Enklawa
EnklawaC jest enklawą państwa A i eksklawą kraju B C jest eksklawą państwa B, ale nie jest enklawą państwa A ponieważ dzieli granicę z państwem D Enklawa –
terytorium
otoczone ze wszystkich stron terytorium lądowym innego państwa[1]. Jeżeli stanowi ono część jakiegoś państwa to jest ono jego
eksklawą
. Na przykład
San Marino
stanowi enklawę w terytorium
Włoch
, zaś gmina
Campione
stanowi enklawę w terytorium
Szwajcarii
i
eksklawę
Włoch
. Terminów "enklawa/eksklawa" używa się także dla określenia tego typu terytoriów w skali subnarodowej. Terminu "enklawa" używa się także w przypadku, gdy teren jednego rodzaju jest otoczony terenem innego rodzaju[1], np.
las liściasty
na terenie porośniętym
lasem iglastym
. Wyraz ten pochodzi z
języka francuskiego
, który stanowił język
dyplomacji
. Czasownik enclaver oznaczające 'wbijać się klinem' pochodzi od
łacińskiego
in-clavo, gdzie clavus to 'klin, gwóźdź'. Enklawy są dziedzictwem historycznym i politycznym, choć niekiedy niektóre terytoria stały się faktycznymi enklawami na skutek np. zmiany
biegu rzeki
. Życie w enklawach może być niewygodne z racji oderwania od terytorium macierzystego. Stąd też zainteresowane państwa starają się podpisać umowy regulujące takie kwestie jak dostawy energii, przepływ osób, usługi publiczne dla ludności, itp. Najlepiej zdefiniowana jest sytuacja enklaw w Europie, zwłaszcza w epoce swobodnego przepływu osób w
Unii Europejskiej
. Natomiast w Azji enklawy nadal stanowią nierzadko przedmiot
sporów terytorialnych
. Przykłady enklaw Państwa-enklawyPaństwa-enklawy, otoczone ze wszystkich stron przez inne państwo, nie są eksklawami. Istnieją trzy takie państwa: Terytoria-enklawyCechą charakterystyczną "prawdziwych" enklaw jest to, że by się do nich dostać trzeba poruszać się po terytorium innego państwa. Najbardziej znaną enklawą w
Europie
był
Berlin Zachodni
. Inne mniej znane przykłady, za to nadal istniejące, to: - miasto
Baarle
w południowej
Holandii
to administracyjnie dwa miasta –
belgijskie
Baarle-Hertog to 22 belgijskie enklawy w terytorium holenderskim oraz holenderskie miasto Baarle-Nassau, które samo posiada także 3 enklawy na terenie Belgii oraz jedną małą enklawę wewnątrz jednej z belgijskich enklaw Baarle-Hertog,
-
niemieckie
Büsingen
stanowi enklawę w terytorium
szwajcarskiego
kantonu
Szafuza
,
- włoskie miasto
Campione d'Italia
wewnątrz kantonu
Ticino
(
Szwajcaria
), chociaż w praktyce administrowane jest jako część Szwajcarii, tzn. stanowi część szwajcarskiego obszaru celnego, jego mieszkańcy posługują się
frankiem szwajcarskim
i nie płacą podatków we Włoszech, choć nadal podlegają zwierzchnictwu włoskiemu (
Prowincja Como
),
-
hiszpańskie
miasto
Llivia
położone w południowej Francji, kilka kilometrów na wschód od
Andory
,
- rosyjska enklawa Sankowo-Miedwieże w terytorium
Białorusi
składa się z dwóch wsi,
- autostrada przebiegająca przez wschodnią
Mołdawię
została wymieniona na terytorium o takiej samej powierzchni stając się jednocześnie
ukraińską
enklawą na terytorium Mołdawii,
- wsie Ormidhia i Xylotimbou na
Cyprze
otoczone są przez formalnie niezależną brytyjską bazę
Dhekelia
. Ponadto na terenie bazy znajduje się elektrownia również należąca do Cypru,
- wieś
Sastavci
należąca do
Bośni i Hercegowiny
tworzy enklawę na terytorium
Serbii
w pobliżu miasta
Priboj
.
Poza Europą enklawy można znaleźć także w
Azji
: -
Madha
należąca do
Omanu
stanowi enklawę w terytorium
Zjednoczonych Emiratów Arabskich
, jednocześnie na jej terytorium znajduje się mniejsze terytorium
Nahwa
, które jest eksklawą ZEA wewnątrz Madhy,
- przy
granicy
indyjsko
-
bengalskiej
znaleźć można 92 bengalskie eksklawy na terytorium Indii i 106 indyjskich eksklaw na terytorium Bangladeszu. Ponadto 21 z tych bengalskich eksklaw znajduje się wewnątrz indyjskich eksklaw, oraz 3 indyjskie eksklawy wewnątrz bengalskich. Sytuacja jest niekiedy bardzo skomplikowana, gdy np. największa indyjska eksklawa Balapara Khagrabari zawiera w sobie bengalską eksklawę Upanchowki Bhajni, która zawiera znowu indyjską eksklawę Dahala Khagrabari,
- terytorium
Armenii
zawiera 3 eksklawy
Azerbejdżanu
, dwie z nich to wsie w północno-wschodniej Armenii, a trzecia znajduje się w regionie
Nachiczewan
; istnieje też jedna eksklawa Armenii w terytorium Azerbejdżanu,
-
Kotlina Fergańska
podzielona między
Kirgistan
,
Tadżykistan
i
Uzbekistan
daje liczne przykłady enklaw, m.in. kirgiska wioska Barak w terytorium Uzbekistanu, tadżycka wioska Sarwan także otoczona przez Uzbekistan, tadżycki Kajragasz wewnątrz Kirgistanu, uzbeckie miasta Soch i Szachimardan oraz terytoria Kalasza i Chalmion stanowią enklawy w terytorium kirgiskim.
Szczególne przypadki enklaw stanowią
wyspy
otoczone
wodami terytorialnymi
innego państwa. Są to: Do niektórych terytoriów oderwanych od zasadniczego obszaru kraju można dotrzeć przez wody międzynarodowe. Zazwyczaj w stosunku do nich nie używa się określenia enklawa. Kilka przykładów takich terytoriów to: Praktyczne enklawyNiektóre terytoria, nie oddzielone fizycznie od danego kraju, są łatwiej dostępne poprzez terytorium sąsiedniego kraju. Dzieje się tak zwłaszcza w obszarach
górskich
oraz tam gdzie jedyna dostępna droga prowadzi przez obce terytorium. Takie terytoria nie są teoretycznie enklawami, ale w praktyce tak. Kilka przykładów takich obszarów: -
austriacka
gmina Jungholz jest otoczona prawie zewsząd przez terytorium Niemiec poza jednym miejscem – szczytem góry,
- do Kleines Walsertal,
doliny
w
Vorarlbergu
(Austria), można dojechać jedynie przez położony w
Bawarii
Oberstdorf
,
- szwajcarska wieś
Samnaun
była początkowo dostępna jedynie drogą biegnącą przez Austrię, stąd też została wykluczona w
1892
ze szwajcarskiego obszaru celnego; pomimo, że w latach
1907
-
1912
powstała droga bezpośrednio łącząca z pozostałą częścią Szwajcarii wyjątek ten został utrzymany; z podobnych przyczyn włoska dolina
Livigno
wyłączona jest z unijnego obszaru
VAT
,
- kilka wsi we wschodniej
Estonii
(np. Lutepää) jest dostępnych przez drogę biegnącą przez terytorium
Rosji
. Można poruszać się drogą bez
wizy
, ale tylko pojazdem i nie można się zatrzymywać przed powrotem do Estonii,
- do rosyjskiej wsi Dubki (
est.
Tupka) położonej na zachodnim brzegu
Jeziora Pskowskiego
lądem można dotrzeć tylko od strony estońskiej (
mapka
).
Zobacz teżPrzypisy- ↑ 1,0 1,1 Elżbieta. Sobol: Słownik języka polskiego PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 193. .
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Enklawa":
Chojnik (Karkonosze)
...
Terytorium państwowe
...
Wehrmacht
zawiera wszystkich sprzymierzeńców III Rzeszy:
Armia Czerwona
(we wrześniu 1939 r. w Polsce),
Włochy
(
Enklawa północna
do kwietnia
1945
),
Finlandia
(do lutego 1944) (z powodu wspólnego przeciwnika ...
Trzebież
powiat Uckermünde
1933
-
1945
III Rzesza
,
prowincja Pomorze
,
rejencja szczecińska
,
powiat Uckermünde
1945
-
1946
Enklawa Policka
– obszar podległy
Armii Czerwonej
1946 - 1950
Rzeczpospolita Polska
(
Polska Ludowa
), ...
Adam Ciołkosz
Marksa do Chruszczowa", Londyn 1962; Konspiracyjne wydanie krajowe Wydawnictwo S.l. (1983), Wydawnictwo "Enklawa" (1981);"Opór zbrojny w getcie warszawskim", Londyn 1963;"Karol Marks a Powstanie styczniowe", ...
Brema (kraj związkowy)
...
Frederiksberg
prawa miejskie, własne władze, ratusz itp. Leży wewnątrz granic miejskich stolicy jako Enklawa. Frederiksberg zamieszkuje 95 029 mieszkańców (I
2009
). W mieście znajduje się ...
Karkonosze
...
Ada-Kaleh
...
Lesotho
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Enklawa":
033a.Kultura wczesnego i pełnego średniowiecza. Czas kościołów i wielkich katedr (plansza 11)
...
134. Konflikty zbrojne w Europie i ich przyczyny (plansza 5)
...
048a Wielkie odkrycia geograficzne (plansza 7)
...
|