Permutacja spółgłoskowa, alternacja spółgłoskowa- zjawisko, polegające na regularnej, gramatycznie uwarunkowanej wymianie
spółgłosek
na początku i/lub (zależnie od
sufiksu
) na końcu
rdzenia
wyrazu, zgodnie z wzorcem szeregu permutacyjnego, odpowiednio zachodzą permutacje (dla
języka fulfulde
):
- w - b - mb lub w - g - ng
- y - g - ng lub y - j - nj
- r - d - nd
- f - p - p
- s - c - c
- h - k - k
Spółgłoski w, y, r, f, s, h tworzą szereg
szczelinowy
(1), spółgłoski b, g, d, p, c, k- szereg
zwarty
(2), spółgłoski mb, ng, nj i nd- prenazalizowany (3, niepełny, bo nie podlegają prenazalizacji p, c, k. Spółgłoski l, t,
nosowe
i
glottalizowane
w permutacji nie uczestniczą.
Permutacja na równi z sufiksem jest wykładnikiem
klasy
rzeczownika,
osoby
, związku
rzeczownika
z
przymiotnikiem
.
Aczkolwiek permutacja spółgłoskowa jest potwierdzona tylko dla
języków atlantyckich
z
rodziny językowej
nigero-kongijskiej
, to jednak analogicznymi procesami są
lenicja
i
nazalizacja
w
językach celtyckich
z
indoeuropejskiej rodziny językowej
(podobnym przykładem są wymiany spółgłosek na granicy rdzenia i końcówki w
językach słowiańskich
, na przykład
polskie
róg-rożek, buk- buczek.
Bibliografia