Kolumna to dzielnica
Łasku
(ok. 5 tys. mieszkańców), nad
drogą krajową nr 14
z
Łodzi
do
Wrocławia
.
Historia
Nazwa Kolumna pojawiła się w źródłach pisanych w
XVII
w., gdzie wspomina się o pracującym tu
młynie
. Możliwe jest, że nazwa pochodzi od Samuela Nadolskiego, właściciela Łasku w l.
1635
-
1661
, który w
herbie
miał właśnie kolumnę (Porównaj:
korab
). Ta osada młynska (wraz z karczmą) była położona nad
Grabią
, kilkaset metrów w górę
rzeki
od ujścia Pałusznicy.
W
1752
r. zapisano, że była tu walcownia
miedzi
(czynna do
1917
r.). W
1826
r. osada liczyła 5 domów z 29 mieszkańcami. Na mapie kwatermistrzowskiej z
1839
r. opisano ją jako odrębną osadę (zwaną dziś Starą Kolumną), a na mapie przemysłowej
Królestwa Polskiego
z
1885
r. zaznaczono tu kuźnicę (miedzi?).
W końcu
XIX
w. Kolumna liczyła 12 zagród z 76 mieszkańcami i wraz z dobrami łaskimi należała do Szweycerów. W
1928
r. Janusz Szweycer wydzielił ze swoich dóbr ziemskich kilkaset hektarów, które przeznaczył pod budowę miejscowości letniskowej. Miejscowości tej nadano nazwę Las-Kolumna. Plan parcelacji wykonał architekt Antoni Jawornicki nawiązując do idei miast ogrodów Ebenzera Howarda.
W latach
1928
-
1929
rozparcelowano tereny leśne, wtyczono rynek, place pod szkołę,
kościół
, pocztę, i przystanek
PKP
. Dla sprawnej organizacji sprzedaży placów powołano Towarzystwo Przyjaciół Letniska Kolumna. Wkrótce powstało 30 pensjonatów oraz ok. 160 domów letniskowych. W ten sposób powstało letnisko zwane Miasto-Las-Kolumna. Dzieliło się ono na trzy części: Pałusznicę (od szosy do Grabi-Pałusznicy), Doliwę (między szosą a torami) i Cygankę – na pn. od torów.
W latach
1941
-
1942
Kolumnę skolonizowano niemieckimi osadnikami z
Wołynia
i
Besarabii
. Po wojnie część pensjonatów przejął
Fundusz Wczasów Pracowniczych
. W
1960
r. powiększono obszar Kolumny o części przyległych wsi Przygoń i Orpelów. Pojawiło się budownictwo jednorodzinne. W
1973
r. Kolumna została włączona w granice Łasku.
W Kolumnie przez wiele lat przebywał i tworzył Rafał Orlewski, autor m.in. "Igliwia" (Łódź 1972), książki, której akcja toczy się w Kolumnie.
Religia
W Kolumnie przy ul. Letniej 5 znajdowała się Synagoga. Jej budynek był mocno przebudowany, prawdopodobnie bejt ha-midrasz, spełniający też funkcję domu modlitwy dla Żydów przebywających tu na letnisku. Obok niej znajdował się dom rabina. Nieliczni miejscowi Żydzi należeli zapewne do gminy w Łasku, istniejącej tam co najmniej od 1714 r.
Obecnie w Kolumnie znajduje się kościół katolicki pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W 1942 r. Niemcy wybudowali budynek przystosowany na salę zebrań. Po wojnie został przemianowany na kościół, który określa się mianem "Kościół stary". Obecnie wyburzony a na jego miejscu znajduje się pas zieleni oraz kostka. 22 VI 1981 r. rozpoczęto budowę "Nowego kościoła". Projekt kościoła w pierwotnej wersji przygotował zespół architektów w składzie: Mariusz Gaworczyk, Leszek Łukoś, Ludwik Mackiewicz. Realizowany jest projekt zmodyfikowany przez zespół w składzie: Piotr Filipowicz, Janusz Frey, Mirosław Rybak. Po wielu latach budowy 30 maja 2004 arcybiskup łódzki Władysław Ziółek konsekrował "Nowy Kościół". Parafia liczy 6,5 tys. parafian.
Szlaki turystyczne
Sport
Na lata 60. ubiegłego wieku przypada główny rozwój sportu zorganizowanego w Kolumnie. W Pogoni – bo taką nazwę nosił klub – istniało kilka sekcji: piłki nożnej, podnoszenia ciężarów, tenisa stołowego, szachów i brydża sportowego. Siedzibą klubu był popularny "MEKSYK" przy ul. Letniej. Pierwsze pełnowymiarowe boisko trawiaste powstało na przełomie lat 1967/68 obok działek pracowniczych przy ul. Przedwiośnie. Działalność klubu ustała po rundzie jesiennej 1975 r. z powodu zabrania przez władze Łasku boiska na działki budowlane.
Jesienią 2000 r. ponownie powołano do życia klub piłkarski "Pogoń Kolumna", który swymi tradycjami nawiązuje do swojej poprzedniczki. Po awansie do IV ligi łódzkiej w 2007 roku, rozwiązano zespoły juniorskie a klub przenieniesiono do Łasku ze względu na brak zainteresowania władz miejskich w rozbudowie stadionu. Obecnie klub gra na stadionie miejskim.
Literatura
- Dronka T., Letnisko Kolumna, [w:] "Na sieradzkich szlakach" nr 3/35/1994/, s.15-17, (2 plany).
- Sędzikowska R., Dawne budownictwo letniskowe w Kolumnie, [w:] "Na sieradzkich szlakach" nr 1-4/69-72/2003/XVIII, s.25-27.
Zobacz też
Linki zewnętrzne