Walery Pawłowicz Czkałow,
ros.
Валерий Павлович Чкалов (ur.
2 lutego
1904
, zm.
15 grudnia
1938
),
radziecki
lotnik rekordowy i doświadczalny, jeden z najsłynniejszych lotników radzieckich.
Urodził się
2 lutego
(20 stycznia
starego stylu
) 1904 we wsi Wasiliowo (ob.
Czkałowsk
) w Niżegorodskoj
guberni
w
Rosji
, z pochodzenia Rosjanin. Pracował jako robotnik i palacz kotłowy. Od
1919
służył ochotniczo w
Armii Czerwonej
, jako ślusarz-mechanik w jednostce lotniczej. W
1922
ukończył teoretyczną szkołę lotniczą, a w
1923
wojskową szkołę pilotażu. W
1924
ukończył moskiewską szkołę wyższego pilotażu i wyższą szkołę walki powietrznej, po czym służył w radzieckim lotnictwie wojskowym.
W latach
1930
-
1933
był pilotem doświadczalnym Instytutu Naukowo-Badawczego radzieckich sił powietrznych. Od
1933
przeszedł do rezerwy i został pilotem doświadczalnym w fabryce nr 39 i biurze konstrukcyjnym
Polikarpowa
. Oblatywał m.in. myśliwce
I-15
i
I-16
, będące podstawą radzieckiego lotnictwa końca lat 30. Prowadził łącznie badania ponad 70 samolotów. Aktywnie zajmował się
akrobacją lotniczą
, opracowując nowe figury wyższego pilotażu.
W dniach 20-22 lipca
1936
dokonał przelotu bez lądowania na samolocie
ANT-25
z drugim pilotem Georgijem Bajdukowem i nawigatorem A. Bielakowem z Moskwy nad
Oceanem Lodowatym
i
Pietropawłowskiem Kamczackim
na wyspę Udd (później nazwaną Czkałow), o długości 9374 km, w ciągu 56 godzin 20 min. Za ten wyczyn został uhonorowany 24 lipca
1936
tytułem
Bohatera Związku Radzieckiego
.
W dniach 18-20 lipca
1937
, z tą samą załogą na ANT-25 dokonał pierwszego przelotu nad
Biegunem Północnym
, z Moskwy do
Vancouver
koło
Portlandu
w
USA
, długości 8504 km. Po tych przelotach, Czkałow stał się jednym z najbardziej znanych lotników w ZSRR. Był ulubieńcem
Stalina
, który liczył się z jego zdaniem w sprawach lotnictwa. Według niektórych źródeł, Stalin miał proponować Czkałowowi objęcie funkcji naczelnika
NKWD
, czemu ten odmówił.
Zginął 15 grudnia
1938
w Moskwie, podczas katastrofy przy oblatywaniu prototypowego myśliwca Polikarpowa
I-180
. Na żądanie władz, samolot ten był skierowany do oblotu przed całkowitym dopracowaniem, aby zmieścić się w planie, czemu sprzeciwiał się sam Polikarpow. Katastrofa spowodowana była usterką silnika, połączoną z niewykończeniem konstrukcji. Podczas próby lądowania z wyłączonym silnikiem, Czkałow został wyrzucony z kabiny i zmarł po 2 godzinach w szpitalu (okoliczności jego śmierci spowodowały powstanie teorii spiskowych, iż wypadek był spowodowany celowo przez władze, jednakże nie ma na to potwierdzenia). Urna z jego prochami została pochowana w ścianie
Kremla
.
Walery Czkałow miał troje dzieci: Igora, Olgę i Walerię. Był odznaczony m.in.
Orderem Lenina
(dwukrotnie) i
Orderem Czerwonego Sztandaru
. Od
1936
był członkiem partii komunistycznej
WKP(b)
. W
1937
został deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR. W
1938
uzyskał stopień wojskowy
kombryga
. Po śmierci, nazwiskiem Czkałowa nazwano wieś jego urodzenia (od 1955 miasto Czkałowsk), miasto Czkałowsk w
Tadżykistanie
, miasto
Orenburg
(w latach 1938-1957 - Czkałow), osiedle Czkałowsk w
Kaliningradzie
, jak też wiele instytucji i organizacji.
Linki zewnętrzne