smith.

Wcześniej termin merkantylizm pojawił się w 1664 r. w O zasadach merkantylizmu Jeana Baptiste Colberta.

Ostatnim merkantylistą brytyjskim był James Denham-Steuart (1712-1780).

Założenia i praktyka merkantylizmu

Merkantyliści uważali, że:

• źródłem bogactwa państwa jest rozwinięty eksport przewyższający import,
• kraje europejskie bezpośrednio ze sobą konkurują,
• kraj, który ma najwięcej bogactwa wygrywa tę konkurencję,
• kruszec złoty i srebrny jest synonimem bogactwa.

Głównym wnioskiem płynącym z tych reguł – reguł, które przez całe stulecia określały stosunki międzynarodowe – było to, że kluczowym elementem w powiększeniu przez dany kraj swoich zasobów metali szlachetnych jest korzystny bilans handlowy. Każdy kraj musiał eksportować więcej dóbr i usług niż importuje, oczywiście o ile nie był w stanie zwyczajnie wytwarzać dużych ilości własnych metali szlachetnych. Przykładowo, Anglia założyła kolonie na półkuli zachodniej po części aby posiadać własne źródło drewna i nie musieć kupować go w obszarze bałtyckim. Było to ważne dla przemysłu stoczniowego, a więc w tworzeniu potęgi morskiej. Merkantylizm był siłą napędową kolonializmu, w myśl zasady, że wielkie imperium to klucz do bogactwa.

Podstawowym dogmatem merkantylizmu było twierdzenie, że eksportowanie materiałów surowych lub niewykończonych jest szkodliwe dla kraju (narodu), ponieważ więcej bogactwa można by uzyskać z ich przemysłowego przetwarzania w kraju. Dlatego np. Anglia zabroniła eksportu niewykończonego materiału (do szycia) do Holandii.

Jako zła postrzegana była również zależność od handlu zagranicznego. Aby sobie z nią poradzić, Anglia wprowadziła Akty Nawigacyjne, które zabraniały wstępu do angielskich portów każdemu statkowi, który nie był angielski ani nie przewoził dóbr wyprodukowanych w kraju swego pochodzenia. Rezultatem tego było ograniczenie możliwości prowadzenia handlu przez kolonie brytyjskie z krajami innymi niż Anglia.

Europejski merkantylizm siedemnastego i osiemnastego wieku był również odpowiedzialny za wzrost konfliktów międzynarodowych w tamtym okresie. Uważano, że skoro poziom handlu światowego jest stały, to jedyną metodą zwiększenia handlu jednego kraju jest odebranie go innemu krajowi. Z teoriami merkantylistów można bezpośrednio łączyć niektóre wojny, jak np. angielsko-holenderskie czy francusko-holenderskie.

Jednym z najważniejszych zarzutów podnoszonych przeciw Wielkiej Brytanii pod koniec XVIII wieku przez rewolucjonistów amerykańskich było stosowanie ceł przez ten kraj. Teoria merkantylistyczna zakłada, że jeśli ktoś pragnie, aby jego imperium miało tak wiele złota jak tylko możliwe, to jego kolonie nie powinny płacić złotem za sprowadzane z zagranicy dobra. Restrykcje handlowe ograniczały więc handel z innymi potęgami, zmuszając kolonistów do nabywania wykończonych dóbr wyłącznie od rządzącego imperium i płacenia za nie cen na poziomie o wiele wyższym niż efektywny wg Adama Smitha.

Obecność małej, posiadanej przez Holandię i od czasów Hugona Grocjusza (który żył w latach 1583-1645) wspierającej ideę wolnego handlu karaibskiej wyspy St Eustace odegrała ogromną rolę w późniejszej rewolucji. Wyspa ta była otwarta dla wszystkich i nie nakładała w ogóle żadnych ceł. Jej gubernator zdecydował się powitać statek SS Andrea Doriao, który pływał pod banderą Kongresu Kontynentalnego.

Inne hasła zawierające informacje o "merkantylizm":

Oliver Cromwell zostały uchwalone 9 października 1651 roku „ akty nawigacyjne ”, ustawy kluczowe dla budowy merkantylizmu w Anglii. Lord protektorPostępująca niewydolność Parlamentu Kadłubowego i zastój reform spowodowały ...

Historia myśli ekonomicznej Okres królewski4.2 Okres republiki4.3 Okres cesarski5 Myśl ekonomiczna w średniowieczu6 Merkantylizm6.1 Krytyka merkantylizmu7 Fizjokratyzm8 Ekonomia klasyczna8.1 Angielska ekonomia klasyczna8.2 Francuska ekonomia klasyczna9 Szkoła historyczna10 ...

Leseferyzm ...

Makroekonomia ...

Historia Rosji się jednym z ważniejszych uczestników polityki w Europie . W gospodarce został wprowadzony merkantylizm . Car sprawował opiekę nad miastami oraz mieszczanami i rozwijał przemysł metalurgiczny. ...

Chrystian IV Oldenburg Danii i Norwegii w 1648 jako Fryderyk III . Polityka ekonomicznaKról prowadził politykę merkantylizmu . Zakładał liczne manufaktury (pierwszą i najważniejszą była manufaktura włókiennicza założona w ...

Andrzej Maksymilian Fredro (1668) Militarium [...] libri II ( 1668 ). W dziedzinie gospodarki opowiadał się za merkantylizmem , w dziedzinie polityki - za demokracją , w dziedzinie moralności – za ...

Administracja stosowano wówczas pojęcia "obywatel"),ingerowała aktywnie w życie gospodarcze, wprowadzając w życie doktrynę merkantylizmu opierała się na stosowanych współcześnie zasadach: centralizacji, koncentracji, fachowości, hierarchiczności, resortowości. We ...

Historia Francji środowisko potencjalnej opozycji. Wolna od walk wewnętrznych Francja przeżywała okres prosperity. Polityka merkantylizmu (J.B. Colbert) przyczyniła się do wzrostu bogactwa i przewodniej roli w ...

Armand Jean Richelieu ...

Inne lekcje zawierające informacje o "merkantylizm":

110 Absolutyzm francuski (plansza 14) ...