Pierwszy rząd Antoniego Ponikowskiego – gabinet pod kierownictwem premiera
Antoniego Ponikowskiego
, utworzony
19 września
1921
roku przez
Naczelnika Państwa
Józefa Piłsudskiego
po ustąpieniu
rządu Wincentego Witosa
. Rząd ustąpił
5 marca
1922
roku.
Utworzenie rządu
Dnia 13 września 1921 r. zebrał się Konwent Seniorów. Marszałek Sejmu Wojciech Trąmpczyński chciał zaproponować Naczelnikowi Państwa Józefowi Piłsudskiemu kandydaturę Stanisława Głąbińskiego na stanowisko premiera. Próba ta nie udała się z powodu sprzeciwu PPS, PSL "Wyzwolenia" i PSL "Piasta" i Konwent rozszedł się bez skutku. W tej sytuacji należało powołać rząd oparty na podobnych siłach politycznych, jak zdymisjonowany
rząd Witosa
.
16 września 1921 r. misję utworzenia rządu powierzono rektorowi Politechniki Warszawskiej prof. Antoniemu Ponikowskiemu. W wywiadzie prasowym oświadczył, że ma zamiar powołać rząd bezpartyjny i fachowy. Desygnowany premier odbył konsultacje ze wszystkimi klubami sejmowymi, przy czym na plan pierwszy w tych rozmowach wysunęły się problemy gospodarcze, zwłaszcza sprawy ściągania podatków.
Dnia 20 września 1921 r. ogłoszono skład nowego rządu:
Ministrem skarbu mianowano po kilku dniach Jerzego Michalskiego.
Nowy gabinet nie miał większości w sejmie i w działalności swej musiał liczyć, prócz poparcia centrum, na tolerancję przede wszystkim stronnictw lewicowych, obawiających się rządów endecji i na poparcie Naczelnika Państwa, który również pragnął nie dopuścić endecji do władzy.
Dymisja rządu
Spór o statut oraz sposób przyłączenia Litwy Środkowej (Wileńszczyzny) wzbudzał kontrowersje wśród ugrupowań sejmowych. Rząd przyjął 21 lutego 1922 r. projekt statutu ziemi wileńskiej z ograniczonym samorządem, z sejmem wileńskim, z prezesem ziemi wileńskiej jako władzą wykonawczą. Podkreślenie odrębności ziemi wileńskiej przejawiało się w tytulaturze, natomiast rząd Polski miał zagwarantowany wpływ na wszystkie istotne sprawy. W marcu 1922 r. przybyła do Warszawy 20 - osobowa delegacja wybrana przez sejm wileński do rokowań w sprawie połączenia z Polską. Początkowo 13 członków delegacji zgodziło się podpisać Akt Złączenia w brzmieniu rządowym. Rada Ministrów w pełnym składzie pertraktowała 2 i 3 marca 1922 r. z delegacją. Premier Ponikowski zapewnił przedstawicieli Zespołu Stronnictw Narodowych z Wilna (endecja), że projektowany statut ziemi wileńskiej nie będzie zawierał słowa "autonomia". Przedstawiciele prawicy żądali, by uzupełnić tekst Aktu Złączenia stwierdzeniem, że Wileńszczyzna urządzona zostanie "zgodnie z Konstytucją Rzplitej", co miało wykluczyć autonomię. W ostatniej chwili 3 posłów z 13 zdecydowanych na podpisanie Aktu wycofało się. Tylko lewica delegacji (10 osób z 20) podpisała Akt Złączenia. Wobec tego rząd podał się do dymisji. Do Warszawy przybył prawie komplet posłów sejmu wileńskiego. Piłsudski przyjął dymisję.
Zmiany w rządzie
26 września
1921
22 października
1921
7 lutego
1922
Zobacz też