Kotlina Bałchasko-Ałakolska (
ros.
Балхаш-Алакольская (Алакульская) котловина – Bałchasz-Ałakolskaja (Ałakulskaja) kotłowina) – rozległa
kotlina
we wschodnim
Kazachstanie
i w zachodnich
Chinach
.
Kotlina Bałchasko-Ałakolska ma kształt nieregularnej elipsy o dłuższej osi wschód-zachód. Jest otoczona przez
Pogórze Kazachskie
od zachodu i północy oraz przez należące do
Tienszanu
pasma górskie Majżaryłgan, Góry Czu-Ilijskie, Małajsary,
Dżungarski Ałatau
od południa. Wschodnia część Kotliny nosi nazwę doliny
Emin
(jej wschodni kraniec leży już na terenie Chin) i jest zamknięty przez pasma górskie
Tarbagataj
od północy oraz Baerluke i Musitaoling od południa. Na południowym wschodzie
Brama Dżungarska
łączy Kotlinę Bałchasko-Ałakolską z
Kotliną Dżungarską
.
Dno Kotliny leży na wysokości od 342 m n.p.m. (brzeg jeziora
Bałchasz
) do 756 m n.p.m. (wzgórza między jeziorami Bałchasz i
Sasyk-kol
), przeciętnie – 600 m n.p.m. Wzdłuż zachodniej i północnej krawędzi Kotliny rozciąga się jezioro
Bałchasz
. Na południe od niego leży szereg piaszczystych
pustyń
:
Tau-kum
,
Sary Iszykotrau
,
Mojyn-kum
i
Żaman-kum
. Pustynie są pocięte dolinami rzek spływających z Tienszanu do Bałchaszu:
Ili
,
Karatał
,
Aksu
i
Lepsy
. Wschodni kraniec Kotliny zajmuje górski Step Doliny Emin, wśród którego leżą jeziora
Sasyk-kol
i
Ała-kol
otoczone bagniskami.
Kotlina Bałchasko-Ałakolska jest pochodzenia tektonicznego – stanowi szeroki przełom, zapełniony piaszczystymi osadami rzecznymi. Piaski są uformowane w na pół utrwalone roślinnością wydmy wysokości do 30 m. Gleby bure, szaroziemy, sołonczaki. Klimat kontynentalny, suchy (135-200 mm opadów rocznie).
Kotlina Bałchasko-Ałakolska jest bardzo rzadko zaludniona. Osiedla skupiają się na północnym wybrzeżu Bałchaszu i na południowym obrzeżu Kotliny, u stóp gór. Części pustynne są bezludne. Część gruntów zajmują pastwiska. Kotlinę przecinają droga kołowa i linia kolejowa z
Ałma-Aty
do
Semipałatyńska
.