Generał
GenerałGenerałowie Wojska Lądowe | Oznaczenie stopnia generała | | naramiennik |
naramiennik | | kurtka nieprzemakalna |
kurtka nieprzemakalna | Oznaczenie stopnia generała broni | | naramiennik |
naramiennik | | kurtka nieprzemakalna |
kurtka nieprzemakalna | Oznaczenie stopnia generała dywizji | | naramiennik |
naramiennik | | kurtka nieprzemakalna |
kurtka nieprzemakalna | Oznaczenie stopnia generała brygady | | naramiennik |
naramiennik | | kurtka nieprzemakalna |
kurtka nieprzemakalna |
Generał – wysoki
oficerski
stopień wojskowy
, a także grupa stopni generalskich. Nazwa pochodzi z
łacińskiego
generalis (główny, nadrzędny) i oznaczała początkowo głównego dowódcę wojska lub konkretnego rodzaju broni. W tym znaczeniu, stopień generała, jako naczelnego dowódcy całych sił zbrojnych państwa, zachował się obecnie jedynie w
Szwajcarii
. HistoriaStopień ten, wprowadzony do obiegu w
XVI wieku
we
Francji
, występuje w podobnym brzmieniu w większości armii świata. Później generał stał się zwykłym stopniem wojskowym, podzielono go też na kilka – cztery do pięciu stopni. W części państw poszczególne stopnie generalskie są najwyższymi stopniami wojskowymi, w części wyższym stopniem jest jeszcze
marszałek
, zwany w niektórych państwach feldmarszałkiem czyli marszałkiem polowym lub polnym. Oprócz wojsk lądowych, stopień generała został w większości państw przejęty przez
lotnictwo
(wyjątek w tym zakresie stanowi Wielka Brytania), natomiast odpowiednikiem generała w marynarce wojennej jest
admirał
. Termin "generał" używany jest zarówno jako nazwa konkretnego stopnia generała, jak i jako ogólne określenie stopni generalskich. W armiach niektórych krajów, zwłaszcza znajdujących się w stanie wojny albo rządzonych przez dyktatorów, funkcjonował jeszcze jeden stopień, wyższy od wszystkich generałów i marszałka: był to
generalissimus
. Stopień ten nosił m.in.
Józef Stalin
i
Francisco Franco
. W
Polsce
termin pojawił się od
XVII wieku
, początkowo jako stopień dowódczy wojsk zaciężnych, później także na oznaczenie dowódców
artylerii
. Generał – początkowo dowódca określonego rodzaju wojsk: -
Generał artylerii
(
łac.
generalis artileriae magister) ustanowiony przez
Władysława IV
dla
Korony
w
1637
r., dla
Litwy
w
1638
r. Początkowo powoływany na czas określonej wojny istniał już w
XVI wieku
, po raz pierwszy w
bitwie pod Obertynem
w
1531
r. zw.
starszym nad armatą
. W
1539
r. dowództwo artylerii powierzono
hetmanowi
polnemu, również w tym czasie niestałemu, potem jednak powrócono do pierwotnej koncepcji generała artylerii. Podczas
konfederacji gołąbskiej
domagano się
kadencji
dwuletniej dla generała artylerii, jednak urząd pozostał dożywotni. Generał artylerii podlegał hetmanowi wielkiemu, a od
1775
r. Departamentowi Wojskowemu
Rady Nieustającej
. Zwierzchnik wszystkich
zbrojowni
i
arsenałów
,
prochowni
i
odlewni
dział
(
ludwisarni
), odpowiedzialny za zaopatrzenie armii i arsenałów w
armaty
,
proch
,
amunicję
, rejestry zaopatrzenia, organizowanie
zaprzęgów
i
taboru
artylerii oraz szkolenie artylerzystów. W czasie wojny nierzadko zlecano mu dowództwo innej broni, samodzielnych grup wojska albo członków szyku marszowego lub bojowego. Dysponował funduszem, z którego rozliczał się przed
hetmanem
. Generał koronny z wydatków wyliczał się też na każdym sejmie, litewski od
1717
r. przedkładał rachunki
Trybunałowi Radomskiemu
. Nie obejmowały generałów
incompatibilitates
, nie mogli jedynie sprawować innego urzędu wojskowego. Podwładnymi generała artylerii byli
cejgmistrze
.
- Generał piechoty pojawił się w latach
1651
-
1656
.
- Generałowie inspektorzy – dla ogólnego dozoru jazdy i piechoty: dwóch dla Korony i dwóch dla Litwy, mianowani przez hetmana wielkiego, który wyznaczał im pensję. Pojawili się w pierwszej połowie
XVIII wieku
za panowania
Augusta III
. Zadaniem generałów inspektorów były objazdowe wizytacje wszystkich
pułków
i składanie raportów hetmanowi. Od
1775
r. podlegali Departamentowi Wojskowemu Rady Nieustającej, który zniósł wprawdzie generała litewskiego, lecz pozostałych podniósł w hierarchii przed generałów artylerii i wprowadzając ich do swych sądów.
- Generał prowiantmagister (lata 70. XVII wieku).
- Generał chirurg wojskowy (początkowo urząd niestały, lata 70. XVII wieku)
- Generał
audytor
(
1673
r. – doradca
hetmana
w sprawach
sądowych
dla
wojsk cudzoziemskiego autoramentu
).
Generał – dowódca wyższych jednostek wojskowych, początkowo w
cudzoziemskim autoramencie
, najpierw w
piechocie
i
dragonii
: - generał majorowie
- generałowie lejtnanci (od końca
XVII w.
) starsi od generał majorów.
W czasach
stanisławowskich
generałowie lejtnanci byli dowódcami
dywizji
, a generał majorowie ich zastępcami, zaś dowódcy
brygad
kawalerii narodowej
–
brygadierzy
– zostali zrównani z generał majorami. Istnieli też
generałowie majorowie ziemiańscy
, którzy dowodzili
pospolitym ruszeniem
swojej
ziemi
(
powiatu
). W
1790
r. wraz z ożywieniem urzędu
pisarzy polnych
otrzymali oni stopień generała lejtnanta, najwyższy z wówczas istniejących. Członkami
sztabu
generalnego w dobie
I Rzeczypospolitej
byli ludzie sprawujący następujące urzędy wojskowe (odpowiadające częściowo funkcji generała):
hetman wielki koronny
,
hetman wielki litewski
,
hetman polny koronny
,
hetman polny litewski
,
strażnik wielki koronny
i
strażnik wielki litewski
,
strażnik polny koronny
i
strażnik polny litewski
,
pisarz polny koronny
i
pisarz polny litewski
,
oboźny wielki koronny
i
oboźny wielki litewski
,
oboźny polny koronny
i
oboźny polny litewski
oraz
regimentarze
. Poza wojskowością pojęcia generał w dobie
Rzeczypospolitej szlacheckiej
używano także na określenie
instytucji i urzędów cywilnych
. Generał w okresie
zaborów
W okresie
Księstwa Warszawskiego
istnieli generałowie dywizji i generałowie brygady dowodzący jednostkami (
dywizje
,
brygady
) złożonymi z jednego rodzaju wojska. W
Królestwie Polskim
funkcjonował ponadto stopień generała broni dowodzącego danym korpusem, przy czym generał
jazdy
był starszy (ważniejszy) od generała
piechoty
(nie było generała
artylerii
). Dowódca Korpusu Jazdy był ważniejszy prestiżowo od dowódcy Korpusu Piechoty z powodów historycznych. We współczesnym Wojsku PolskimWe współczesnym
Wojsku Polskim
istnieją cztery stopnie generalskie w wojskach lądowych i lotnictwie, przeznaczone dla najwyższych dowódców z tych korpusów osobowych: | | generał (dawniej
generał armii
) | | | generał broni | | | generał dywizji | | | generał brygady |
W marynarce wojennej odpowiadają im
stopnie admiralskie
. Generał broni jest stopniem "zbiorczym", łączącym w sobie stopnie generałów różnych rodzajów "korpusów" broni: np. generała piechoty, generała artylerii, generała lotnictwa (występujących w przeszłości w wojsku polskim lub współcześnie w wojskach obcych). Za czasów Królestwa Polskiego tj. 1815-1831 r. mianem Korpusu Broni określano cały rodzaj broni, gdyż Korpus Piechoty i Korpus Jazdy (Kawalerii) stanowiły najwyższe szczeble dowódcze tych broni. Insygniami generała są gwiazdki na
naramiennikach
(odpowiednio od jednej do czterech, w zależności od stopnia) i wężyk generalski (zarówno na naramiennikach, jak i na otoku),
lampasy
na spodniach, a także
proporzec
generalski. Obecnie w
Wojsku Polskim
służy ponad 150 generałów. Generałowie (czterogwiazdkowi) w Wojsku Polskim Stopnie generalskie w innych armiach Odpowiedniki polskich stopni generalskich w innych armiachpaństwo | generał brygady | generał dywizji | generał broni | generał (generał armii) | marszałek |
---|
Bośnia i Hercegowina
| Brigadni general | General-major | General-pukovnik | brak | brak |
Bułgaria
| генерал-майор | генерал-лейтенант | генерал-полковник | генерал | brak |
Chiny
| Shao Jiang | Zhong Jiang | Shang Jiang | brak | brak |
Chorwacja
| stožerni brigadir[2] | general bojnik | general pukovnik | general zbora | brigadni general |
Czechy
| brigádní generál | generálmajor | generálporučík | armádní generál | brak |
Francja
| Général de Brigade[3] W lotnictwie:Général de Brigade Aérien | Général de Division Général de Division Aérien | Général de Corps d´Armée[4] Général de Corps Aérien | Général d´Armée Général d´Armér Aérien[5] | brak |
Grecja
| Taxiarchos | Ypostratigos | Antistratigos | Stratigos | brak |
Hiszpania
| General de brigada | General de división | Teniente general | General de Ejército | Capitán general |
Izrael
| Tat-Aluf[6] | Aluf[7] | Rav-Aluf[8] | brak | brak |
Japonia
| rikushōho[9] | rikushō | rikujō bakuryōchō | brak | brak |
Kuba
| General de Brigada | General de División | General de Cuerpo de Ejército | General de Ejército[10] | brak |
Litwa
| Brigados generolas | Generolas majoras | Generolas leitenantas | brak | brak |
Meksyk
| General Brigadier | General de brigada | General de división | brak | brak |
Mongolia
| Бригадын генерал – Generał Brygady | Хошууч генерал – Generał Dywizji | Дэслэгч генерал – Generał Broni | Хурандаа генерал – Generał czterogwiazdkowy | Маршал |
Niemcy
| Brigadegeneral | Generalmajor | Generalleutnant | General | Feldmarschall |
Norwegia
| Brigadier[11] | Generalmajor | Genralløytnant | General | brak |
Rosja
| генерал-майор | генерал-лейтенант | генерал-полковник | генерал армии | Маршал Российской Федерации[12] |
Rumunia
| General de brigada | General maior | General locotenent | General | brak |
Słowacja
| Brigádny generál | Generálmajor | Generálporučík | Generál | brak |
Szwajcaria
| Brigadier[13] | Divisionar | Korpskommandant | General[14] | brak |
Szwecja
| Brigadgeneral | Generalmajor | Generallöjtnant | General | brak |
Turcja
| Tuğgeneral | Tümgeneral | Korgeneral | Orgeneral[15] | brak |
Ukraina
| Генерал-майор | Генерал-лейтенант | Генерал-полковник | brak | Генерал армії України[16] |
Wielka Brytania
| Brigadier[17] | Major General[18] | Lieutenant General[19] | General[20] | brak[21] |
Węgry
| Dandártábornok | Vezérőrnagy | Altábornagy | Vezérezredes | brak |
Włochy
| Generale di brigata[22] | Generale di divisione | Generale di corpo d´armata | Generale di corpo d´armata con incarichi speciali[23] | Generale[24] |
W
Siłach Zbrojnych Stanów Zjednoczonych
stopnie generalskie są używane przez
Armię
,
Korpus Piechoty Morskiej
i
Siły Powietrzne
. Oryginalna nazwa stopnia | Tłumaczenie nazwy | Liczba gwiazdek | Polski odpowiednik |
---|
General of the Armies
[25] | generał armii (l.mn.) | ****** (nieoficjalnie) | nie ma | General of the Army[26] | generał armii (l.poj.) | ***** | marszałek | General | generał | **** | generał | Lieutenant General | generał porucznik | *** | generał broni | Major General | generał major | ** | generał dywizji | Brigadier General | generał brygadier | * | generał brygady |
Przypisy- ↑ 1,0 1,1 1,2 generał armii
- ↑ Chorwacki
brygadier
(brigadir) ma trzy "plecionki", będące odpowiednikami gwiazdek – o jedną więcej niż
pułkownik
(pukovnik); natomiast stožerni brigadir ma jedną i trzy generalskie sznury.
- ↑ Général de Brigade ma dwie gwiazdki, brak jednogwiazdkowego generała.
- ↑ Cztery gwiazdki.
- ↑ Pięć gwiazdek.
- ↑ Skrzyżowany
kłos
i
miecz
.
- ↑ Skrzyżowany kłos i miecz i jeden liść winorośli.
- ↑ Skrzyżowany kłos i miecz i dwa liście winorośli.
- ↑ Dwa kwiaty
chryzantemy
(?), brak odpowiednika jednogwiazdkowego generała.
- ↑ Stopniem wyższym od kubańskiego czterogwiazdkowego generała (General de Ejército) jest odmiennie oznaczony Comandante en Jefe – komendant i szef – odpowiednik marszałka.
- ↑ Norweski
brygadier
jest jednogwiazdkowym generałem.
- ↑ W ZSSR istniały cztery stopnie generalskie i trzy marszałkowskie: marszałek [rodzaju wojsk], główny marszałek [rodzaju wojsk], marszałek Związku Sowieckiego.
- ↑ Szwajcarski
brygadier
jest jednogwiazdkowym generałem.
- ↑ Stopień nadawany tylko i wyłącznie w wypadku zagrożenia wojennego. Ostatnim oficerem w tym stopniu był generał
Henri Guisan
(1874 - 1960), mianowany podczas II wojny światowej
- ↑ Stopniem wyższym od tureckiego czterogwiazdkowego generała (Orgeneral) jest odmiennie oznaczony (brak gwiazdek, złote epolety) Maresal – marszałek.
- ↑ Generał armii Ukrainy, mimo nazwy, ma oznaczenia typowe dla marszałka: jedna gwiazdka – większa od generalskich, na wzór marszałkowskiej z czasów
ZSRR
, i złoty
tryzub
w złotym wieńcu.
- ↑ Stopień brygadiera ("Brigadier": korona i trzy romby) ma oznaczenie analogiczne do
pułkownika
("Colonel": korona i dwa romby) mimo to wg klasyfikacji
NATO
brytyjski brygadier odpowiada generałowi brygady, OF-6.
- ↑ Romb, skrzyżowany pałasz i laska marszałkowska (głównodowodzącego).
- ↑
Korona
, skrzyżowany
pałasz
i
laska marszałkowska
(głównodowodzącego).
- ↑ Korona, romb, skrzyżowany pałasz i laska marszałkowska (głównodowodzącego).
- ↑ Najwyższy stopień to Field Marshal (
marszałek polny
) o odmiennym oznaczeniu. W
lotnictwie
występują następujące stopnie odpowiadające stopniom generalskim (oznaczane dwoma szerokimi czarnymi paskami rozdzielonymi szerokim srebrnym): Air Commodore, Air Vice-Marshal, Air Marshal, Air Chief Marshal, Marshal of the Royal Air Force (marszałek lotnictwa).
- ↑ We włoskich wojskach lądowych między
pułkownikiem
a generałem brygady ("Generale di brigata") występują jeszcze dwa stopnie: colonello comandante di corpo i colonnello che grado superiore ('pułkownik tymczasowo w randze generała brygady')
- ↑ Trzy gwiazdki plus czwarta w czerwonej obwódce.
- ↑ Cztery białe gwiazdki.
- ↑ stopień
wojsk lądowych
, Siły Powietrzne i Korpus Piechoty Morskiej odpowiednika nie mają. Tytuł ten w historii otrzymali tylko
George Washington
(pośmiertnie) i
John Pershing
. Nie istnieją oficjalne oznaczenia stopnia. Usytuowanie tego stopnia w hierarchii jest zresztą niejasne. Mianowicie gen. Pershing otrzymał po
I wojnie światowej
ten stopień jako stopień honorowy odpowiadający stopniowi marszałka; jako oznaczenie stopnia nosił 4 złote gwiazdki (podczas gdy posiadacz stopnia generała nosił 4 srebrne gwiazdki); sama nazwa stopnia pierwotnie miała brzmieć General of the Army (analogicznie do stopnia Admiral of the Navy przyznanego admirałowi
Deweyowi
), ale zmieniono ją na General of the Armies, ponieważ w skład wojsk podległych we Francji Pershingowi wchodziły także jednostki Korpusu Piechoty Morskiej a nie tylko wojsk lądowych (ang. Army). Kiedy w
1944
r. utworzono stopień General of the Army (oznaczony 5 srebrnymi gwiazdkami), nie zadbano o jego jednoznaczne usytuowanie w hierarchii (nieoficjalnie uznawano oba stopnie za równorzędne, ale z racji tego, że gen. Pershing dłużej nosił swój stopień, przyznano mu starszeństwo). W
1945
r. pojawiła się propozycja utworzenia wyższych normalnych niehonorowych stopni General of the Armies i Admiral of the Navy, które miały być oznaczone 6 srebrnymi gwiazdkami i miały odpowiadać stopniowi
generalissimusa
; stopnie te mieli otrzymać gen.
Douglas MacArthur
i adm.
Chester Nimitz
— wynikało to z przygotowań do inwazji na Japonię. Po kapitulacji Japonii zrezygnowano z tego zamiaru. Gen. Pershing do śmierci w
1948
r. odmawiał noszenia 5 lub 6 srebrnych gwiazdek zamiast 4 złotych. W
1976
prezydent
Gerald Ford
zadecydował o przyznaniu Waszyngtonowi pośmiertnie stopnia General of the Armies, ale równocześnie nie określono, jakie oznaczenie będzie stosowane (4 złote czy 6 srebrnych gwiazdek).
- ↑ stopień
wojsk lądowych
, w lotniczy odpowiednik to General of the Air Force, piechota morska odpowiednika nie ma.
Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Generał":
1972
Steinhaus
, polski matematyk (ur.
1887
)
8 marca
–
Erich von dem Bach-Zelewski
, niemiecki Generał, dowódca
SS
i policji na okupowanych terenach
ZSRR
i niemieckich oddziałów ...
Zugspitze
Ratyzbońskiego
Towarzystwa Botanicznego, botanik Kaspar Graf von Sternberg, profesor Charles François Duval, Generał Reinhard Friedrich Freiherr von Werneck i dwunastu pomocników, w tym tragarze ...
Jan Dąbrowski
Jan Henryk Dąbrowski
(1755-1818) — Generał, twórca Legionów polskich we Włoszech
Jan Kanty Dąbrowski
(1791-1853) — biskup pomocniczy ...
Albrecht Hohenzollern
(1490-1568)
– wielki mistrz krzyżacki, książę Prus
Albrecht Hohenzollern (1809-1872)
– książę i Generał pruski
Albrecht Hohenzollern (1837-1906)
– książę pruski, feldmarszałek, komendator (Herrenmeister) pruskiego zakonu ...
1777
Lavoisier
zaliczył
siarkę
do pierwiastków. Urodzili się
15 marca
-
Józef Sowiński
, polski Generał, dowódca obrony reduty na
Woli
w Warszawie (zm.
1831
)
30 kwietnia
- ...
Insurekcja kościuszkowska
Wybuch
Akt powstania kościuszkowskiego 24 marca 1794
Insurekcja rozpoczęła się
12 marca
1794
, gdy Generał
Antoni Madaliński
odmówił poddania się redukcji
I Wielkopolskiej Brygady
Kawalerii Narodowej
...
Ludwik XVIII
...
Aleksandr Suworow
...
Tomasz Wawrzecki
5 sierpnia
1816
) – polski polityk i żołnierz. W
insurekcji
1794
roku Generał, a po pojmaniu
Kościuszki
od
12 października
do
19 listopada
1794
...
Kosynierzy
treści1 Historia formacji2 Ubiór i uzbrojenie kosyniera3 Ciekawostki4 Zobacz też Historia formacjiBracia Generał
Jan
i
Andrzej
Slascy, ziemianie z krakowskiego wystawili własnym sumptem liczące ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Generał":
209b Tworzenie demokracji parlamentarnej w Polsce (plansza 7)
src="https://szkolnictwo.pl/rysunki_lekcje/2128/Jozef_Pilsudski1.png" align=right hspace=10>
Tworzenie demokracji parlamentarnej w Polsce
Premierem rządu został Generał Władysław Sikorski. W maju 1923 r. podpisano porozumienie zwane paktem lanckorońskim, ...
214b II Wojna Światowa. Działania zbrojne w latach 1939 - 1941 r. (plansza 9)
zlecił przerzucenie jednostek Deutsches Afrikakorps (Niemiecki Korpus Afrykański) do Afryki. Dowodził nimi Generał Erwin Rommel.
...
11 LISTOPADA (plansza 1)
za daleko?
Napoleon:
Zbyt dużo pytań, nie poznaję cię. [poważniejszym głosem] Czy mój najlepszy Generał Józef Poniatowski, którego ludzie jeszcze nigdy nie ugięli się pod wrogimi ...
|