- To jest artykuł o ruchu politycznym. Zobacz też:
Chrześcijańska Demokracja
jako element nazwy licznych ugrupowań politycznych.
Chrześcijańska demokracja (potocznie chadecja od skrótu ChD) – nurt w myśli politycznej i społecznej, który pojawił się pod koniec XIX wieku jako odpowiedź myśli
katolickiej
na rosnące wpływy
socjalizmu
,
ateistycznego
w swym charakterze, a skrytykowanego w
papieskiej
encyklice
Rerum novarum
(
papież
Leon XIII
). Nazwa "chrześcijańska demokracja" po raz pierwszy została użyta przez księdza Antoine'a Pottiera, następnie zaakceptował ją
papież Leon XIII
. Myśliciele katoliccy poczęli zdawać sobie sprawę, że
Kościół katolicki
może utracić wpływ na robotników, jeżeli nie zaproponuje atrakcyjnej i jednocześnie konkurencyjnej doktryny politycznej wobec socjalistycznej wizji porządku społecznego. Tworząc doktrynę chrześcijańskiej demokracji czerpano z dwóch źródeł:
społecznej nauki Kościoła katolickiego
oraz kierunku filozoficznego zwanego
personalizmem
.
Podstawowe założenia
Wartości światopoglądowe
Z punktu widzenia chrześcijańskiej demokracji człowiek postrzegany jest jako członek wielu wspólnot, z których najważniejsza jest
rodzina
, następnie wspólnota lokalna (
wiejska
, sąsiedzka,
gminna
itd.), wspólnota narodowa, a także wspólnoty religijne, kulturalne, zawodowe i inne. Podstawą postępowania jednostki powinny być wartości
moralne
, które nie powinny podlegać
relatywizacji
, to znaczy nie zależą od sytuacji i warunków, lecz powinny być traktowane jako wartości
absolutne
, na nich opiera się całe życie społeczne. Dla chrześcijańskich demokratów istotną wartością jest człowiek stworzony przez Boga na jego obraz i podobieństwo, wyposażony w
wolność
,
świadomość
i elementarne prawa, z których istotne jest prawo do życia od poczęcia do naturalnej śmierci. Wśród priorytetowych wartości wymienia się – obok poszanowania życia i instytucji rodziny – także pracę, własność prywatną, solidarność i odpowiedzialność. Zasady solidaryzmu społecznego i dobra wspólnego powinny być zaporą przed egoizmem klasowym. Krytyce poddawany jest
konsumpcjonizm
jako postawa, która prowadzi do pogoni za dobrami materialnymi, jednocześnie do wypaczenia i zredukowania godności ludzkiej.
Pogląd polityczny i gospodarczy
Ustrojem politycznym
propagowanym przez chrześcijańskich demokratów jest
demokracja
, która szczególny nacisk kładzie na rozwój wszelkich form samorządności lokalnej i
zasadę pomocniczości
. Wynika to z poglądu, że na najniższych szczeblach życia publicznego najpełniej może być realizowany ideał solidaryzmu społecznego. W dziedzinie polityki gospodarczej chrześcijańscy demokraci są autorami koncepcji
społecznej gospodarki rynkowej
. Jest to model, który w pełni respektuje
własność
prywatną, ale jednocześnie uwzględnia potrzebę umiarkowanej ingerencji państwa w sferę socjalną. W takim duchu sformułowany jest na przykład program polityczny największej na świecie partii chrześcijańskich demokratów –
niemieckiej
CDU
(Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej).
Współczesne zmiany ideologiczne
Większość dużych partii chadeckich powstałych po
drugiej wojnie światowej
oddaliło się od katolickich korzeni i przyjęło charakter ponadwyznaniowy – członkami partii są także osoby należące do wyznań niechrześcijańskich i niewierzące. Współczesna chrześcijańska demokracja inspirowana jest zasadami etyki chrześcijańskiej, zrezygnowała natomiast z odniesień do religii. Najistotniejszymi zasadami, którymi kierują się obecnie chadecy są:
- uznanie istnienia pierwiastka duchowego
-
etyka
w polityce
-
godność
człowieka
- dbałość o dobro wspólne
- doskonalenie społeczeństwa.
Z czasem założenia chadecji zostały rozszerzone także o postulaty
ekologiczne
.
Chrześcijańscy demokraci nie walczą o ścisłe połączenie religii i
państwa
oraz akceptują rozdział
Kościoła
i państwa. Część chadeków akceptuje także
rozwody
, legalizację
aborcji
i
formalne związki osób tej samej płci
.
Znaczenie polityczne
Partie, które można zaliczyć do nurtu chadeckiego w większości powstały dopiero po drugiej wojnie światowej, kiedy nastąpiło zbliżenie partii katolickich i protestanckich. W praktyce politycznej
Europy Zachodniej
chrześcijańska demokracja doszła do ogromnego znaczenia politycznego. Ugrupowania wprost określające się jako chadeckie lub ideowo pokrewne chadecji przez wiele lat rządziły lub odgrywały istotną rolę:
Bibliografia
- Katarzyna Sobolewska-Myślik, Partie i systemy partyjne na świecie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004
- Krzysztof Karolczak, "Od chadecji do syjonizmu – szkice o myśli politycznej XX wieku", wyd. Elipsa, Warszawa 1996
Zobacz też