Gąbki pospolite, gąbki zwyczajne, gąbki różnoszkieletowe, gąbki niewapienne (Demospongiae) –
gromada
gąbek
obejmująca większość obecnie żyjących przedstawicieli tej gromady. Zasiedlają wszystkie wody oceaniczne i słodkowodne
Ziemi
. Występują w różnorodnych środowiskach na wszystkich głębokościach, jednak najczęściej w strefach płytkich. Prowadzą na ogół kolonijny tryb życia.
Kolonie
mogą osiągać ogromne rozmiary. Zwartość koloni jest tak duża, że zanikają w niej indywidualne cechy osobnicze. Typem
larwy
charakterystycznej dla tej gromady jest
parenchymula
lub
amfiblastula
. Osobnik dojrzały ma budowę typu
leukon
. Niewielka część gatunków jest bezszkieletowa, jednak większość gatunków ma szkielet zbudowany z igieł krzemionkowych i włókien białkowych, tworzących czasem złożoną sieć. Białkiem tym jest
spongina
. U kilku
rzędów
oprócz igieł sponginowych występują też igły zbudowane z
krzemionki
.
Najbardziej znanym przedstawicielem tej grupy jest gąbka szlachetna (Euspongia officinalis) żyjąca w
Morzu Śródziemnym
. W Polsce pospolicie występuje
nadecznik stawowy
(Spongilla lacustris).
Gąbki pospolite pojawiły się w
kambrze
. W stanie
kopalnym
spotyka się przede wszystkim Demospongiae o szkielecie sponginowo-krzemionkowym, natomiast gatunki o szkielecie organicznym, a tym bardziej bezszkieletowe są spotykane sporadycznie.
Dawniej wykorzystywane były jako delikatny materiał ścierny w jubilerstwie i optyce.
Systematyka
Demospongiae dzielone są na trzy grupy klasyfikowane, w zależności od autora, w randze podgromad lub rzędów:
- Ceractinomorpha – gąbki jednoosiowe
- Homoscleromorpha
- Tetractinomorpha – gąbki czteroosiowe
Przypisy
Bibliografia
- Mały słownik zoologiczny. Bezkręgowce. Warszawa:
Wiedza Powszechna
, 1984, ss. 77-78. .
- Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN
, 2007. .
- Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN
, 2009. .