Potrójny portret kardynała Richelieu, 1637
Maria Magdalena, The National Museum of Western Art w Tokio
Philippe de Champaigne (ur.
26 maja
1602
w
Brukseli
, zm.
12 sierpnia
1674
w
Paryżu
) – francuski malarz doby
baroku
.
Z pochodzenia Flamand, w 1621 opuścił Brukselę i przyjechał do Paryża, gdzie podjął współpracę z
Nicolasem Poussin
. Od 1628 był nadwornym malarzem
Marii Medycejskiej
, później
Ludwika XIII
i kardynała
Mazarina
. Oprócz tworzenia obrazów na zamówienie dworu, brał także udział przy tworzeniu
Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby
; od 1653 był jej rektorem.
Od 1638 był związany z
jansenistami
z
Port-Royal
. W latach 40. XVII wieku rozgorzał spór między członkami tego ruchu a jezuitami.
Ludwik XIV
postanowił zlikwidować klasztor Port-Royal, dla którego de Champaigne malował obrazy. W 1664 malarz stanął w obronie klasztoru, po czym odsunięto go od dworu, choć nie pozbawiono tytułu malarza królewskiego.
Obrazy Philippe'a de Champaigne cechował realizm, statyczna kompozycja i zazwyczaj chłodna gama barw. Ślady po jego flamandzkim rodowodzie, takie jak bogata faktura i drobiazgowość, poddawał klasycznym rygorom. W portretach koncentrował się na pogłębionej analizie psychologicznej, jednocześnie wiernie oddając fizjonomię portretowanego. Postać przedstawiał często albo na neutralnym tle, albo na tle kotary bądź fragmentu architektury i pejzażu. Wykorzystywał także motyw obramienia okiennego, w którym umieszczał portretowaną osobę. W obrazach religijnych starał się wiernie obrazować tekst biblijny.
Portretował najważniejsze osoby ówczesnej Francji: Ludwika XIII, kardynała
Richelieu
,
Pascala
, ale także jansenistów, m.in. matkę Angelikę Arnauld,
Saint-Cyran
i Arnauld d'Andilly. W 1662 namalował obraz wotywny Ex-voto (Zakonnice z Port-Royal) w podzięce za uzdrowienie swojej sparaliżowanej córki, przebywającej w klasztorze.
Portret kardynała Richelieu, ok. 1637, National Gallery w Londynie | | |
Bibliografia
- Couchoud J.P., Sztuka francuska, Warszawa 1981, t.1.
- Dulewicz A., Encyklopedia sztuki francuskiej, Warszawa 1997, .
- K. Secomska, Malarstwo francuskie XVII w., Warszawa 1985, .