Chansons de geste (ze
starofrancuskiego
"pieśni o czynie",
łac.
gesta) – poezja
epicka
, która pojawiła się u początków literatury francuskiej. Mianem tym określamy powstałe między
XI
a
XIII
wiekiem poematy rycerskie mówiące o przygodach (czynach) historycznych i legendarnych bohaterów. Początkowo funkcjonowały one w przekazach ustnych, ale od około
XII
wieku zaczęto je zapisywać.
Tematyka
Chansons de geste tworzone były przez
trubadurów
w języku starofrancuskim. Zwykle opiewają akty wojennego heroizmu
paladynów
– bohaterów z epoki
Karola Wielkiego
– i ich walki przeciw
Maurom
i
Saracenom
. Do tych legend opartych na wydarzeniach historycznych dodany jest element fantastyczności - wśród wrogów rycerzy obok
muzułmanów
wymienia się olbrzymy, magię i potwory. W miarę jak gatunek ten dojrzewał, udział elementów historycznych i batalistycznych malał, a na pierwszy plan wysuwały się elementy fantastyczne.
Pochodzenie
Pochodzenie chansons de geste jako
gatunku literackiego
jest dyskusyjne. Dziewiętnastowieczny badacz
średniowiecza
Gaston Paris uważał, że pochodzą one od gatunku epiki mówionej zwanej cantilènes, który był mniej więcej współczesny opisywanym w chansons de geste wydarzeniom. Według niego pieśni o czynie były pierwotnie komponowane przez
bardów
, którzy podążali za dworami królów i przywódców wojskowych, jak było w zwyczaju u ludów
celtyckich
i
skandynawskich
. Najstarsze pochodzą z
XI
wieku.
Z kolei inna szkoła – reprezentowana przez
Josepha Bédiera
– utrzymuje, że poematy te były wynalazkiem samych trubadurów, zaprzeczając możliwości istnienia w nich wpływów germańskich. Bédier sugeruje także, że niektóre z opiewanych historii były najpierw wymyślone przez
mnichów
, którzy z ich pomocą prowadzili swoistą reklamę
sanktuariów
, do których udawały się
pielgrzymki
, wiążąc te święte miejsca nie tylko ze świętymi czy cudownymi zdarzeniami, ale także z legendarnymi herosami. W tychże opowieściach najczęściej pojawiają się magiczne
relikwie
.
Przykładem "pieśni o czynie" jest
Pieśń o Rolandzie
.